Ο αγαπημένος Νίκος

1. Τον τελευταίο καιρό ξεπηδάνε από το πουθενά διάφοροι αδιάφοροι, γνωστοί για τη μόνη της ζωής τους ασχολία: Να σχεδιάζουν για το τι θα παίξει στο κέντρο της μόδας, ποιο θα είναι το επόμενο βήμα τους και πώς θα τα «πιάσουν», κυρίως στα θεατρικά δρώμενα. Ακουσα για του χρόνου τρεις τουλάχιστον μονολόγους, που ανεβαίνουν σε διάφορες σκηνές, γύρω από τον Ζαχαριάδη. Σύμπτωση; Το θέμα είναι ακόμη ανέγγιχτο. Αρα υπάρχει και η δεύτερη σκέψη: Για το ταμείο! Αν η παράσταση πλασαριστεί ως κοσμικό γεγονός, η επιτυχία θα είναι σίγουρη. Ας βασανίσω τα αυτονόητα: Ο καθένας είναι ελεύθερος να γράφει, να εκδίδει και ν' ανεβάζει στο σανίδι ό,τι νομίζει. Η ζωή του Ζαχαριάδη υπήρξε γεμάτη πειρασμούς που ιντριγκάρουν και τον τελευταίο παραμυθιασμένο συγγραφέα να μπει σε μια ιστορία που δεν χωράει. Ωστόσο, εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος της λεηλασίας. Και ποιος είναι αυτός που θα κρίνει όσον αφορά τη ζωή των άλλων;

2. Ο Ζαχαριάδης είναι ίσως ο μόνος ηγέτης που προκάλεσε, εκτός των άλλων, τη μεγαλύτερη ψυχική δυσφορία στην αστική τάξη. Αρκεί και μόνο να αναφερθεί το όνομά του σε ορισμένους κύκλους, για να δημιουργήσει εντάσεις, μιας και ο απόηχος του ονόματός του καλά κρατεί. Με το δικαίωμα της αγάπης και, φυσικά, αυθαίρετα, χωρίς ίχνος προσπάθειας σύγκρισης, λέω πόσο μακριά είναι η ομοαίματη κατάσταση Ζαχαριάδη από αυτήν του Τσε. Η φωτογραφία - σύμβολο του Τσε, η πιο διάσημη φωτογραφία του 20ού αιώνα, έχει περιβληθεί σχεδόν με θρησκευτική χροιά. Οι φωτογραφίες του Ζαχαριάδη, από τις γελαστές μέχρι τις τελευταίες σκοτεινές, είναι προσπάθειες αποτύπωσης μιας μορφής που ολοένα θέλει να ξεφεύγει.

3. Οποιος μπορεί να υπογράψει ένα έργο για τον Ζαχαριάδη χωρίς να έχει καμία ιδιαίτερη σχέση με το θέμα, η απόπειρά του θα είναι καταδικασμένη. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα είναι σαν εκείνους τους ψευδομάρτυρες που ξημεροβραδιάζονται στα καφενεία γύρω από τα δικαστήρια περιμένοντας να τους κάτσει καμιά ευκαιρία.

4. Ο Ζαχαριάδης είναι ο Οιδίποδας του κινήματος. Η μορφή του από ένα σημείο και μετά ξεπερνά τα όρια της Ιστορίας. Είναι πρώτος και έσχατος και δεν κάνει τίποτα άλλο από το να μπαίνει και να βγαίνει αδιάκοπα στη μοναδική υπόθεση της ζωής του, την επανάσταση. Γι' αυτό, χωρίς ν' αποκλείω κάθε καλλιτεχνική απόπειρα, διακρίνω τη δυσκολία του εγχειρήματος.

5. Οποιος ξέρει δεν μιλά. Κι εκείνος που μιλά, γέρος πια, βετεράνος μέσα στο κίνημα, με το μάτι να κόβει, γνωρίζει ότι το βάρος του λόγου του είναι ίσο με τα χρόνια που έφαγε μέσα στο κίνημα. Ο Ζαχαριάδης ανήκει στις γενιές που έρχονται, που δεν θα καταδεχτούν να αποθεώσουν καμία ιστορική ντουλάπα και συρταροποίηση και θα παρακολουθήσουν τη ζωή του αγαπημένου Νίκου σαν μια κατανυκτική παράσταση του «Οιδίποδα» στην Επίδαυρο.

Γιώργος Κακουλίδης

Ριζοσπάστης