"NON OMNIS MORIAR" - Ενα ντοκιμαντέρ για την 9μηνη απεργία στη «Χαλυβουργία Ελλάδος»

Λατινική η έκφραση που συνιστά τον τίτλο τής, χαμηλού προϋπολογισμού, ανεξάρτητης παραγωγής της κολεκτίβας «Λοκομοτίβα». «Non omnis moriar» τιτλοφορείται το ντοκιμαντέρ με την ταξική ματιά στην 9μηνη απεργία των εργαζομένων στην «Χαλυβουργία Ελλάδος», απεργία που ξεκίνησε το Νοέμβρη του 2011. Η ταινία ολοκληρώθηκε μετά από δύο χρόνια προσπάθειας, με τη σκηνοθεσία να υπογράφεται από την Θεοδοσία Γραμματικού. 

Η αξιόλογη πρωτότοκη δουλειά μεγάλου μήκους της Γραμματικού θα αρχίσει να προβάλλεται στους δυο θρυλικούς, νεοανακαινισμένους αθηναϊκούς κινηματογράφους «Αλκυονίς - new star art cinema» και «Στούντιο - new star art cinema», από την Πέμπτη 8 Γενάρη 2015. Για τους νεότερους αναφέρουμε ότι, στην Ιουλιανού 42 - 46, δίπλα στην πλατεία Βικτωρίας βρίσκεται ο πρώτος κινηματογράφος, ενώ, λίγο πιο πάνω, στην πλατεία Αμερικής ο δεύτερος, στην οδό Σπάρτης και Σταυροπούλου 33.

«Δεν θα πεθάνω ολάκερος» δηλώνει, μεταφρασμένος στα ελληνικά, ο τίτλος της ταινίας, δανεισμένος από τις Ωδές του Οράτιου (Βιβλίο ΙΙΙ). «Δεν θα πεθάνω ολάκερος», με την έννοια του «κάτι θα μείνει από μένα»... κάτι σαν μαγιά, μια αδιαπραγμάτευτη παρακαταθήκη για τους αυριανούς εργατικούς αγώνες. Σ' αυτό το τελευταίο, συνοψίζεται το μήνυμα του στρατευμένου στην ταξική αλήθεια ντοκιμαντέρ της Θεοδοσίας Γραμματικού, που ακολούθησε με την κάμερα στο χέρι την εξέλιξη της απεργίας των εργατών με τα σκαμμένα πρόσωπα. 

Εννέα μήνες η απεργία, εννέα μήνες βήμα προς βήμα η καταγραφή γεγονότων σε στιλ ρεπορτάζ: Στην πύλη του εργοστασίου που μετουσιώθηκε σε φάρο της, καταγραφή των πολυποίκιλων και πυκνών εκδηλώσεων αλληλεγγύης σε Ελλάδα και εξωτερικό, της μάχης των γυναικών των απεργών και των παιδιών τους, των μεγάλων κινητοποιήσεων στο κέντρο της Αθήνας και έξω από τη βίλα του ιδιοκτήτη της επιχείρησης, καταγραφή των ανυποχώρητων διεκδικήσεων του σωματείου σε υπουργεία με καλοπληρωμένους και κακοπληρωμένους υπαλλήλους του κράτους των αφεντικών για τη βρώμικη δουλειά, καταγραφή της βίαιης καταστολής της. 

Η κινηματογράφηση επιτόπου, σε αυθεντική ατμόσφαιρα και ντεκόρ, σε πραγματικό χρόνο, με πραγματικό ήχο - συχνά μη επεξεργασμένο - και με πρωταγωνιστές πραγματικούς ανθρώπους που είναι οι εαυτοί τους. «Δραματοποιημένη αφήγηση» είναι απούσα από τις σκηνές, προκύπτει όμως από τα πραγματικά προ-φιλμικά γεγονότα. Και το σπουδαίο κείμενο / σχόλιο του ντοκιμαντέρ σε voice over, ρίχνει φως αναλύοντας και σκάβοντας σε βάθος, θεατές και αθέατες πτυχές αυτού του αγώνα, που τον κατέστησαν τόσο ξεχωριστό... Ας μην ξεχνάμε ότι ο όρος «ντοκιμαντέρ» έχει τις ρίζες του στη λατινική λέξη «docere», που σημαίνει διδάσκω, διαφωτίζω.

Η ταινία ξεκινά με αρχειακό υλικό από τις απεργίες του κλάδου το 1957 και το '62 για να φτάσει στον Νοέμβρη του 2011 στο Εργοστάσιο της «Χαλυβουργίας Ελλάδος» όπου οι στριγκές των μηχανών ωχριούν μπροστά στην ένταση των συζητήσεων των εργαζομένων. Κυρίαρχη λέξη: Απολύσεις... Οι μηχανές παγώνουν και σιωπούν. Οι χαλυβουργοί συγκεντρώνονται για γενική συνέλευση. Δυο οι προτάσεις: Πενθήμερο / πεντάωρο - που σημαίνει δραστική μείωση αποδοχών. Εναλλακτική; Απολύσεις... Τίποτα απ' τα δυο. Απεργία!

Αντιμέτωπος με ένα θέμα ειδικού πολιτικού βάρους σαν κι αυτό της απεργίας, ο «δημιουργός» ενός - ανεξάρτητης και όχι παραγγελμένης παραγωγής - ντοκιμαντέρ, καλείται να επιλέξει τον τρόπο κινηματογράφησης του υλικού του, μια που δεν πρόκειται για απλή καταγραφή αλλά κύρια για επιλογή που θα στηρίξει ανεξίτηλα την πολιτική θέση της ταινίας. Ετσι ένα τέτοιο θέμα δε θα μπορούσε να αποδοθεί, υιοθετώντας είτε τον αποκαλούμενο «παρατηρητικό τρόπο» κινηματογράφησης είτε τον «αόρατο». Η όλη διαδικασία κινηματογράφησης και επεξεργασίας ενός τέτοιου ντοκιμαντέρ σχετίζεται ολοσχερώς με τις προθέσεις του σκηνοθέτη, το ήθος, την πολιτική και αισθητική του προσέγγιση, καθώς και τις προσδοκίες του κοινού του, αφού ο ίδιος έχει ξεκάθαρο το σε ποιους αποδέκτες απευθύνεται. Ως εκ τούτου, πρόκειται για κάτι το πολύ υποκειμενικό.

Το ύφος της ταινίας τραχύ, πορτρέτα χαρακτηριστικά των ανθρώπων της δουλειάς, λήψεις γρήγορες να προλάβουν να καδράρουν τα σημαντικά, με ελάχιστες ή καθόλου επεμβάσεις. Μοντάζ με τάση ρητορική και σχολιασμός σπουδαίος, με φωνή voice-over, που σε σημεία διακόπτεται από τους ήχους των τραγουδιών,των συνθημάτων, των μαρτυριών για μια απεργία - ορόσημο των ταξικών αγώνων. Μια απεργία που κανείς δεν περίμενε να κρατήσει τόσο. Κανείς δε φανταζόταν τόση αλληλεγγύη από τον κόσμο. Κάνεις δεν περίμενε ότι θα έβγαινε πιο δυνατός από αυτήν τη μάχη.

Σχεδόν όλοι αισθάνθηκαν απολυμένοι. Σχεδόν όλοι συνειδητοποίησαν στην πορεία ότι δεν πάλευαν μόνο για τον εαυτό τους, για τα αιτήματά τους στο εργοστάσιο, αλλά για όλη την εργατική τάξη. Η συγκινητική αλληλεγγύη της τάξης τους ήταν αυτή που τους πυροδοτούσε και τους στήριζε έως το τέλος...

Τζ.Γ.

Ριζοσπάστης