Με αφορμή ένα άρθρο για τις δεξιότητες και τους ανέργους

«Προ μηνών, ο Τζέιμι Ντάιμον, διευθύνων σύμβουλος της JP Morgan Chase, και η Μαρλίν Σέλτζερ, της Jobs for the Future, δημοσίευσαν άρθρο με τίτλο "Για να κλείσουμε το χάσμα δεξιοτήτων". Επισήμαναν ότι "σχεδόν 11 εκατ. Αμερικανοί είναι άνεργοι και την ίδια στιγμή παραμένουν κενές 4.000.000 θέσεις εργασίας", θεωρώντας ότι σκιαγραφούν "το χάσμα ανάμεσα στις δεξιότητες που έχουν όσοι αναζητούν εργασία και τις δεξιότητες που χρειάζονται οι εργοδότες" (...)

Η πεποίθηση πως η Αμερική πάσχει εξαιτίας σοβαρού "χάσματος δεξιοτήτων" (...) Πρόκειται για μια από αυτές τις ιδέες-ζόμπι που έπρεπε να τις έχει σκοτώσει η εμπειρία (...) αν το πρόβλημα ήταν η έλλειψη δεξιοτήτων θα βλέπαμε τους εργαζομένους με τις κατάλληλες δεξιότητες να τα πηγαίνουν καλά και όσους δεν τις έχουν να τα πηγαίνουν άσχημα (...)

Ομως τώρα η ανεργία παραμένει πολύ υψηλότερη, ανεξαρτήτως βαθμίδας εκπαίδευσης, σε σύγκριση με τα προ της κρίσης επίπεδα (...) οι μακροχρόνια άνεργοι δεν διαφέρουν σε δεξιότητες από όσους απολύθηκαν και βρήκαν σύντομα δουλειά (...) επιρρίπτοντας στους ανέργους την ευθύνη για τα δεινά τους, αποσπούν την προσοχή από τα διογκούμενα κέρδη και τα μπόνους, ενώ η ανεργία και οι μισθοί παραμένουν σε στασιμότητα».

(PAUL KRUGMAN/ «THE NEW YORK TIMES»/ «Καθημερινή», 2/4/2014).

***

Έχει τη σημασία της η συγκεκριμένη επισήμανση, επειδή και στην ΕΕ και στην Ελλάδα το ζήτημα της ανεργίας συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την υπόθεση «δεξιότητες και προσόντα» που ψάχνουν οι καπιταλιστές, για να δώσουν δουλειά σε ανέργους, τα οποία δεν βρίσκουν. 

Γι' αυτό μιλούν για προγράμματα κατάρτισης και επανακατάρτισης, ιδιαίτερα των νέων ανέργων, για απόκτηση δεξιοτήτων με τη μορφή της μαθητείας σε επιχειρήσεις οι οποίες ενισχύονται από τον ΟΑΕΔ για να πληρώνουν τους μισθούς όσων καταρτίζονται.

Ουσιαστικά, είναι προγράμματα τα οποία συγκαλύπτουν προσωρινά ένα μέρος της ανεργίας, αφού μετά την «εκπαίδευση - κατάρτιση» οι νέοι ξαναπερνούν στην ανεργία, με την ελπίδα ότι ίσως τους ζητηθεί από κάποια επιχείρηση να δουλέψουν με μισθό 411 ευρώ.

Δε θα σταθούμε εδώ στα προγράμματα ανεργίας. Αλλο είναι το ζήτημα σ' αυτό το άρθρο. Το παραπάνω απόσπασμα δείχνει πως ακόμη και αστοί αναλυτές απορρίπτουν την άποψη ότι αιτία της ανεργίας, και μάλιστα της μακροχρόνιας ανεργίας, είναι η «έλλειψη δεξιοτήτων» με βάση τη ζήτηση των επιχειρήσεων. Τα όσα γράφει ο Κρούγκμαν είναι ενδεικτικά. Επομένως, η αιτία είναι άλλη. Και, βεβαίως, η πραγματική αιτία της ανεργίας συμβάλλει στη συνειδητοποίηση της λύσης του προβλήματος και της διεξόδου για τους εργαζόμενους.

Αλλαγή της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου

Ο Κρούγκμαν λέει ότι το συγκεκριμένο επιχείρημα συγκαλύπτει αφενός τα μεγάλα κέρδη των επιχειρήσεων, αφετέρου τη στασιμότητα των μισθών. Είναι και αυτό. Δηλαδή τα κέρδη μεγαλώνουν, αλλά οι μισθοί μένουν καθηλωμένοι, για να μεγαλώνουν τα κέρδη. Εδώ στην Ελλάδα τούς μείωσαν δραστικά με νόμο και πρόσφατα η ΓΣΕΕ υπέγραψε τάχα σύμβαση με αυτούς τους μισθούς, των 586 ευρώ μεικτά. Δηλαδή νομιμοποίησε το νόμο. Ταυτόχρονα, η ανεργία συμπιέζει τους μισθούς, άρα βολεύει και τις κυβερνήσεις και τους μεγαλοεπιχειρηματίες.

Το βασικό ζήτημα είναι η καπιταλιστική ανάπτυξη και το κυνήγι του κέρδους, που ωθεί στην αλλαγή της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, δηλαδή της σχέσης μέσων παραγωγής/εργατών, επειδή οι καπιταλιστές κυνηγούν την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, βασικό παράγοντα της ανταγωνιστικότητας και της αυξανόμενης αναπαραγωγής των κερδών. Ετσι, επενδύουν σε μέσα παραγωγής που αυξάνουν την παραγωγή εμπορευμάτων στη μονάδα του χρόνου, δουλεύοντας με λιγότερο εργατικό δυναμικό. Αντί να μειώνουν το χρόνο εργασίας, απολύουν. Να, η βασική αιτία της ανεργίας σε συνθήκες καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Επίσης, η καπιταλιστική οικονομική κρίση ωθεί σε μείωση της παραγωγής, σε κλείσιμο επιχειρήσεων, άρα σε απολύσεις. Βεβαίως, στο παράδειγμα των ΗΠΑ έχουμε έξοδο από την κρίση και πέρασμα στην ανάκαμψη. Αλλά η ανάκαμψη είναι αναιμική. Ενώ οι επενδύσεις γίνονται σε νέα μέσα παραγωγής που αυξάνουν την παραγωγικότητα. Με αυτούς τους όρους, όμως, η ανεργία ελάχιστα μπορεί να μειωθεί. Αυτή η κατάσταση στην ουσία της ισχύει για όλες τις καπιταλιστικές οικονομίες και στην Ελλάδα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί το 1,5 εκατομμύριο των ανέργων.

Η ανεργία σύμφυτη με τον καπιταλισμό

Να, γιατί λέμε ότι η ανεργία είναι σύμφυτη με τον καπιταλισμό. Οποιο κόμμα ή κόμματα και αν βρίσκονται στην κυβέρνηση, αυτή την τάση ούτε να την αντιστρέψουν μπορούν, ούτε να την καταργήσουν. Θα τη διαχειρίζονται με ανάλογα προγράμματα. Αλλωστε, αυτά τα προγράμματα για την ανεργία, οι λεγόμενες ενεργητικές πολιτικές, εφαρμόζονται σήμερα από την κυβέρνηση, αλλά τα έχει στο πρόγραμμά του και ο ΣΥΡΙΖΑ.

Επομένως, η πάλη για άμεσα και ουσιαστικά μέτρα προστασίας των ανέργων είναι το τελευταίο σημείο άμυνας της εργατικής τάξης στον καπιταλισμό. Τέτοια μέτρα έχει καταθέσει το ΚΚΕ στη Βουλή με τη μορφή προτάσεων νόμου, αλλά τις έχουν απορρίψει τα κόμματα της διαχείρισης, αφού έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την πολιτική για την αναπαραγωγή της κερδοφορίας του κεφαλαίου.

Η πάλη αυτή πρέπει να συνδέεται οργανικά με την πάλη για ανατροπή του καπιταλισμού, δηλαδή της εξουσίας του κεφαλαίου, για την εργατική, λαϊκή εξουσία και οικονομία, δηλαδή το σοσιαλισμό. Εδώ η οικονομία θα υπηρετεί τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των εργαζομένων, άρα θα αναπτύσσεται συνεχώς, επομένως θα εξαλείψει και την ανεργία.

Να, γιατί πρέπει να δυναμώσει η εργατική, λαϊκή αντιπολίτευση, να ανασυνταχθεί δηλαδή το κίνημα, να οργανωθεί η λαϊκή συμμαχία. Ζητήματα που απαιτούν πανίσχυρο ΚΚΕ παντού, στο κίνημα, στη Βουλή, στους δήμους και τις περιφέρειες, στην Ευρωβουλή. Τώρα, λοιπόν, στην εκλογική μάχη ψήφο στο ΚΚΕ.

Ι.

Ριζοσπάστης