Ο σκοτεινός Ακης Πάνου

Με τον Τάκη Σπετσιώτη τελευταία έχουμε αλλάξει τόπο συνάντησης. Οχι στην Ομόνοια πια, αλλά σε παλιά στέκια στο Θησείο και το Μοναστηράκι.

-- Τι τσάντες είναι αυτές, Σπετσιώτη; Τι βλέπω, Ακης Πάνου σε cd;

-- Ναι, κυκλοφορεί ακόμα στα δισκάδικα! Τι περίμενες, επειδή η υπεράσπιση του θύματος, στο δικαστήριο, τον αποκάλεσε «κύριο με παρωχημένα τραγούδια», θα 'χει πεισθεί το κοινό και οι δισκοπώλες; Ακης Πάνου είναι αυτός, ας μην τον υποτιμάμε...

-- Πράγματι, μας έχει σφραγίσει όλους. Τι σ' αρέσει ακόμα σ' αυτόν;

-- Τα πάντα... Εχεις ακούσει πιο υποβλητικές εισαγωγές στο σύγχρονο λαϊκό τραγούδι; Με τέτοια ταυτότητα; Αρκεί ν' ακούσεις την εισαγωγή του «Θέλω να τα πω», αίφνης, και δεν την μπερδεύεις με κανενός άλλου λαϊκού συνθέτη, τόσο αναγνωρίσιμη είναι... Ασε, οι στίχοι του... «Μοίρα μου, γιατί μ' αφήνεις μέσα στην καταστροφή / και τα βήματά μου κλείνεις / στο σοκάκι που δεν έχει προκοπή...» ή πάλι: «Δεν περιμένω τίποτα από το να πεθάνω, / ν' αδειάσει η κούπα του καημού / και η γωνιά που πιάνω...». Πράγματι αυτός ο «λαϊκός διανοούμενος» είναι ένας ποιητής ελεγειακός και σατιρικός ταυτόχρονα. Σκέφτομαι στίχους του Λαπαθιώτη: «Παίζω στην τύχη κάτι αγαπημένο... / και πάλι σταματώ. Δεν επιμένω / θα προτιμούσα μάλλον να πεθάνω...». Σκέφτομαι τον σατιρικό Καρυωτάκη: «Ω μεγάλε Ζακύνθιε, / των ωδών σου τα μέτρα / υψηλά, σοβαρά... / η φωνή σου... μας έρχεται /... μακρινός και παράταιρος ήχος τύμπανου...». Πες μου, διαφέρουν σε ουσία αυτοί οι στίχοι από τους παρακάτω - ενός τραγουδιού του Ακη; «Και πλέκοντας εγκώμια περί τους αθανάτους, / την αίγλη τους, το ύφος τους και το παράστημά τους... / και κάνοντας συμβιβασμούς με τη συνείδησή του / έζησε με το τίποτα και πέθανε μαζί του». Τι Καρυωτάκης, τι Ακης λοιπόν, μέσω των στίχων αμφότερων, ένα στεφάνι στο μνημείο της Ευτέλειας που βιώνουμε όλοι μας, σε μια εποχή άκρατης αυτοαπομυθοποίησης, δεν κατατίθεται; Σε μια εποχή που το λαϊκό τραγούδι γινόταν όλο και πιο ευτελές, με κάτι ψευτοσουξεδάκια της μιας και μόνης χρήσεως και της ημερομηνίας λήξεως, ο Ακης Πάνου, άφοβος, κράτησε ψηλά τον πήχη. Κι εκείνος είχε ανάγκες, παιδιά, που όλοι επικαλούνται, εντούτοις δε συμβιβάστηκε, δεν το είδε... νοικοκυρίστικα. Από το 1958, που εργαζόταν ως νεαρός μπουζουξής, έπαψε να εμφανίζεται στη νύχτα. Προτιμούσε, εξόριστος στην Ξάνθη (ή δεν ξέρω πού), να εργάζεται ως κατασκευαστής μουσικών οργάνων παρά να ευτελίσει την τέχνη του. Το γράφει άλλωστε: «Δεν είναι εύκολο ν' αλλάξεις / όταν χαλάσεις εντελώς, / δεν έχεις μάτια να κοιτάξεις / ποιος είν' ο δρόμος ο καλός...». Στο φόνο μπορεί να έφτασε, αλλά την τέχνη του δεν την ευτέλισε ο Ακης Πάνου! Ο μέγας αυτός... σκηνοθέτης, που διάλεγε την κατάλληλη φωνή για το κάθε τραγούδι κι αποδεικνυόταν να είναι η σωστή. Και που, παρ' όλ' αυτά δεν είχε τραγουδιστολαγνεία. Στο πάλκο του Επειγόντως, το '89, αν θυμάμαι, σε μια από τις ελάχιστες εμφανίσεις του, είχε βάλει στην πρώτη σειρά τους μουσικούς, και πίσω, στη δεύτερη, τους τραγουδιστές... Κι ούτε πίστες, ούτε αηδίες, ούτε τίποτα...

-- Σ' επηρέασε και προσωπικά, ως σκηνοθέτη ή συγγραφέα;

-- Δε θα το 'λεγα έτσι ακριβώς... Πολύ πριν γνωρίσω τα τραγούδια του, νομίζω ότι τον κουβαλούσα ήδη μέσα μου... Είχα... παιδιόθεν σχέση με το λαϊκό τραγούδι... Εφηβεία στην επαρχία, παλιό ελληνικό σινεμά, τζουκ μποξ σε ταβέρνες... Πάρε για παράδειγμα την ταινία μου τα Κοράκια ή Το παράπονο του νεκροθάφτη, πάνω σ' ένα διήγημα του Ροΐδη: αναλογιζόμενος σήμερα κάποιες σκηνές απεικόνισης αυτής της χρόνιας ελληνικής κοινωνικοπολιτικής μιζέριας από τον 19ο αιώνα του Ροΐδη μέχρι τον 20ό του Ακη Πάνου και όλων μας, θα 'λεγα ότι, χωρίς να το έχω συνειδητοποιήσει, είχα αναφερθεί και στους δύο ταυτόχρονα. Συμπίπτουν μέχρι και οι αριθμοί των ηρώων της ιστορίας. Τα εφτά παιδιά του, που κηδεύει ο νεκροθάφτης, και οι «εφτά νομά - σ' ένα δωμά- / δικαίως αγανακτισμέ- και με τα πάντα αηδιασμέ-...» του Ακη Πάνου. Ή μήπως και στο μυθιστόρημα Δελτίον ταυτότητος, η μοίρα του κεντρικού μου ήρωα, του «αδιόρθω- αναρχί-» Παύλου Μέρλου, του εξόριστου μουσικού από το χώρο της δουλειάς του, στο Πέραμα, δεν είναι παρόμοια με τη μοίρα του Ακη Πάνου; Τι Πέραμα, τι Ξάνθη, τι κέντρο Αθηνών... η εξορία είναι που μετράει... Σάμπως δεν το λες κι εσύ σ' ένα στίχο σου στην Προσευχή του Τζορντάνο Μπρούνο; «Σε ξένο δωμάτιο γυρίζω χαμένος...».

Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ

Ριζοσπάστης, 23/11/2008

Σαν σήμερα, στις 7 Απρίλη του 2000, έφυγε από τη ζωή ο Άκης Πάνου.

Η ζωή του όλη, μια «πηγή» τραγουδιών που ερμηνεύτηκαν από σπουδαίες φωνές - πολλά από τον Καζαντζίδη - αλλά και από τους Μαρινέλλα, Γαβαλά, Μπιθικώτση, Πάνου, Γκρέυ, Τσαουσάκη, Λύδια, Μοσχολιού, Διονυσίου, Μενιδιάτη, Νταλάρα, Μητσιά, Λαμπράκη, Διαμάντη κ.ά. Τραγούδια, που του δίνουν ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους εκπροσώπους της σύγχρονης λαϊκής δημιουργίας, καθώς ο ίδιος τα υπέγραφε στιχουργικά και συνθετικά.

Ανάμεσα στην πληθώρα των τραγουδιών του είναι: «Η ζωή μου όλη», «Καρδιά μου μην παραπονιέσαι», «Δεν κλαίω για τώρα», «Γιατί καλέ γειτόνισσα», «Κοίτα με στα μάτια», «Πυρετός», «Οταν σημάνει η ώρα», «Ο τρελός» και πολλά άλλα.

Δείτε ακόμα:
Οικοδόμος: «Η δική μου αλήθεια» για τον Άκη Πάνου
http://e-oikodomos.blogspot.gr/2013/04/blog-post_4874.html#more