«Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα χρυσά και τα αιματοβαμμένα ράσα…» - Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ, o αγωνιστής ιεράρχης

Οι μητροπολίτες Κοζάνης Ιωακείμ (αριστερά),
Ηλείας Αντώνιος και ο παπα-Στάθης Κτενάς (όρθιος)
στο Εθνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ

Σαν σήμερα, στις 2 του Απρίλη 1962 έφυγε από τη ζωή ο αγωνιστής του λαού Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ, στέλεχος του ΕΑΜ και εθνοσύμβουλος της ΠΕΕΑ. Μετά την απελευθέρωση επειδή αρνήθηκε να αναθεματίσει τους κομμουνιστές, καταδιώχτηκε από το δοσίλογο κράτος και καθαιρέθηκε από την αντιδραστική Σύνοδο της Εκκλησίας…

Μεγάλη και δραστήρια, γεμάτη σθένος αίμα και ηρωισμό ήταν η συμμετοχή της πλειοψηφίας του κατώτερου κλήρου στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ελληνικού λαού. Αντίθετα, το μεγαλύτερο μέρος του ανώτερου κλήρου, όχι μόνο έμεινε αμέτοχο κι ασυγκίνητο στο δράμα, αλλά έσπειρε και το διχασμό και σε πολλές περιπτώσεις στάθηκε δίπλα στον εχθρό και τον βοήθησε.

Υπήρξαν όμως και ιεράρχες σαν τους μητροπολίτες Ιωακείμ Κοζάνης, Αντώνιο Ηλείας, Ειρηναίο Σάμου, το μητροπολίτη Χίου τον πατέρα Γερμανό (Ανυπόμονο) που συμμετείχαν ενεργά στην Αντίσταση και μάλιστα οι δύο πρώτοι, παρά την ηλικία τους, ανέβηκαν στο βουνό και μοιράστηκαν με τους αντάρτες τις κακουχίες και τις στερήσεις τους.

Στις 4 του Μάρτη του '43, την ημέρα που τ' αντάρτικα τμήματα της Δυτικής Μακεδονίας συνέτριβαν στο Μπουγάζι της Σιάτιστας έναν ολόκληρο λόχο Ιταλών (αιχμαλωτίστηκαν όλοι, 603), έβγαινε στο βουνό ο μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ , αφού προηγούμενα είχε αναπτύξει σοβαρή αντιστασιακή δράση κατά των κατακτητών, μαζί με τον ηρωικό αρχιμανδρίτη Παπαλιούλια (εκτελέστηκε από τους φασίστες στις 2/7/43 μαζί με άλλους 49 πατριώτες).1

Ο Μητροπολίτης Ιωακείμ (Απόστολος Αποστολίδης), ήταν ανιψιός του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ του Γ'. Γεννήθηκε στη Νικομήδεια (Ορτάκιοϊ) της Βιθυνίας (Μ. Ασία) το 1883. Σπούδασε στη θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία αποφοίτησε με άριστα. Το 1914 πήγε στη Θράκη και αγωνίστηκε για την κατάπαυση των ανθελληνικών διωγμών που είχαν εξαπολύσει οι Νεότουρκοι εναντίον του ντόπιου πληθυσμού. Τον ίδιο χρόνο ο Ιωακείμ εκλέχτηκε από τη Σύνοδο του Οικ. Πατριαρχείου, Μητροπολίτης Μητρών.

Για την πολύπλευρη πατριωτική του δράση καταδικάστηκε σε θάνατο το 1923. Κατάφερε να ξεφύγει και να ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα. Αργότερα εκλέχτηκε Μητροπολίτης Σερβίων - Κοζάνης 1923-1945.

Εξορίστηκε από τον Μεταξά στον Αθω τον Αύγουστο του 1936, γιατί την 1-8-36, έστειλε οξύτατη επιστολή στο βασιλιά και την κυβέρνηση, εξ ονόματος του λαού της Δυτ. Μακεδονίας για παραμέληση της περιοχής.

Ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ,
με Εθνοσύμβουλους της ΠΕΕΑ (1944)

Στην περίοδο της Κατοχής βγήκε στο βουνό (Απρίλης 1943), ήταν τότε πρόεδρος της ΝΕ Κοζάνης του ΕΑΜ. Το Πάσχα λειτούργησε στη Δεσκάτη και στη σύντομη ομιλία του, κάλεσε το λαό στον αγώνα. Από κείνη την ημέρα βρισκόταν όλο σε κίνηση στην Ελεύθερη Ελλάδα.

Τον θυμάμαι τις μέρες του 1ου Παμακεδονικού Συνεδρίου της ΕΠΟΝ που έγινε τον Οκτώβρη του 1943 στο όμορφο χωριό των Πιερίων Καταφύγι. Ο φλογερός λόγος του γέμισε εμάς τότε τους ΕΠΟΝίτες, με αισιοδοξία για τη νίκη και τη λευτεριά.

Είναι μεγάλες οι υπηρεσίες που προσέφερε στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και δίκαια ο λαός μας τον αποκάλεσε πνευματικό ηγέτη του ΕΑΜ. Με την ίδρυση της ΠΕΕΑ εκλέχτηκε αντιπρόεδρος και παρέμεινε στην έδρα της στους Κορυσχάδες, ως την απελευθέρωση.

Το δοσίλογο κράτος και η αντιδραστική Σύνοδος της Εκκλησίας, καταδίωξε τον αείμνηστο ιεράρχη, τον καθαίρεσε, τον προπηλάκισε, όπως όλους τους αγωνιστές. Και μόνο ύστερα από πολύχρονους αγώνες του λαού μας και του αντιστασιακού κλήρου, επέβαλαν την αναγνώριση της Εθ. Αντίστασης από το επίσημο κράτος και το αντιδραστικό κατεστημένο της Εκκλησίας.

Για πρώτη φορά, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Σεραφείμ άνοιξε τις πύλες του καθεδρικού ναού της Αθήνας, στις 20-1-1985, για να εξοφλήσει ένα μεγάλο χρέος, που όφειλε το μεταπολεμικό εκκλησιαστικό κατεστημένο, στον απλό αντιστασιακό παπά, να τελέσει το πρώτο ιστορικό αρχιεπισκοπικό μνημόσυνο.

Δυστυχώς ο αξέχαστος αγωνιστής ιεράρχης, δε ζούσε πια. Πέθανε το 1962 στην Αθήνα, στο Παγκράτι. Στον αγωνιζόμενο λαό, άφησε το μεγάλο παράδειγμα ανθρωπιάς και πατριωτισμού. Ο,τι είχε σε χρήμα, το άφησε στις φιλόπτωχες αδελφότητες Κοζάνης, Σερβίων και Βελβενδού. Χάρισε την πλούσια βιβλιοθήκη του στη Δημοτική βιβλιοθήκη Κοζάνης και την αρχιερατική του στολή στο Μητροπολιτικό ναό Κοζάνης Αγίου Νικολάου.2

Φλάμπουρα ράσα ολόφλογα

στον άμβωνα ανεμίζουν

ξεσπάθωσαν οι αρχάγγελοι

κι οι τρούλοι αντιβουίζουν.

Μπρος στ' άγιο βήμα

κι ο Χριστός άφησε το Βαγγέλιο

και μαχητής κατέβηκε

κρατώντας το φραγγέλιο...

Κώστας Καλατζής (Θεσσαλός)

Καθένας σ' αυτόν τον τόπο γράφει τη δική του ιστορία. Αλλος με θυσία αγώνα και αίμα κι άλλος με φανταχτερά πετραχήλια, φανφάρες και φραμπαλάδες. Τούτος ο τόπος γέννησε και τον Παπαφλέσα και τον Γρηγόριο τον Ε'. Παιδιά και οι δυο του ίδιου Θεού. Ποιος κρίνει; Ποιος συγχωρεί και ποιος δε λησμονεί; Ιδού η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα χρυσά και τα αιματοβαμμένα ράσα.

Αμάρτημα υψηλόν, το έμπρακτο παράδειγμα πατριωτισμού και αυτοθυσίας των παραπάνω ιεραρχών πλάι στους αγώνες του λαού για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία του. Εμείς οι πτωχοί τω πνεύματι ας αποδώσουμε δικαιοσύνη!..3

1,3: Βασίλης Λιόγκαρης (Ριζοσπάστης,18/2/2005)

2: Μαίρη Ζιώγα (Επονίτισσα), Πολύγυρος Χαλκιδικής (Ριζοσπάστης, 9/4/1999)