Μισής ώρας ζωή στο θόρυβο της πασχαλινής αγοράς

Αν τέτοιες μέρες κάθε χρόνο το ιστολόγιο προσφεύγει «στα παλιά», αυτό γίνεται για να αναδειχτεί το πόσο ίδια κι απαράλλαχτα αποκρουστική παραμένει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, και με πόσο ανθρώπινο πόνο και αίμα στεριώνεται (πολύ περισσότερο σε κάθε του κρίση) το αφιλόξενο, για τους πολλούς, οικοδόμημα των κοινωνικών ανισοτήτων και της αδικίας.
Για να τονιστεί ότι κάποια από τα «παλιά», όπως η φτώχεια και η ανθρώπινη δυστυχία, ποτέ δεν πάλιωσαν σ’ αυτό το σύστημα, ούτε πρόκειται να  παλιώσουν. Αντίθετα, είναι το ίδιο το κοινωνικό σύστημα της εκμετάλλευσης (που τρέφεται από τη φτώχεια και τη δυστυχία που το ίδιο «γεννάει»), που δεν παίρνει πια άλλο «μπάλωμα» παρά μόνο καταργείται, οριστικά και αμετάκλητα.

«Ποιο τίτλο να βάλουμε σ’ αυτό το έργο, που παίζεται κάθε χρόνο σαν και τούτες τις μέρες, στους δρόμους, στα σπίτια, στα «φιλανθρωπικά ιδρύματα», στις εκκλησίες…»

Το ίδιο «έργο» εξακολουθεί να παίζεται στις μέρες μας, σε άλλο σκηνικό, με άλλα φυσικά πρόσωπα να πρωταγωνιστούν, άλλα για κομπάρσους κι άλλα για θεατές.

Ο σπουδαίος μας λογοτέχνης Θέμος Κορνάρος, στρατευμένος στο πλευρό των καταπιεσμένων κι αδικημένων αφηγητής των πόνων και των αγώνων του λαού μας, αλύγιστος κομμουνιστής, λαϊκός αγωνιστής (εικοσιένα ολόκληρα χρόνια πέρασε στις φυλακές και τις εξορίες, μένοντας αλύγιστος μέχρι τέλους) «φωτογραφίζει» με το μολύβι του μερικές στιγμές από την πασχαλινή ατμόσφαιρα του 1936. Του «μακρινού 1936», πολύ θα θέλαμε να πούμε, μα δεν μπορούμε: Πολλές από κείνες τις εικόνες παραμένουν ζωντανές μέχρι σήμερα. 

Μισής ώρας ζωή στο θόρυβο της πασχαλινής αγοράς

Τα σφαχτά κρέμονται δυο-δυο από τα τσιγκέλια. Το αίμα στάζει ακόμα από πάνω τους. Τα πλακάκια του χασαπιού πασαλημένα με λάσπη κοκκινωπή - πηχτή. Μανίκια ανασκουμπωμένα, χέρια που στάζουνε, μουστάκια στριμμένα, μαχαίρι στα δόντια. Σάλιο κι αίμα ανακατεύονται κι ένα γουργουρητό προσπαθεί να γίνει έναρθρος λόγος.

Το χαρτί περιτυλίγματος μπόλικο σε τρεις τέσσερις μεριές για ευκολία. Ουρά σχηματίζουν οι πελάτες. Κι ώσπου να ’ρθει η σειρά τους περιεργάζονται την κίνηση στο μαγαζί. Το μάτι μας καρφώνεται στο χαρτί περιτυλίγματος. Και γράφει: «Τύπος». Διευθυντής Νικ. Κρανιωτάκης.*

Παρατηρώ το χασάπη άλλη μια. Στάζει το αίμα από πάνω ως κάτω. Ανασκουμπωμένα τα μανίκια, κόκκινο – λερωμένο μαχαίρι σε κίτρινα δόντια. Πάλι το μάτι στο χαρτί περιτυλίγματος… «Τύπος» Διευθυντής Νικόλ. Κρανιωτάκης. Πιο πετυχεμένη σύνθεση δεν μπορούσε να γίνει.

Έτσι φανταζόμουνα πάντα αυτό τον άνθρωπο «τη στιγμή που εμπνέεται τα άρθρα του». Τις επίσημες αιτήσεις, δηλαδή, με τις οποίες ζητάει αίμα, αίμα, αίμα ανθρώπινο.

***

Στην οδόν Αθηνάς κοσμοπλημμύρα. Φωνές, διαλαλητά, καταχτύπημα ντενεκέδων, ντιντινίσματα ζυγαριάς, τραμ, αυτοκίνητα, «πορτοκάλια Κρήτης», «Αρνάκι του γάλακτος» και… «Ελεήστε με, Χριστιανοί μου. Μια δεκαρούλα να πάρω ψωμάκι στο μωρό μου».

Μανίκια κρεμασμένα, λιγδωμένα, μαλλιά αχτένιστα, τσιμπλιασμένα μάτια, ξυπόλητα, μαυρισμένα, σκασμένα πόδια. Σφιχτά κρατά στην αγκαλιά ένα μπόγο κουρέλια βουτηγμένα στα λάδια. Μες απ’ αυτά ξεπροβέρνει ένα κεφαλάκι. Γάτας είναι, παιδιού είναι, δύσκολο να ξεχωρίσεις.

Ξεχειλούν οι κάσες από καρνάδα πορτοκάλια, αρνιά του γάλακτος κρέμονται μπόλικα, φωνές, κακό… επάρκεια τροφίμων, συνέδριο προστασίας του παιδιού, «ελεήστε με, χριστιανοί…», το τραμ περνά, παραμερίζει ο κόσμος…

― Γατάκι είναι, κυρά μου, για νοικιασμένο από το βρεφοκομείο…

Ποιος τόπε δεν ξέρεις. Το κύμα προχωρεί, παρασέρνει και τη μάνα και το παιδί το νοικιασμένο –όπως είπανε- από το βρεφοκομείο. Αδύνατο να γίνεται τέτοια δουλειά. Κακή ψυχή θάχει αυτός που το ξεστόμισε…

― Τι άλλο θέλεις, κύριος;

― Τον κακό σου τον καιρό, είναι η απάντηση.

Αρπάζονται πωλητής και πελάτης μαλλιά με μαλλιά.

Δέκα δραχμές τ’ απομένουνε. Μια εικόνα έρχεται στο νου του: Δέκα άτομα στη φαμίλια. Μια οκά κρέας τι να κάνει. Πάσχα – Πάσχα – ημέρα αγάπης.

― Τι άλλο, κύριος;

― Τον κακό σου τον καιρό…

Μαλλιοτραβιούνται…

Ένα θέατρο παίζεται. Παράσταση προπασχαλινή. Όλοι εκτελεστές. Άβουλοι και συνειδητοί, όλοι απάνω στη σκηνή την πασχαλινή.

Μέρα αγάπης… μέρα αγαπης…

***

Κοριτσάκια με σήμα εράνου. Κουμπαράδες κλειδωμένοι.

― Κύριοι, για τους πτωχούς.

― Κύριοι, για τους ανέργους.

Δεύτερα νούμερα, σκέφτεσαι γρήγορα. Δεύτερα νούμερα στην πασχαλινή παράσταση.

Τίτλο, τίτλο. Ποιο τίτλο να βάλουμε σ’ αυτό το έργο, που παίζεται κάθε χρόνο σαν και τούτες τις μέρες, στους δρόμους, στα σπίτια, στα «φιλανθρωπικά ιδρύματα», στις εκκλησίες: «Οργανωμένη ζητιανιά». Μα πάλι τίποτα δεν λέει.

Σπρώχνεις να κάνεις τόπο να περάσεις. Σπρώχνουνται, στριμώχνουνται, ξεχειλάνε χιλιώ λογιώ σκέψεις στο μυαλό σου.

«Μαθήματα επαιτείας» δωρεάν…

Και προχωρείς.

― Για τους πτωχούς, κύριοι…

Φουσκώνει η καρδιά σου, το αίμα σε πνίγει, χοχλακά, χωρίς να ξέρεις καλά την αιτία. Όξω από το ταμείο στρατού γίνεται πόλεμος. Μοιράζουνε τις συντάξεις στους απόστρατους. Είναι ο φόρος «τιμής».

Δε σταματάς σ’ αυτή τη σκέψη. Ψάχνεις να βρεις άλλη λέξη. Δεν είν, αυτό, δεν είν’ αυτό, σου φωνάζει μια φωνή από μέσα.

Παρακολουθάς την κίνηση.

«Λαϊκή αγορά αίματος… Κρατικό Μονοπώλιο».

Λέξεις κι ιδέες κι εικόνες, το χτες και το σήμερα, παλεύουνε όλα στην επιφάνεια της μνήμης και της σκέψης σου.

Ξαναζείς πολέμους, ματοκυλίσματα, ο Γολγοθάς μπερδεύεται με την εικόνα της ζητιάνας μάνας, του μωρού παιδιού, του συνταξιούχου και του αλήτη. Κι ένα σκυλί μπροστά στο χασαπιό, κουνάει την ουρά του και λάμπουνε τα μάτια του της λάμψη της ελπίδας του δούλου, που περιμένει να του πετάξεις ένα κομματάκι λερωμένο κρέας, με μια κλωτσιά και μια βλαστήμια…

Έν’ αυτοκίνητο περνά φορτωμένο λουλούδια.

Ένα σκυλί κουνάει την ουρά του σ’ ένα χασαπιό μπροστά…

Κι ανάμεσα σ’ αυτά ένας άνθρωπος μισεί κι οργίζεται.

Καθολική εικόνα της Μεγάλης Παρασκευής…

ΘΕΜΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ

* Σημείωση Οικοδόμου: Η εφημερίδα «Τύπος» πρωτοστατούσε με σειρά από συκοφαντικά άρθρα στις βρώμικες επιθέσεις που δεχόταν την άνοιξη του 1936 το Παλλαϊκό Μέτωπο, ο ένας εκ των πυλώνων του, το ΚΚΕ και το στέλεχος του Κόμματος και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Παλλαϊκού Μετώπου Στέλιος Σκλάβαινας. Μια βδομάδα πριν δημοσιευτεί το χρονογράφημα του Θέμου Κορνάρου στον Ριζοσπάστη, δικαστήριο της Αθήνας είχε καταδικάσει για «εξύβριση δια του τύπου» τον υπεύθυνο σύνταξης του «Τύπου». Στη δίκη που έγινε υπό την πίεση και σε ατμόσφαιρα που είχε φροντίσει να δημιουργήσει το παρακράτος της εποχής, κατέθεσαν μάρτυρες κατηγορίας τα στελέχη του ΚΚΕ Στ. Σκλάβαινας, Δ. Γληνός, Μ. Πορφυρογέννης κ.ά.