«Καθηκοντολόγιο-ποινολόγιο» για τους ανέργους: Ενισχύεται η λειτουργία του ΟΑΕΔ ως σύγχρονου «δουλεμπορικού» - Αποδυναμώνεται σταθερά το πλέγμα προστασίας των ανέργων

Αρκετές εκθέσεις του ΔΝΤ και της ΕΕ, αναφέρονται σε «υψηλά επιδόματα ανεργίας» που υπάρχουν στη χώρα μας, λένε πως δήθεν αυτά μειώνουν τις προϋποθέσεις για αναζήτηση εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή, τόσο η τωρινή κυβέρνηση όσο και οι προηγούμενες αποδυναμώνουν σταθερά το πλέγμα προστασίας των ανέργων.

Αντί για επιδόματα και μέτρα προστασίας, ανακυκλώνουν την ανεργία, αφήνουν εκτός επιδότησης πάνω από το 80% των ανέργων, δίνουν ζεστό χρήμα και τζάμπα εργασία στις επιχειρήσεις. Επιδιώκουν όσοι δουλεύουν να δουλεύουν με τους χειρότερους όρους και όσοι δεν δουλεύουν να είναι έτοιμοι να δεχτούν μια θέση με όρους εργασίας πραγματικής σκλαβιάς.

Κεντρικός ρόλος στην απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ΟΑΕΔ παίζει κεντρικό ρόλο στην απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, ενδυναμώνει τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, καθώς η δημιουργία θέσεων σταθερής εργασίας δεν αποτελεί προτεραιότητα.

Ο ρόλος του ΟΑΕΔ στις σημερινές συνθήκες είναι να τονώσει τις μηχανές των μεγάλων επιχειρήσεων δίνοντας μέσα από τα δεκάδες προγράμματα, φτηνό ευέλικτο εργατικό δυναμικό αλλά και απευθείας ζεστό χρήμα. Η ανάκαμψη της καπιταλιστικής οικονομίας περνά και μέσα από τις δράσεις του, καθώς έχει συγκεκριμένη και καταμερισμένη ευθύνη. Παράλληλα, έχει ρυθμιστικό ρόλο στις τάσεις συρρίκνωσης του λαϊκού εισοδήματος.

Με την πρόσφατη απόφαση - γνωμοδότηση του ΔΣ του ΟΑΕΔ αποτυπώνεται πιο καθαρά η προσαρμογή του οργανισμού στις νέες συνθήκες της προσδοκώμενης από το κεφάλαιο ανάκαμψης. Ενισχύονται τα χαρακτηριστικά της λειτουργίας του Οργανισμού ως ένα σύγχρονο «δουλεμπορικό», αναπαράγοντας και πολλαπλασιάζοντας τις εργασιακές σχέσεις γαλέρας. Δίνει τον ρυθμό της επίθεσης στους ανέργους, όπως τον έδινε ο τυμπανιστής σε αυτούς που κωπηλατούσαν στις πραγματικές γαλέρες...

Η απόφαση περιλαμβάνει ένα αναβαθμισμένο καθηκοντολόγιo για τους ανέργους, προκειμένου να επαληθεύσουν την ανεργία τους, συνδυάζεται με ποινολόγιο και υποχρεώσεις.

Δηλαδή, την ίδια στιγμή που το κράτος βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από τις ανάγκες των ανέργων, που διαλύει μέρα με τη μέρα ό,τι έχει απομείνει από το πλέγμα προστασίας των ανέργων, δημιουργεί ευθύνες και ενοχές στους ανέργους που θα πρέπει να αποδεικνύουν ανά πάσα ώρα και στιγμή ότι είναι εν δυνάμει εργαζόμενοι...

Η αιτιολογία που προβάλλεται για να μπει στη ζωή αυτός ο σχεδιασμός σχετίζεται με την προσαρμογή του Οργανισμού στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, βάσει σχετικού κανονισμού της ΕΕ, προκειμένου ο ΟΑΕΔ να συνεχίσει να έχει «ομαλή χρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ». Αποδεικνύεται στην πράξη για πολλοστή φορά, ποιο είναι το περιεχόμενο των «βέλτιστων πρακτικών» της ΕΕ, των διεθνών συμβάσεων εργασίας που επικαλείται κάθε φορά ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός.

Πλευρές και βαθύτερες στοχεύσεις αυτής της πρότασης

Υπάρχουν πλευρές που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον όσον αφορά τις στοχεύσεις αυτών των προσαρμογών. Πέρα από την απαράδεκτη συμπεριφορά του κράτους απέναντι στους ανέργους που τους εξαναγκάζει να τρέχουν και να μαζεύουν αποδεικτικά έγγραφα πως αναζητούν εργασία, υπάρχουν και βαθύτερες στοχεύσεις στο όνομα της καταπολέμησης της ανεργίας.

Ο «ρεαλιστικός βηματισμός» που πρέπει να υπάρχει με βάση την αγορά εργασίας αποτελεί το σύνηθες μότο που επικαλούνται οι εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων και η κυβέρνηση. Εχει ως αφετηρία την άποψη πως «πλούτο και θέσεις εργασίας» δημιουργούν οι επιχειρήσεις. Χωρίς περικοκλάδες, αυτό που λένε είναι πως καμία επιχείρηση σήμερα δεν μπορεί να προσλάβει εργαζόμενους με βάση τη σημερινή οικονομική συγκυρία, άρα οι εκπτώσεις πρέπει να γίνουν από την πλευρά των εργαζομένων και αυτές αφορούν τα δικαιώματά τους, το μισθό τους, την ασφάλισή τους.

Εδώ έρχεται ο ρόλος του ΟΑΕΔ. Αρκετά από τα δεκάδες προγράμματα απασχόλησης που μας κατακλύζουν, δεν έχουν μεγάλη απορροφητικότητα. Παρά την εκτεταμένη επιδότηση με ζεστό χρήμα που παίρνουν οι επιχειρήσεις είτε πάνω στο μισθό των εργαζομένων είτε στις ασφαλιστικές εισφορές τους, οι όροι των προγραμμάτων που υπήρχαν, δεν είναι δελεαστικοί καθ' ομολογία τους. Π.χ. σε προηγούμενα προγράμματα μια επιχείρηση όφειλε να μην έχει κάνει μεταβολή του εργατικού δυναμικού της για ένα έτος πριν το πρόγραμμα και παράλληλα δεσμευόταν να κρατήσει τη θέση εργασίας για ένα ακόμα έτος μετά τη λήξη αυτού. Ηδη η κυβέρνηση στα νέα προγράμματα έχει χαλαρώσει κατά πολύ τις δεσμεύσεις των επιχειρήσεων, ενώ η συζήτηση κάθε φορά στο ΔΣ του ΟΑΕΔ για νέα προγράμματα ή για τροποποιήσεις παλιότερων, εστιάζει στο μέγεθος των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων που πλέον τείνουν στο μηδέν.

Με τους όρους και τις υποχρεώσεις που θεσπίζει το ΔΣ του Οργανισμού για τις υποχρεώσεις των ανέργων προσπαθεί να αυξήσει την απορροφητικότητα των προγραμμάτων προς όφελος των επιχειρήσεων.

Εξαναγκάζει τους ανέργους όχι μόνο να δεχτούν θέσεις εργασίας με ελαστικούς όρους, αλλά να μπαίνουν σε κάθε είδους πρόγραμμα απασχόλησης, σε συμβουλευτικά προγράμματα, σε αμφιβόλου περιεχομένου προγράμματα κατάρτισης, προκειμένου να μη πεταχτούν έξω από τα μητρώα.

Π.χ. σε έναν άνεργο που προτείνεται εργασία ορισμένου χρόνου, ακόμα και ενός μήνα, δεν του δίνεται περιθώριο άρνησης. 'Η αντίστοιχα σε έναν εργαζόμενο που προτείνεται εργασία part time, 4ωρη, 6ωρη κ.ο.κ., δεν παρέχεται η δυνατότητα απόρριψης.

Σημαντική πλευρά είναι επίσης πως ένας άνεργος δεν μπορεί να απορρίψει εργασία που έχει ως βάση τον κατώτερο μισθό, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα και διαχωρίζεται ηλικιακά. Δηλαδή, ένας άνεργος κάτω των 25 με παιδί θα έχει στην ουσία μισθό όσο το επίδομα ανεργίας του.

Η μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε μισθό για τις επιχειρήσεις, άλλωστε, συζητιέται όχι μόνο κρυφά αλλά και φανερά.

Στην ουσία, δημιουργείται ένα ακόμα ισχυρό κύμα που θα πιέζει προς τα κάτω τους κλαδικούς μισθούς, δηλαδή ένα ακόμα δίκτυο εργαζόμενων - ανέργων που θα εντάσσεται στις επιχειρήσεις με διαφορετικούς όρους εργασίας και δικαιώματα.

Επίσης, η διαγραφή των ανέργων ακουμπά και άλλες πλευρές, ιδιαίτερα σημαντικές για τη ζωή τους. Π.χ. η απώλεια της ιδιότητας του ανέργου σημαίνει απώλεια και άλλων παροχών, όπως ευνοϊκές ρυθμίσεις σε δάνεια, προτεραιότητα σε προγράμματα κοινωνικού τουρισμού ή μοριοδοτήσεις, ρυθμίσεις οφειλών σε υπηρεσίες, δωρεάν μετακίνηση στις μεταφορές, εκπτώσεις ή διάφορες παροχές που απευθύνονται αποκλειστικά σε ανέργους.

Τέλος, ως πρόκληση πρέπει να χαρακτηριστεί η ένταξη των ιδιωτικών εταιρειών ευρέσεως εργασίας και των εταιρειών ενοικίασης στο πλάι του ΟΑΕΔ, ως ισότιμοι μηχανισμοί που μπορεί να αποδεικνύουν πως ένας άνεργος αναζητά εργασία. Δηλαδή, νομιμοποιούνται και μέσα από τον ΟΑΕΔ όλα τα παράσιτα και οι μεσάζοντες της εργασίας που λειτουργούν και εμπορεύονται την ανάγκη για εργασία.

Η πάλη για άμεσα μέτρα προστασίας των ανέργων συνδέεται με την πάλη για συνολική ανατροπή

Η κυβέρνηση, το υπουργείο Εργασίας και ο ΟΑΕΔ δειλά δειλά ψελλίζουν για «μείωση της ανεργίας», την ίδια στιγμή που ο συνδυασμός των αριθμητικών στοιχείων που αφορούν τη ζωή της εργατικής οικογένειας αποτυπώνει επιδείνωση.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν την προηγούμενη βδομάδα, σε κάθε δέκα νέες προσλήψεις το 2016, οι έξι αφορούσαν σε θέσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας.

Το στοιχείο αυτό δείχνει και την προοπτική της απασχόλησης στην ΕΕ. Π.χ. την ίδια περίοδο στην Ισπανία μόνο το 4% των προσλήψεων που πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβρη αφορούν μόνιμες θέσεις εργασίας με πλήρες ωράριο.

Οι παραπάνω θέσεις είναι άγρια κακοπληρωμένες με μισθούς πολύ κάτω από τους κατώτερους νομοθετημένους μισθούς. Σήμερα, στη χώρα μας, 126.956 εργαζόμενοι αμείβονται με μεικτό μηνιαίο μισθό έως 100 ευρώ και 343.760 εργαζόμενοι αμείβονται με μηνιαίους μισθούς από 100 έως και 400 ευρώ μεικτά. Αυτά τα ποσά είναι αποτέλεσμα της μεγάλης έκτασης των ευέλικτων μορφών εργασίας.

Η ανεργία είναι ανίατη πληγή για το σύστημα, το οποίο τη γεννά και την αναπαράγει. Η αιτία της ανεργίας δεν είναι γενική και αόριστη ούτε έξω από την οικονομία. Σχετίζεται με το ποιος κάνει κουμάντο στην ανάπτυξη, ποιον υπηρετεί η ανάπτυξη, ποιος τη σχεδιάζει, ποιος έχει στα χέρια του τις επιχειρήσεις.

Το πρόβλημα της ανεργίας δεν μπορεί να λυθεί στο πλαίσιο ενός δρόμου ανάπτυξης όπου κυριαρχούν το κυνήγι του κέρδους και η εκμετάλλευση, η αναρχία στην παραγωγή, με τους καπιταλιστές να κλείνουν και να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις τους εκεί που προσδοκούν μεγαλύτερη κερδοφορία, έχοντας ως όπλο τις ελευθερίες της ΕΕ. «Ελευθερία», δηλαδή, ώστε να μπορεί το κάθε αφεντικό χωρίς δεσμεύσεις, να «απασχολεί» όπως και όποτε θέλει τους εργαζόμενους, να τους μετακινεί από επιχείρηση σε επιχείρηση, από κλάδο σε κλάδο, από χώρα σε χώρα.

Η παραπάνω θέση και διαπίστωση δεν σημαίνει φυσικά υποτίμηση των σημερινών αναγκών των ανέργων. Τα σωματεία που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, Λαϊκές Επιτροπές σε γειτονιές, Επιτροπές Ανέργων έχουν αναπτύξει σημαντική δράση με αιτήματα για την προστασία των ανέργων και των οικογενειών τους, με αιτήματα άμεσης ανακούφισης και έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης σε εργαζόμενους που βρίσκονται απλήρωτοι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Καθημερινή και ακούραστη δράση για την ανάκληση απολύσεων, παρεμβάσεις για την προστασία των εργαζόμενων σε επιχειρήσεις που κλείνουν, για δουλειά με δικαιώματα πάνω στα άθλια προγράμματα, με παρεμβάσεις αλληλεγγύης. Με συγκεκριμένες προτάσεις για προσλήψεις σε τομείς που σήμερα βγάζουν μάτι ότι είναι γυμνοί, στα νοσοκομεία, στην παιδεία, στα ζητήματα εργατικής κατοικίας κ.ο.κ.

Ετσι και τώρα οι συνδικαλιστικές οργανώσεις θα πρέπει να υψώσουν μπλόκο απέναντι σε κάθε προσπάθεια που θα βάζει στο στόχαστρο τους ανέργους, θα τους αξιοποιεί σαν λιπαντική μηχανή στα γρανάζια των επιχειρήσεων. Η πάλη δηλαδή για άμεσα μέτρα προστασίας των ανέργων συνδέεται με την πάλη για ριζικές αλλαγές, για την ανατροπή της πολιτικής που ξεριζώνει το δικαίωμα στη σταθερή εργασία με δικαιώματα, που βάζει λουκέτα στα μαγαζιά, που ξεκληρίζει τη φτωχή αγροτιά. Είναι απαίτηση η κοινή δράση εργαζομένων, ελευθεροεπαγγελματιών, μικρομεσαίων αγροτών απέναντι στο σύστημα της εκμετάλλευσης, τον καπιταλισμό, που δεν διορθώνεται με μερεμέτια, αλλά απαιτεί συνολική ανατροπή.

Θανάσης Γκώγκος
Μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας του ΠΑΜΕ, εκπρόσωπος των εργαζομένων στο ΔΣ του ΟΑΕΔ με τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ

Ριζοσπάστης