«Ανανέωση» του πολιτικού προσωπικού της αστικής τάξης: Το παράδειγμα με το «Κόμμα του Απλού Ανθρώπου» στην Ινδία

Ως αντανάκλαση των εξελίξεων στην ίδια την οικονομική βάση, αλλά και την ταξική διάρθρωση της κοινωνίας, η αναμόρφωση του πολιτικού σκηνικού προχωρά γοργά σε όλο και περισσότερες χώρες. Τα ποσοστά άλλοτε ισχυρών κομμάτων κατρακυλούν χωρίς γυρισμό, λαμβάνουν χώρα πολιτικές συνεργασίες που σε πολλούς θα φάνταζαν παλιότερα ...αδιανόητες (όπως θα έβλεπαν πολλοί μια συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ - ΝΔ πριν μερικά χρόνια), ενώ καινούριοι πολιτικοί σχηματισμοί εμφανίζονται με την ταμπέλα του «νέου» και «διαφορετικού» (βλέπε π.χ. το κίνημα των «Πέντε Αστέρων» του Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία ή το «Ποτάμι» του Στ. Θεοδωράκη πρόσφατα στη χώρα μας, που στηρίζει το αστικό σύστημα, την καπιταλιστική εκμετάλλευση και προσπαθεί να εγκλωβίσει με τις δήθεν «νέες λύσεις»).

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του «Κόμματος του Απλού Ανθρώπου» (Aam Aadmi Party - ΑΑΡ) του οποίου η συμμετοχή στις βουλευτικές εκλογές της Ινδίας (που θα ολοκληρωθούν μετά από διαδικασία συνολικά έξι εβδομάδων στις 12 Μάη) εμφανίζεται ως «δύναμη ελπίδας που, μακριά από κόμματα, γεννά αυξημένες προσδοκίες για τον ινδικό λαό, θέλει να καταπολεμήσει τη διαφθορά και τις ανισότητες, να εξασφαλίσει "δίκαιη" ανάπτυξη».

Το ΑΑΡ ιδρύθηκε το 2011 και τον περασμένο Δεκέμβρη αναδείχθηκε πρώτη δύναμη στις τοπικές εκλογές στο Νέο Δελχί. Ο ηγέτης του, πρώην δημόσιος υπάλληλος, Αρβιντ Κεζριουάλ, έγινε πρωθυπουργός της τοπικής κυβέρνησης για 49 μέρες, αφού μετά παραιτήθηκε, αντιδρώντας - όπως δήλωσε - στα εμπόδια που πρόβαλλαν τα δυο ισχυρά κόμματα της χώρας (του «Κογκρέσου» και του ινδουιστικού «Μπαρατίγια Τζανάτα») στην προώθηση του προγράμματός του.

Στόχος μια «διεθνώς ανταγωνιστική Ινδία»

Το αν και πόσο το AAP είναι «διαφορετικό» από τα άλλα αστικά κόμματα αποτυπώνεται στις ίδιες του τις θέσεις. Στο «Μανιφέστο» του, το AAP ασκεί κριτική «στα κυρίαρχα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα τα τελευταία 66 χρόνια» επειδή «δεν έχουν φρέσκες ιδέες για να λύσουν τα προβλήματα της χώρας», επειδή «μεγάλα χρηματικά ποσά» δαπανώνται «χωρίς ευθύνη και αποτελέσματα».

Χαρακτηριστικά είναι όσα λέει το κόμμα για:

• Την ανάγκη να αναβαθμιστεί διεθνώς η θέση της Ινδίας, «να μπει η Ινδία σε τροχιά βιώσιμης, ισότιμης, διεθνώς ανταγωνιστικής και υψηλής ανάπτυξης». Δηλαδή, να μπορέσει η Ινδία να κονταροχτυπηθεί με αξιώσεις, ακόμα και να κυριαρχήσει, έναντι ανταγωνιστών της, σε ένα περιβάλλον αυξημένης διεθνοποίησης της οικονομίας και άρα όλο και πιο άγριων ανταγωνισμών.

Οι προτάσεις του AAP μοιάζουν γεμάτες αντιφάσεις. Από τη μία λέει πως «η ιδιοκτησία των μεγάλων φυσικών πόρων όπως τα ορυκτά, το νερό και τα δάση θα ανήκουν στο κράτος», από την άλλη ότι «ο ιδιωτικός τομέας θα συμμετάσχει στην ανάπτυξη των υποδομών» και ότι «το κράτος δεν πρέπει να διευθύνει επιχειρήσεις».

Τα πράγματα όμως ξεκαθαρίζουν όταν περιγράφει όσα θεωρεί πηγή των προβλημάτων για τους καθυστερημένους ρυθμούς ανάπτυξης: «Τα κατεστημένα συμφέροντα προσπάθησαν να κρατήσουν τις διαδικασίες τόσο σύνθετες που κάθε αλλαγή γίνεται δύσκολη... Με το υψηλό κόστος συμμόρφωσης, την κυριαρχία των αδειών, την έλλειψη διαφάνειας και ευθύνης και τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, οι επιχειρήσεις είτε δεν μπορούν να απογειωθούν είτε, ακόμα και αν επιβιώνουν, η παραγωγικότητά τους μόλις που ενισχύεται και ο αριθμός των εργαζομένων μειώνεται με την πάροδο του χρόνου». Για τις δυσκολίες και τη γραφειοκρατία που συναντούν οι επενδύσεις των μονοπωλίων αγωνιά το ΑΑΡ και δεν το κρύβει. Γι' αυτό και υπόσχεται «απλοποίηση νόμων και κανονισμών» (αναζητώντας το πλαίσιο για διαδικασίες «fast-track» που θα προσελκύσουν νέες επενδύσεις), «φορολογικό σύστημα βασισμένο στην απλότητα και τη διαφάνεια» (λες και είναι η διαφάνεια που θα εμποδίσει τη φοροαφαίμαξη των λαϊκών στρωμάτων).

Ζήτω η «τίμια επιχείρηση»

• Την καταπολέμηση της διαφθοράς, που εμφανίζεται και ως κεντρικός στόχος για το ΑΑΡ (σήμα του είναι η ...σκούπα, επειδή φιλοδοξεί να καθαρίσει το πολιτικό πεδίο από τους ανήθικους). «Πιστεύουμε ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις είναι τίμιες, αλλά το σημερινό περιβάλλον δεν τους επιτρέπει να ευδοκιμήσουν. Το ΑΑΡ θα δημιουργήσει ένα οικοσύστημα όπου κάθε πολίτης ή κοινότητα που επιχειρεί θα έχει πρόσβαση σε κεφάλαια, υποδομές, πληροφορίες, ώστε η ευρηματική και παραγωγική επιχειρηματικότητα να γίνει η νέα μηχανή που θα επιταχύνει την ανάπτυξη στη χώρα», σημειώνει.

Μέλημα του κόμματος είναι να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες συνθήκες που για μια σειρά λόγους εμπόδιζαν τη συσσώρευση και τη διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου στην Ινδία, με ρυθμούς αντίστοιχους των αναπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών. Νέα οδικά έργα, διευρυμένο δίκτυο χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, πιο γρήγορες και ευέλικτες κρατικές υπηρεσίες ενίσχυσης των ομίλων που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν ή να διεισδύσουν σε τομείς της ινδικής οικονομίας είναι μερικά από όσα «χωράνε» στη «νέα μηχανή» ανάπτυξης που αναζητά το ΑΑΡ.

Σ' αυτό το πλαίσιο διακηρύσσει «ανένδοτο» πόλεμο κατά της διαφθοράς, ικανοποιώντας τις προσδοκίες των πολυεθνικών για κατάκτηση «υγιούς ανταγωνισμού» και καταπολέμηση φαινομένων (π.χ. «οικογενειοκρατία») που, στο πλαίσιο και των ενδοαστικών ανταγωνισμών, μπορεί να εμπόδιζαν την είσοδο νέων ομίλων στην πολυπληθή ινδική αγορά. «Η μαύρη αγορά δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς πολιτικό πατρονάρισμα» τονίζει το ΑΑΡ, επιδιώκοντας ό,τι ακριβώς επιδιώκει και ένας μεγαλέμπορος που θέλει να βγάλει από τη μέση τους μαυραγορίτες και μικρέμπορους που του «τρώνε» πελατεία και τζίρο.

Το ΑΑΡ μεταξύ άλλων εμφανίζει την «καταπολέμηση της διαφθοράς» και «ως σημαντικό παράγοντα για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων τιμών». Παραγνωρίζει (ηθελημένα ή όχι αυτό έχει δευτερεύουσα σημασία) τους νόμους που κυριαρχούν στον καπιταλισμό, όπου η συγκέντρωση των μέσων παραγωγής σε όλο και λιγότερα χέρια και η μονοπώληση της αγοράς είναι απαράβατος κανόνας, άρρηκτα συνδεδεμένος με την αγριότητα με την οποία ξεσπά η επίθεση των μονοπωλίων σε βάρος του συνόλου της ζωής των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων.

Εργασία και κοινωνικές παροχές βολικές για τα μονοπώλια

• Τη δημιουργία θέσεων εργασίας. «Δε θα επιτρέψουμε την περιστασιακή απασχόληση σε θέσεις όπου απαιτείται η εργασία να γίνεται σε όλη τη διάρκεια του χρόνου», σημειώνει το κόμμα και εξασφαλίζοντας τα πολύτιμα «παραθυράκια» για την επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, συμπληρώνει: «Σε δουλειές που απαιτούν προσωρινή δέσμευση για λίγες μέρες ή μήνες (για παράδειγμα στην κατασκευαστική βιομηχανία) είναι αδύνατον να εξαλειφθεί η ελαστική εργασία» και κατά τα άλλα υπόσχεται «μέτρα εξασφάλισης καλύτερων συνθηκών εργασίας». Μέτρα που η πείρα των εργαζομένων έχει δείξει ότι «προσαρμόζονται» στις απαιτήσεις των μεγαλοεργοδοτών. Αλλωστε, η εξασφάλιση της «διεθνώς ανταγωνιστικής οικονομίας», που ονειρεύεται το ΑΑΡ, δε συμβαδίζει με την προστασία και επέκταση των εργατικών - λαϊκών δικαιωμάτων, όταν αυτά τσακίζονται παντού, ακριβώς επειδή αποτελούν «καύσιμο» για τη μηχανή της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
• Τις κοινωνικές υπηρεσίες. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος με τον οποίο το κόμμα θα «βάλει τάξη» στην Υγεία. Δεσμεύεται να «βελτιώσει την ευθύνη των ιδιωτικών παρόχων Υγείας υποχρεώνοντας τα ιδιωτικά νοσοκομεία να επιδεικνύουν και να παρατηρούν ένα χάρτη με τα δικαιώματα των ασθενών και να επιδεικνύουν τα ποσοστά και τις τιμές χρέωσης των διαφόρων υπηρεσιών. Να εξασφαλίσει ότι η ιδιωτική Υγεία, που θα επιδοτείται από την κυβέρνηση, θα τιμά τις δεσμεύσεις της απέναντι στον απλό άνθρωπο»...

Δηλαδή όχι μόνο αποδέχεται τη συνύπαρξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, που από μόνη της ευνοεί τα μονοπώλια του κλάδου, αλλά έχει και το θράσος να ισχυριστεί ότι αυτό που βασανίζει τις λαϊκές οικογένειες, όταν πάνε να πληρώσουν, είναι το ότι μπορεί να μην είχαν ενημερωθεί αναλυτικά και εκτενώς για τα τιμολόγια του κάθε διαγνωστικού κέντρου. Και όχι το ότι η Υγεία και το Φάρμακο είναι εμπόρευμα.

Ανεξάρτητα από το αν το συγκεκριμένο κόμμα συναντά τη συμπάθεια λαϊκών στρωμάτων ή και το αν εκφράζει αγνές προθέσεις ορισμένων εργαζομένων που έχουν «μπουχτίσει» από τη σαπίλα και την αντιλαϊκή επίθεση των αστικών κυβερνήσεων, οι θέσεις του βεβαιώνουν ότι δε γίνεται μια πολιτική δύναμη να πατά σε δυο βάρκες. Οποιος δεν επιλέγει να αμφισβητήσει τις ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου και την οικονομική βάση στις οποίες αυτές κυριαρχούν, πέφτει στα αδιέξοδα που γεννά η έλλειψη στρατηγικής σύγκρουσης με τα μονοπώλια. Αναδεικνύεται σε δύναμη επικίνδυνη για την εργατική τάξη και το κίνημά της, που συσκοτίζει τις αληθινές αιτίες των προβλημάτων της και αθωώνει τον αντίπαλό της, του δίνει χρόνο και εργαλεία να αρπάξει την ανοχή και τη συναίνεση των εργατών στην κλοπή του δικού τους μόχθου.

Α. Μ.

Ριζοσπάστης