Η εξαθλίωση της εργατικής τάξης είναι σύμφυτη με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Ποια η διαφορά απόλυτης και σχετικής εξαθλίωσης;

Ποια η διαφορά απόλυτης και σχετικής εξαθλίωσης;

Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 20ό Συνέδριο (Θ. 1) περιγράφοντας τις οικονομικές εξελίξεις των προηγούμενων χρόνων, αναφέρεται ως ένα από τα στοιχεία αυτών των εξελίξεων: «Η όξυνση της βασικής αντίθεσης, η ενίσχυση της τάσης απόλυτης και σχετικής εξαθλίωσης της εργατικής τάξης πρώτα απ' όλα στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, η αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης και όξυνσης όλων των κοινωνικών αντιθέσεων».

Η εξαθλίωση της εργατικής τάξης είναι σύμφυτη με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Η γενική τάση της καπιταλιστικής παραγωγής δεν είναι να ανεβάζει, αλλά να κατεβάζει το επίπεδο των μισθών, και κατά συνέπεια το βιοτικό, της εργατικής τάξης. Οσο αναπτύσσεται ο καπιταλισμός τόσο περιορίζεται η δυνατότητα ικανοποίησης των διευρυνόμενων εργατικών - λαϊκών αναγκών. Το γεγονός αυτό εκδηλώνεται και με σχετικό και με απόλυτο τρόπο. Γι' αυτό αναφερόμαστε στη «σχετική» και «απόλυτη» εξαθλίωση. Δηλαδή, και με πτώση του βιοτικού επιπέδου σε σχέση με τις δυνατότητες της παραγωγής και τον πλούτο που παράγεται σε κάθε περίοδο της καπιταλιστικής οικονομίας αλλά και με πτώση του βιοτικού επιπέδου συγκρινόμενο με προηγούμενες περιόδους.

Η σχετική εξαθλίωση είναι λοιπόν η ετήσια μείωση του μεριδίου του παραγόμενου πλούτου που καρπώνονται οι μισθωτοί. Εκφράζει την αντίθεση ανάμεσα στην ανάπτυξη της παραγωγής και τη δυνατότητα ικανοποίησης των εργατικών - λαϊκών αναγκών από τη μια και το βαθμό ικανοποίησής τους από την άλλη. Η σύγκριση γίνεται με βάση τον πλούτο που παράγεται σε κάθε ιστορική φάση, δηλαδή με βάση τις δυνατότητες που διαμορφώνονται για την ικανοποίηση των εργατικών - λαϊκών αναγκών. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, παρά τη σημαντική αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού που εργάζεται ως μισθωτός, το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ υποχώρησε από το 72% το 1980, σε κάτω από 60% το 2011 και η τάση είναι προς συνεχή υποχώρηση. Οι ανάγκες της εργατικής τάξης αυξάνονται ταχύτερα από την αύξηση του ΑΕΠ, γιατί η ανάπτυξη της τεχνικής και ο παραγόμενος πλούτος διαμορφώνουν τη δυνατότητα ικανοποίησης νέων κοινωνικών αναγκών που δεν υπήρχαν ως τέτοιες σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους.

Η απόλυτη εξαθλίωση της εργατικής τάξης, από την άλλη, αφορά την απόλυτη μείωση του μισθού, τη μείωση του όγκου των εμπορευμάτων που καταναλώνει η εργατική τάξη, δηλαδή την απόλυτη πτώση του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης. Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία που αφορούν την Ελλάδα. Μετά τη δραματική μείωση της συνολικής αμοιβής την περίοδο 2009 - 2012 από τα 85 δισ. στα 66 δισ. ευρώ, την περίοδο 2012 - 2015 υποχώρησε παραπέρα στα 59 δισ. Η μέση μηνιαία κατανάλωση των νοικοκυριών στην Ελλάδα έχει υποχωρήσει κατά 25% την περίοδο από το 2010 έως το 2014 και διαμορφώνεται στα 1.460 ευρώ, έναντι 1.950 ευρώ το 2010, δηλαδή μείον περίπου 500 ευρώ, ενώ η υποχώρηση από το 2008 ξεπερνά το 33%.

Σχετική και απόλυτη εξαθλίωση συνυπάρχουν στη καπιταλιστική οικονομία και είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η εργατική τάξη δεν είναι ιδιοκτήτρια των μέσων παραγωγής και κατά συνέπεια του κοινωνικού πλούτου που η ίδια παράγει. Είναι απόρροια του γεγονότος ότι η παραγωγή στον καπιταλισμό γίνεται με σκοπό το καπιταλιστικό κέρδος και όχι την ικανοποίηση των εργατικών - λαϊκών αναγκών.

Ριζοσπάστης