Περισσότερους ανασφάλιστους και απλήρωτους εργαζόμενους ή «πληρωμή σε είδος», ανακάλυψε το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας

Απαραίτητη διευκρίνηση: Το κείμενο που ακολουθεί δεν δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη.
Mέσα σε έναν χρόνο το ποσοστό της ανασφάλιστης εργασίας σκαρφάλωσε από το 28% στο 35%. Την ίδια ώρα πάνω από 150.000 επιχειρήσεις δεν καταβάλλουν τις αποδοχές στο προσωπικό. Τέσσερις στους δέκα εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα είδαν το τελευταίο πεντάμηνο τον μισθό τους να μειώνεται ή και να μην καταβάλλεται καθόλου. Πρόκειται για ένα νέο «κύμα» μειώσεων στους μισθούς, οι οποίοι το διάστημα 2009 έως 2011 είχαν υποχωρήσει κατά 14,3% (μέσος όρος).

Η ανασφάλιστη εργασία, η απασχόληση για μία ή δύο ημέρες την εβδομάδα, η «αντικατάσταση» των κλαδικών συμβάσεων με την εθνική συλλογική, η καταβολή «μισού» μισθού στους πλήρως απασχολούμενους αποτελούν μερικές από τις νέες τάσεις στην ελληνική αγορά εργασίας.

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που έχει συλλέξει το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ):

Περίπου 500.000 εργαζόμενοι δεν πληρώνονται για περισσότερους από τρεις μήνες. Υπολογίζεται πως 150.000 επιχειρήσεις έχουν ουσιαστικά προχωρήσει σε... στάση πληρωμών και δεν καταβάλλουν αποδοχές στο προσωπικό που απασχολούν.

Τις 110.000 έχουν φτάσει οι εργαζόμενοι που από τα μέσα Φεβρουαρίου μέχρι και τα τέλη Μαΐου είδαν το μισθό τους να μειώνεται με ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις. Αρκεί να αναφερθεί πως το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Μαΐου 20.571 εργαζόμενοι υπέγραψαν ατομική σύμβαση με μείωση μισθών. Το ίδιο διάστημα 16.830 εργαζόμενοι είδαν τις αποδοχές τους να περικόπτονται με επιχειρησιακές συμβάσεις.

Μέσα σε τέσσερις μήνες μετατράπηκαν 30.000 συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης σε άλλες μορφές ευέλικτων συμβάσεων. Είναι χαρακτηριστικό πως παρατηρείται αύξηση κατά 43,6% σε σχέση με πέρυσι. Συγκεκριμένα καταγράφεται αύξηση 47,24% στον αριθμό των συμβάσεων που «μετατράπηκαν» από πλήρη σε μερική απασχόληση. Το ποσοστό της αύξησης διαμορφώνεται στο 6,67% για την εκ περιτροπής απασχόληση κατόπιν συμφωνίας με τους εργαζομένους και εκτοξεύεται στο 169,36% για την εκ περιτροπής εργασία με μονομερή απόφαση του εργοδότη.

Οσον αφορά την ανασφάλιστη εργασία, με βάση τα επίσημα στοιχεία μέσα σε έναν χρόνο πήγε από το 28% στο 35%. Τα υψηλότερα ποσοστό μαύρης εργασίας καταγράφονται στον κλάδο του επισιτισμού (π.χ. εστιατόρια), στα πρατήρια βενζίνης, στον κλάδο της καθαριότητας, στις κατασκευές και στο λιανικό εμπόριο.

1 Aντί για χρήματα, τους έδιναν αυτοκίνητο

Το «μοντέλο» της... ανταλλακτικής οικονομίας θέλουν να εφαρμόσουν επιχειρήσεις στη χώρα μας. Υπάρχουν εργοδότες που αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους για να δώσουν τα χρήματα που χρωστούν στο προσωπικό τους Σύμφωνα με πληροφορίες το τελευταίο παράδειγμα αφορά εταιρεία αυτοκινήτων, που δραστηριοποιούνταν στην Αθήνα. Η συγκεκριμένη εταιρεία χρωστούσε τους μισθούς στους εργαζομένους, στους οποίους πρότεινε αντί για τα δεδουλευμένα να τους δώσει αυτοκίνητο. Στο παρελθόν είχε υπάρξει άλλη περίπτωση, όπου -με βάση τις καταγγελίες- είχε προταθεί στο προσωπικό να πάρει τρόφιμα αντί για το δώρο των Χριστουγέννων. Πάντως πρέπει να επισημανθεί πως αυτό είναι παράνομο, καθώς η εργατική νομοθεσία προβλέπει πως ο μισθός πρέπει να καταβάλλεται σε χρήμα.

2 Καταργούν τις κλαδικές

«Επιστροφή» των μισθών αλλά και του θεσμικού πλαισίου στα επίπεδα της εθνικής συλλογικής σύμβασης προβλέπει επιχειρησιακή σύμβαση που υπεγράφη σε μεγάλο ξενοδοχείο της Βόρειας Ελλάδος. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν συνδικαλιστές, η σύμβαση υπεγράφη με συνοπτικές διαδικασίες τον χειμώνα, οπότε και απασχολούνταν ελάχιστα άτομα στην επιχείρηση. Συγκεκριμένα συγκροτήθηκε ένωση προσώπων, η οποία και προχώρησε με διαδικασίες-εξπρές στην υπογραφή της νέας σύμβασης. Τώρα η συγκεκριμένη επιχειρησιακή σύμβαση δεσμεύει ουσιαστικά πάνω από 100 εποχικά εργαζομένους, οι οποίες θα έχουν μειώσεις μισθών κοντά στο 50%. Σημειώνεται πως στον κλάδο του τουρισμού και του επισιτισμού επικρατεί αναβρασμός, καθώς οι εργοδότες ζητούν μειώσεις στους μισθούς και ανατροπές στο θεσμικό πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων.

3 «Ξέχασαν» να τους ασφαλίσουν

Εργαζομένους-φαντάσματα είχε σχεδόν για τρεις μήνες μεγάλο ξενοδοχείο στη Ρόδο. Σύμφωνα με συνδικαλιστές, το συγκεκριμένο ξενοδοχείο ξεκίνησε να λειτουργεί τον Φεβρουάριο, χωρίς ωστόσο να ασφαλίζει το προσωπικό του. Αξίζει να σημειωθεί πως ο πρώτος εργαζόμενος της συγκεκριμένης επιχείρησης ασφαλίστηκε στις 9 Μαΐου. Από αυτήν την τακτική -που ακολουθούν και άλλες επιχειρήσεις- χάνουν όχι μόνο οι εργαζόμενοι, αλλά και γενικότερα το ασφαλιστικό σύστημα. Τον τελευταίο χρόνο καταγράφεται σημαντική αύξηση της ανασφάλιστης εργασίας, με βάση και τους ελέγχους του ΣΕΠΕ. Είναι χαρακτηριστικό πως ο ένας στους τρεις εργαζομένους δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη.

4 Κάνουν μόδα την εκ περιτροπής εργασία

Δουλειά για μία ή και το πολύ δύο μέρες ημέρες την εβδομάδα προσφέρουν επιχειρήσεις που υιοθετούν την εκ περιτροπής εργασία. Η περίπτωση των ναυπηγείων Σκαραμαγκά είναι χαρακτηριστική, όπου προτάθηκε εργασία μιας μέρας. Οι εργαζόμενοι έχουν προχωρήσει σε απεργία, αντιδρώντας στο μέτρο που, όπως επισημαίνουν, οδηγεί σε μείωση των αποδοχών τους κατά 80%. Μάλιστα για το θέμα αυτό η ΓΣΕΕ έστειλε την περασμένη εβδομάδα επιστολή στον πρωθυπουργό. Με βάση τα στοιχεία του ΣΕΠΕ, έξι στους εκατό εργαζομένους που στράφηκαν στην εκ περιτροπής απασχόληση με μονομερή απόφαση του εργοδότη δουλεύουν μία με δύο μέρες την εβδομάδα!

5 Δουλεύουν 12 ώρες, ασφαλίζονται για... 4

Στις τουριστικές περιοχές είναι σύνηθες το φαινόμενο εργαζόμενοι να εμφανίζονται στα επίσημα έγγραφα ως μερικώς απασχολούμενοι. Ωστόσο παρά το ότι ασφαλίζονται «εικονικά» για 4 ώρες την ημέρα, στην πραγματικότητα απασχολούνται έως και 12 ώρες. Οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν αμείβονται για την υπερωριακή απασχόληση, αλλά καλούνται να συμβιβαστούν με μισό μισθό. Το φαινόμενο είναι εντονότερο το καλοκαίρι, καθώς υπάρχει μεγάλος αριθμός εποχικά εργαζομένων. Τα περισσότερα περιστατικά εντοπίζονται στα μεγάλα νησιά (π.χ. Κρήτη), στη Χαλκιδική και γενικά όπου υπάρχει έντονη τουριστική δραστηριότητα.

6 Αδεια και επίδομα κατόπιν εορτής

«Πολυτέλεια» αποτελεί η καλοκαιρινή άδεια και ακόμα περισσότερο το επίδομα για ορισμένες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, έφτασε καταγγελία στο Εργατικό Κέντρο Αθήνας πως αλυσίδα εμπορικών καταστημάτων είπε στους εργαζομένους να πάρουν την καλοκαιρινή άδεια το φθινόπωρο (σημειώνεται πως η συγκεκριμένη επιχείρηση ήδη καθυστερεί τους μισθούς). Παράλληλα έχουν αυξηθεί τα κρούσματα των εργοδοτών που είτε δεν καταβάλλουν (παρανόμως βέβαια) το επίδομα αδείας, είτε δίνουν το επίδομα αλλά καθυστερούν τον μισθό του μήνα.

Κατερίνα Κοκκαλιάρη