Πάμπλο Πικάσο: «Η ζωγραφική δεν είναι καμωμένη για να διακοσμεί σπίτια. Είναι ένα αμυντικό και επιθετικό όπλο ενάντια στον εχθρό» - Η Γκουέρνικα και «Το τραγούδι της Διεθνούς Ταξιαρχίας»

«Τι νομίζετε πως είναι ο καλλιτέχνης; Ένας τρελός που αν είναι ζωγράφος έχει μονάχα μάτια, αν είναι μουσικός μονάχα αυτιά, αν είναι ποιητής μονάχα μια λύρα για όλες τις χορδές της καρδιάς ή αν είναι πυγμάχος μονάχα μυώνες;
Το αντίθετο. Είναι ταυτόχρονα ένα κοινωνικό πλάσμα, πάντα έτοιμο ν’ αντιμετωπίσει τα δυσάρεστα ή ευχάριστα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και να ανταποκρίνεται ολοκληρωτικά στην επιταγή τους.

Πώς θα μπορούσε να μην ενδιαφέρεται για ό,τι συμβαίνει στους άλλους και στο όνομα ποιας χρυσελεφάντινης αδιαφορίας θα ξέκοβε από την γεμάτη παλμό ζωή τους; Όχι, η ζωγραφική δεν είναι καμωμένη για να διακοσμεί σπίτια. Είναι ένα αμυντικό και επιθετικό όπλο ενάντια στον εχθρό». Με τα λόγια αυτά ο Πάμπλο Πικάσο εξηγεί τον ρόλο του καλλιτέχνη.

Πάμπλο Πικάσο

Σαν σήμερα, στις 26 του Απρίλη 1937 και ενώ μαίνεται ο ισπανικός Εμφύλιος, η αεροπορία των ναζί, σε συνεννόηση με τον Φράνκο ισοπεδώνει την Γκουέρνικα, μια μικρή πόλη στη χώρα των Βάσκων, σκοτώνοντας πολλές εκατοντάδες ανυπεράσπιστους αμάχους.

Η καταστροφή της Γκουέρνικα στάθηκε η οδυνηρή έμπνευση για να δημιουργήσει ο παγκόσμιος καλλιτέχνης τον ομώνυμο πίνακά του. Η έναρξη της εκτέλεσης του πίνακα ξεκίνησε την Πρωτομαγιά του 1937. Ο Πικάσο έγραφε τότε: «Ο ισπανικός αγώνας είναι η επίθεση της αντίδρασης ενάντια στο λαό, ενάντια στην ελευθερία. Ολόκληρη η ζωή μου σαν καλλιτέχνη δεν είναι τίποτα περισσότερο από μιαν αδιάκοπη πάλη ενάντια στην αντίδραση και τον θάνατο της τέχνης».

Το εμβληματικό αυτό έργο του Πικάσο, που αποτυπώνει τη φρίκη του φασισμού και «προάγγελνε» από τότε τις εκατόμβες αθώων θυμάτων στα ολοκαυτώματα των ναζί στην Ελλάδα (Καλάβρυτα, Δίστομο, Κομμένο Άρτας κ.ά.) και αλλού, πρωτοεκτέθηκε στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937.

Διεθνής Ταξιαρχία από τον Καναδά

«Τις μέρες αυτές οι προοδευτικοί άνθρωποι σ’ όλον τον κόσμο θυμούνται τον ηρωικό αγώνα του ισπανικού λαού. Τους ηρωισμούς και τις θυσίες ενός λαού, που άοπλος σχεδόν πάλεψε για τη λευτεριά και τη δημοκρατία όλου του κόσμου. Θυμούνται την αλληλεγγύη των λαών [και των Ελλήνων, συμπληρώνουμε εμείς], που έστειλαν τα καλύτερα παιδιά τους στις Διεθνείς Ταξιαρχίες, να παλέψουν δίπλα στον ισπανικό λαό, εκφράζοντας το ανίκητο πνεύμα της διεθνιστικής προλεταριακής αλληλεγγύης…», θα γράψει στο περιοδικό των πολιτικών προσφύγων της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας «Πυρσός» (Μάρτης 1966) ο μεταφραστής (δεν αναφέρεται το όνομά του) ενός πολύ όμορφου ποιήματος για τον αγώνα του ισπανικού λαού:

Εθελοντής μαχητής Διεθνούς Ταξιαρχίας

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑΣ

Μακριά πολύ αφήσαμε την όμορφη πατρίδα.

Το μίσος μόνο πήραμε μαζί, που μας φλογίζει την καρδιά.

Κι όμως! Την πατρίδα δεν τη χάσαμε!

Η πατρίδα τώρα, στη Μαδρίτη βρίσκεται μπροστά!

Τ’ αδέρφια μας της Ισπανίας, στα οδοφράγματα παλεύουν ηρωικά.

Αγρότες, προλετάριοι, είν’ και τ’ αδέρφια τα δικά μας.

Εμπρός! Εμπρός Διεθνής Ταξιαρχία!

Της αλληλεγγύης τη σημαία ακόμη πιο ψηλά!

Η λευτεριά της Ισπανίας, είναι για μας, τώρα, τιμή.

Γεμάτα απ’ τη διεθνιστική ιδέα είν’ η καρδιά και το μυαλό.

Στείλτε στο διάβολο τους ξένους λεγεωνάριους!

Ρίξτε στη θάλασσα το συμμορίτη στρατηγό!

Καθόλου λύπηση για τα φασιστικά θεριά!

Καθόλου οίκτο γι’ αυτούς που μας προδώσαν!

Εμπρός! Εμπρός Διεθνής Ταξιαρχία!

Της αλληλεγγύης τη σημαία ακόμη πιο ψηλά!