ΟΑΕΔ: Από την προστασία των ανέργων, στην υπηρεσία των επιχειρήσεων

Είναι καθήκον των σωματείων, των εργαζομένων, των ανέργων να πάρουν θέση και με τη δράση τους να διεκδικήσουν να διευρυνθεί το πλέγμα προστασίας των ανέργων, να ανταποκριθεί έστω και αυτός ο κουτσουρεμένος ΟΑΕΔ στις υποχρεώσεις του

Phasma

Η συζήτηση που άνοιξε μέσω δημοσιευμάτων και επίσημων τοποθετήσεων της κυβέρνησης και των κομμάτων για το μέλλον του ΟΑΕΔ, βρίσκεται μακριά από τις ανάγκες των ανέργων και των εργατικών - λαϊκών οικογενειών. Δεν απαντά στα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο άνεργος, ο εργαζόμενος που δουλεύει με κάθε είδους ελαστική εργασιακή σχέση, στις οικογένειες που έχουν τα παιδιά τους στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, στη μαθητεία.

Δεν απαντούν στο πετσόκομμα των παροχών που έδινε η Εργατική Εστία ή των προγραμμάτων Εργατικής Κατοικίας. Δεν απαντά στη διασφάλιση των εργαζομένων του Οργανισμού, στην ενίσχυσή του με προσωπικό, στις αυξανόμενες ανάγκες που πέφτουν πάνω του.

Η εργατική τάξη με τη δράση και τους αγώνες της είχε κατακτήσεις, εξέφρασε με αποτελεσματικό τρόπο την αλληλεγγύη της σε όσους το καπιταλιστικό σύστημα πετούσε στην ανεργία. Από το μισθό των εργαζομένων, ένα ποσοστό πηγαίνει για τη στήριξη των ανέργων και των οικογενειών τους.

Ετσι δημιουργήθηκε ο ΟΑΕΔ, που μια από τις βασικότερες λειτουργίες του ήταν η στήριξη των ανέργων με τα επιδόματα ανεργίας και μια σειρά από συμπληρωματικές παροχές σε χρήμα για πιο ειδικές περιπτώσεις (οικογενειακά επιδόματα, επιδόματα στράτευσης, επίδομα επίσχεσης εργασίας, μητρότητας κ.ο.κ.). Εχει ως σημείο αναφοράς τον πρόσφατα απολυμένο, αλλά και άλλες κατηγορίες ανέργων.

Σε πορεία αποκλίνουσα από τα συμφέροντα και τις ανάγκες των ανέργων

Η πρόσφατη αναδιαμόρφωση του Οργανισμού προχωρά πιο γοργά τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας με κακοπληρωμένους μισθούς.

Ο ΟΑΕΔ γίνεται ο κύριος πυλώνας που προωθεί ελαστικές μορφές εργασίας, που μετατρέπει το λαϊκό μόχθο που πηγαίνει για τα επιδόματα ανεργίας σε κίνητρα και «ζεστό» χρήμα για τους εργοδότες. Ο συντονισμός του με τα δουλεμπορικά γραφεία τον απομακρύνουν ακόμα περισσότερο από την ουσιαστική στήριξη των ανέργων. Παράλληλα, το παζάρι για τη διαχείριση των ποσών του ΕΣΠΑ αποτελεί στοιχείο αντιπαραθέσεων ανάμεσα σε φορείς, επιχειρήσεις, μερίδες του κεφαλαίου.

Ο φετινός προϋπολογισμός του Οργανισμού προέβλεπε νέα μείωση του κονδυλίου για τους ανέργους κατά 121 εκατ. ευρώ: Από τα 1,246 δισ. ευρώ του 2013, στα 1,125 δισ. ευρώ για το 2014, δηλαδή μείωση κατά 9,7%. Το κονδύλι αυτό είναι μειωμένο κατά 362 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το 2012. Από τα 1,487 δισ. ευρώ το 2012 στα 1,125 το 2014, δηλαδή μείωση κατά 24,3%. Τα παραπάνω στοιχεία αποτυπώνουν ψυχρά σε αριθμούς πως σε συνθήκες κατακόρυφης αύξησης της ανεργίας ο ΟΑΕΔ αντί να δυναμώνει το πλέγμα προστασίας των ανέργων το αδυνατίζει.

Η αλλαγή στο χαρακτήρα του ΟΑΕΔ δεν είναι τωρινή. Η κύρια αλλαγή προήλθε από το νόμο 2956 του 2001 επί ΠΑΣΟΚ. Με το νόμο αυτό ο Οργανισμός προσαρμόστηκε στις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στη σχετική οδηγία, «τα κράτη - μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν τις σωστές συνθήκες για τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, ώστε να εργάζονται σε μια αγορά με αυξανόμενο αριθμό φορέων που παρέχουν υπηρεσίες απασχόλησης. Τώρα οφείλουν να επιτύχουν σε ένα ανταγωνιστικότερο περιβάλλον και να οικοδομήσουν τη θέση τους στην αγορά, εξυπηρετώντας τους πελάτες τους».

Καθαρή θέση, ενδεικτική για το πώς χαρακτηρίζονται και αντιμετωπίζονται οι άνεργοι! Για τους εργοδότες, δε, η ΕΕ ήταν ακόμα πιο αποκαλυπτική αφού στην ίδια οδηγία τονιζόταν πως «χρειάζεται να δοθεί προσοχή στην ποιότητα και τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα των προσφερομένων υπηρεσιών στους εργοδότες και των όρων υπό τους οποίους παρέχονται αυτές».

Με βάση τις παραπάνω κατευθύνσεις η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ επιχείρησε με την «αναδιάρθρωση» του ΟΑΕΔ να προσαρμόσει τη λειτουργία του ΟΑΕΔ στις ανάγκες του κεφαλαίου. Εσπασε το περιεχόμενο και τις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ σε 3 Ανώνυμες Εταιρείες, ενίσχυσε τη λειτουργία των Κέντρων Προώθησης με στόχο τη συνεργασία «με τις επιχειρήσεις, με επαγγελματικούς, συνδικαλιστικούς και επιστημονικούς φορείς, ως και φορείς ή οργανισμούς με τους οποίους μπορεί να συμβάλλονται για την επίτευξη των στόχων τους».

Η μέθοδος που χρησιμοποιούν τα κέντρα αυτά είναι η «εξατομικευμένη παρέμβαση», δηλαδή ο εξαναγκασμός του ανέργου να έρχεται σε συμφωνία με τον ΟΑΕΔ και με συγκεκριμένους εργασιακούς όρους που επιβάλλει η αγορά, προκειμένου να βρει μια δουλειά.

Με τον ίδιο νόμο, η κυβέρνηση θωράκισε ακόμα περισσότερο τη λειτουργία των «Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης», δηλαδή των δουλεμπορικών γραφείων. Διαμορφώθηκε έτσι το κατάλληλο περιβάλλον τόσο με την προσαρμογή του ΟΑΕΔ στις απαιτήσεις του κεφαλαίου όσο και με τη νομιμοποίηση και επέκταση της λειτουργίας των δουλεμπορικών γραφείων, ώστε οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι να μην μπορούν να ξεφύγουν από το λαβύρινθο των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, δηλαδή πιο συγκεκριμένα από την προηγούμενη εργασιακή κατάσταση ομηρίας των «stage» και την τωρινή των 5μηνων προγραμμάτων απασχόλησης, των voucher κ.ο.κ.

Βασικό και ενιαίο χαρακτηριστικό όλων των άλλων δυνάμεων και κομμάτων είναι πως θεωρούν την ανεργία πρόβλημα διαχείρισης του συστήματος βγάζοντας λάδι τον καπιταλισμό που την γεννά και την αναπαράγει. Με βάση αυτό, οι λύσεις που προτείνουν δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεργίας. Προσανατολίζονται σε λύσεις που στο πλαίσιο του καπιταλισμού αποτελούν ασπιρίνη στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο άνεργος σήμερα.

Μοχλός αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων

Σήμερα, δεν υπάρχει εργατική - λαϊκή οικογένεια που να μην έχει τουλάχιστον έναν άνεργο. Χιλιάδες εργαζόμενοι συνθλίβονται στην πρέσα της ανεργίας, της ανασφάλειας. Κυβέρνηση και ΕΕ αντί για επιδόματα και ουσιαστική προστασία των ανέργων, ανακυκλώνουν την ανεργία, εξαγγέλλουν συνεχώς ολιγόμηνα προγράμματα απασχόλησης, επιδιώκοντας όσοι εργάζονται να βρίσκονται υπό το καθεστώς άθλιων όρων εργασίας και όσοι δεν εργάζονται να είναι διαθέσιμοι να δεχτούν μια θέση με όρους σύγχρονης σκλαβιάς.

Ο ΟΑΕΔ σε αυτήν την κατάσταση και σε συντονισμό με τους αντίστοιχους ΟΑΕΔ άλλων χωρών παίζει κεντρικό ρόλο στην αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων.

Σε αυτές τις συνθήκες η διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του ΟΑΕΔ από μόνο του ως σύνθημα δε λέει πολλά. Σε συνθήκες πλήρους κατάργησης των κοινωνικών επιδομάτων, μειώσεων των επιδομάτων ανεργίας, συρρίκνωσης του αριθμού δικαιούχων, συρρίκνωσης των δικαιούχων προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού αλλά και κατάργησης παλαιότερων παροχών των Οργανισμών Εργατικής Εστίας και Κατοικίας, ο δημόσιος χαρακτήρας του Οργανισμού είναι κενό γράμμα, αν μείνουμε μόνο σε αυτό.

Ειδικά τώρα που με βάση την αναδιάρθρωση των υπηρεσιών του Οργανισμού το βάρος δίνεται στις μεγάλες επενδύσεις, στον πολλαπλασιασμό των προγραμμάτων απασχόλησης και της τζάμπα εργασίας μέσω της μαθητείας, ο Οργανισμός μετατρέπεται σε βασικό μοχλό αμείωτης παραγωγής φτηνής και ευέλικτης εργατικής δύναμης, κυρίως νεανικής.

Σήμερα, υπάρχουν μέσω των προγραμμάτων του ΟΑΕΔ χιλιάδες εργαζόμενοι σε προγράμματα απασχόλησης, αναλώσιμοι που εργάζονται σε κάθε είδους ευέλικτη εργασία, που περιφέρονται από κλάδο σε κλάδο χωρίς δικαιώματα. Τέτοιοι εργαζόμενοι υπάρχουν ακόμα και μέσα στον Οργανισμό, στην Κεντρική Διοίκηση, στους βρεφονηπιακούς σταθμούς.

Ανάγκη και όχι πολυτέλεια η προστασία των ανέργων

Ο ΟΑΕΔ συστάθηκε πριν από κάμποσες δεκαετίες για την προστασία των εργαζομένων και κυρίως των ανέργων. Οταν το 2014 αυτό που μπορεί να προσφέρει είναι 5μηνες θέσεις εργασίας χωρίς διασφάλιση της πλήρους και σταθερής εργασίας, όταν οι μισθοί βρίσκονται στα τάρταρα και το πετσοκομμένο επίδομα ανεργίας παίρνουν περίπου 90.000 άνεργοι, το πρόβλημα δε βρίσκεται σε επιμέρους ζητήματα αλλά στην οικονομία και στο πάρτι που κάνουν τα μονοπώλια και οι επιχειρηματικοί όμιλοι πάνω στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων.

Είναι καθήκον των σωματείων, των εργαζομένων, των ανέργων να πάρουν θέση και με τη δράση τους να διεκδικήσουν να διευρυνθεί το πλέγμα προστασίας των ανέργων, να ανταποκριθεί έστω και αυτός ο κουτσουρεμένος ΟΑΕΔ στις υποχρεώσεις του. Είναι ανάγκη και όχι ευχή, οι άνεργοι να επιδοτούνται χωρίς όρους, προϋποθέσεις και αποκλεισμούς. Τι οργανισμός προστασίας των ανέργων είναι αυτός που επιδοτεί το 1/10 των ανέργων;

Είναι ανάγκη σήμερα να διευρυνθεί και να απλοποιηθεί το καθεστώς προστασίας στους απολυμένους, στους εργαζομένους που δεν πληρώνονται στην ώρα τους. Να μην αναγκάζονται να τρέχουν σαν τις άδικες κατάρες από τα τοπικά καταστήματα του ΟΑΕΔ, στην Κεντρική Διοίκηση και από εκεί στο υπουργείο, να μη γίνονται δηλαδή μπαλάκι για να τους καταβληθεί το αυτονόητο.

Είναι ανάγκη και όχι υπέρβαση η διεκδίκηση για αύξηση του επιδόματος ανεργίας, για επαναφορά των οικογενειακών επιδομάτων και άλλων επιδομάτων που πρόσφατα καταργήθηκαν. Είναι δικαίωμα και όχι πλεονασμός η εργατική - λαϊκή οικογένεια να έχει πρόσβαση στον πολιτισμό, στην ψυχαγωγία, στις διακοπές, δηλαδή παροχές όπως ο κοινωνικός τουρισμός, τα δελτία για βιβλία και θέατρο που καταργήθηκαν ή περιορίστηκαν δραστικά.

Φυσικά πρέπει να απορριφθεί κάθε σύμπραξη με ιδιώτες, με την ιδιωτική πρωτοβουλία που βλέπει τους ανέργους ως φιλέτα και την ανεργία ως πεδίο κερδοφορίας. Χρειάζεται να ενισχυθεί άμεσα ο Οργανισμός, να διασφαλιστεί η εργασία των εργαζομένων που σηκώνουν, ειδικά σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, μεγάλο φορτίο στις πλάτες τους.

Αλλά ο αγώνας για τη διαφύλαξη του χαρακτήρα του Οργανισμού πρέπει να συνδυαστεί με διεκδικητικό πλαίσιο υπέρ των εργαζομένων και των ανέργων, που θα τους εξασφαλίζει αξιοπρεπή ζωή. Διαφορετικά, οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι θα είναι έρμαιο των επιλογών του κεφαλαίου και των πολιτικών δυνάμεων που το υπηρετούν, είτε έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο ο ΟΑΕΔ, είτε τον έχουν τα δουλεμπορικά γραφεία, είτε λειτουργούν από κοινού.

Του Θανάση ΓΚΩΓΚΟΥ*
* Ο Θ. Γκώγκος είναι μέλος του Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ για την Εργατική - Συνδικαλιστική Δουλειά και μέλος του ΔΣ του ΟΑΕΔ, με τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ

Ριζοσπάστης