28 Νοέμβρη 1930 - Η «Δίκη των 7» κομμουνιστών φαντάρων του Καλπακίου

Προκήρυξη για τη σωτηρία των καταδικασμένων σε θάνατο
κομμουνιστών Μαρκοβίτη και Πανούση. (φωτο «Ριζοσπάστης»)

Ο «Πειθαρχικός Ουλαμός Καλπακίου», τόπος εξορίας για τους κομμουνιστές φαντάρους και ναύτες, για τα μέλη της ΟΚΝΕ ή όποιους καταγγέλλονταν ως τέτοιοι,  λειτούργησε στο Καλπάκι Ιωαννίνων από το 1924 έως το 1934.  Ήταν το ένα από τα δύο κολαστήρια -μαζί με της Μαρμάρως- όπου έστελναν τους στρατευμένους νέους κομμουνιστές για να τους εξοντώσουν ψυχικά και σωματικά. Στα γράμματα των αλύγιστων φαντάρων και στις ανταποκρίσεις της εποχής που διασώθηκαν, περιγράφονται ανάγλυφα τα καταναγκαστικά έργα (κυρίως έφτιαχναν δρόμους) και τα βασανιστήρια. Στο φριχτό αυτό στρατιωτικό κάτεργο πέρασε  το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του και ο Θανάσης Κλάρας (ο μετέπειτα πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτης), πληρώνοντας την ιδεολογική και πολιτική του στράτευση στο ΚΚΕ.

Ο Ουλαμός Καλπακίου στιγματίστηκε από τη «Δίκη των 7», κομμουνιστών φαντάρων που ξεκίνησε σαν σήμερα, στις 28 Νοέμβρη του 1930 στο Στρατοδικείο Ιωαννίνων. Εκεί με σκηνοθετημένες κατηγορίες καταδικάστηκαν σε θάνατο τα στελέχη της ΟΚΝΕ Μαρκοβίτης και Πανούσης, σε ισόβια οι Γαμβέτας και Βλαντάς, σε 7 χρόνια φυλάκισης οι Αδαμόπουλος και Τσακίρης και σε 2 χρόνια ο Κορδέλης.

Η δίκη των κομμουνιστών φαντάρων του Καλπακίου αποτέλεσε ορόσημο για τη ντόπια και διεθνή κατακραυγή της αστικής τρομοκρατίας στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών που ύψωσαν φωνή διαμαρτυρίας, ξεχώρισαν σημαντικές προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου της χώρας μας, όπως οι Παλαμάς, Ξενόπουλος, Γληνός, Καζαντζάκης, Βουτυράς, Βάρναλης, Τερζάκης, Λαυράγκας, Νιρβάνας, Καμπούρογλου, Μαλακάσης, Κορδάτος, Κατηφόρης, κ.α. Ανάμεσα στις διεθνείς προσωπικότητες που συνυπέγραψαν τη διαμαρτυρία ήταν και ο Α. Αϊνστάιν. Υπό το βάρος των κινητοποιήσεων, οι θανατικές καταδίκες τελικά ανακλήθηκαν, ενώ μειώθηκαν και οι υπόλοιπες ποινές φυλάκισης.