Κρατάμε ζωντανό το όραμα του σοσιαλισμού, το όραμα των δολοφονημένων εργατών του Σικάγου, του Μάη του ’36, των 200 της Καισαριανής...

Κρατάμε ζωντανό το όραμα του σοσιαλισμού, το όραμα των δολοφονημένων εργατών του Σικάγου, του Μάη του ’36, των 200 της Καισαριανής... Μια αναδρομή στις Εργατικές Πρωτομαγιές των αγώνων και των θυσιών, από το Σικάγο του 1886 και μετά, ανά τον κόσμο.

(Τα ιστορικά στοιχεία από το αρχείο του 902.gr)

1886 Κηρύσσεται στις ΗΠΑ γενική απεργία με κεντρικό αίτημα το 8ωρο. Παραμονές της απεργίας ο αστικός Τύπος «προειδοποιούσε» πως το 8ωρο θα επέφερε «μείωση μισθών, φτώχεια και κοινωνική υποβάθμιση του αμερικανικού εργάτη», ενώ θα έσπρωχνε τους εργάτες σε «αλητεία και χαρτοπαιξία, βία, κραιπάλη και αλκοολισμό». Η «Νιου Γιορκ Τάιμς», στις 25 του Απρίλη 1886, χαρακτήριζε το κίνημα «αντιαμερικανικό», προσθέτοντας ότι «οι εργατικές αναταραχές προκαλούνται από ξένους»…

Την ημέρα της απεργίας, ωστόσο, χιλιάδες εργάτες αψήφησαν τις «υποδείξεις» των αστών και την τρομοκρατία (από την κινητοποίηση των δυνάμεων καταστολής) και κατέβηκαν στους δρόμους. Σχεδόν 340.000 εργάτες διαδήλωσαν σε όλη τη χώρα, με επίκεντρο το Σικάγο, όπου οι απεργοί ξεπέρασαν τους 80.000. Ήταν, δε, τόσο μεγάλη και τόσο επιβλητική η κινητοποίησή τους που οι καπιταλιστές θεώρησαν πως έπρεπε να επιβληθούν δυναμικά. Έτσι, στις 3 Μάη η αστυνομία πυροβόλησε εν ψυχρώ εναντίον εργατών που διαδήλωναν - κατά των απεργοσπαστών - έξω από το εργοστάσιο θεριστικών μηχανών «Μακ Κόρμικ», δολοφονώντας εν ψυχρώ 4 διαδηλωτές και τραυματίζοντας αρκετούς. Την επομένη, 4 Μάη, όταν η εργατική τάξη του Σικάγο πραγματοποιούσε διαδήλωση διαμαρτυρίας στο Χέιμαρκετ, προβοκάτορας έριξε βόμβα σκοτώνοντας έναν και τραυματίζοντας πάνω από 70 αστυνομικούς. Το αποτέλεσμα ήταν η αστυνομία να στρέψει τα όπλα εναντίον του πλήθους, προκαλώντας πλήθος τραυματιών και τουλάχιστον ένα νεκρό, ενώ τις επόμενες μέρες πέθαναν άλλοι έξι τραυματίες αστυνομικοί που ο θάνατός τους ήταν συνέπεια τραυματισμών που υπέστησαν από τους αδιάκριτους πυροβολισμούς των συναδέλφων τους.

Η, από κάθε άποψη, τραγωδία του Χέιμαρκετ έδωσε την ευκαιρία στο αστικό κράτος να προχωρήσει σε συλλήψεις εργατών ηγετών. Συγκεκριμένα, συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε σκηνοθετημένη δίκη οκτώ άνθρωποι που, είτε δε βρίσκονταν στην πλατεία του Χέιμαρκετ όταν ρίχτηκε η βόμβα, είτε δεν ήταν σε θέση έμμεσα ή άμεσα να έχουν την παραμικρή εμπλοκή σ’ αυτή την υπόθεση. Τελικά, από τους 8 οι Πάρσονς, Σπάις, Φίσερ και Ενγκελ απαγχονίστηκαν στις 11 Νοέμβρη 1887, ο Λιγκ βρέθηκε νεκρός στο κελί του και οι Νιμπ, Σουάμπ και Φίλντεν καταδικάστηκαν σε πολλά χρόνια καταναγκαστικά έργα.

Η πρωτομαγιάτικη, όμως, απεργία του 1886 δεν πήγε χαμένη. Είχε ως αποτέλεσμα 185.000 εργάτες να κερδίσουν το 8ωρο και τουλάχιστον 200.000 εργάτες να μειώσουν το χρόνο εργασίας τους από τις 12 στις 10 και 9 ώρες. Σε πολλές, επίσης, περιοχές κερδήθηκε η ημιαργία του Σαββάτου, ενώ αρκετές βιομηχανίες σταμάτησαν την κυριακάτικη εργασία. Τρία χρόνια αργότερα, το 1889, η Β΄ Διεθνής στο Παρίσι καθιέρωσε την 1η του Μάη ως Διεθνή Ημέρα των Εργατών.

1919 Στην πανελλαδική πανεργατική απεργία της Πρωτομαγιάς, δίπλα στα συνθήματα για αύξηση των μισθών, ασφάλιση και καθιέρωση του 8ώρου, αντηχούν τα συνθήματα για την αναγνώριση της σοβιετικής εξουσίας στη Ρωσία και την ανάκληση των ελληνικών στρατευμάτων που μετείχαν στην ιμπεριαλιστική επέμβαση για την κατάπνιξη της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Το ΣΕΚΕ, με ανακοίνωσή του στις 6/5, κατήγγειλε τα στρατοκρατικά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση Βενιζέλου στην Αθήνα και τον Πειραιά προκειμένου να εμποδιστούν οι πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις των εργαζομένων.

Μαζικές ήταν οι πρωτομαγιάτικες διαδηλώσεις στη Γαλλία, όπου κυριάρχησαν παρόμοια αιτήματα. Η αστυνομία επιτέθηκε με λύσσα στους Γάλλους απεργούς, σκοτώνοντας έναν και τραυματίζοντας 350. Η κηδεία του νεκρού εργάτη μετατράπηκε σε μια ακόμα απεργία, στην οποία πήραν μέρος πάνω από 3.000.000 εργάτες.

1920 Στη Γαλλία 250.000 σιδηροδρομικοί κατεβαίνουν σε γενική απεργία, που διαρκεί 25 μέρες. Με τους σιδηροδρομικούς ενώνονται σύντομα οι ανθρακωρύχοι, οι λιμενεργάτες και οι ναυτεργάτες. Έτσι, το σύνολο των απεργών ξεπερνά το 1.000.000. Κύρια αιτήματα της απεργίας ήταν: Η εφαρμογή του 8ώρου, η αύξηση των μισθών, η εθνικοποίηση των σιδηροδρόμων και η παραίτηση από τη σχεδιαζόμενη τρίτη αντισοβιετική εκστρατεία.

1924 Παρά την απαγόρευση από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου (του λεγόμενου και «Πατέρα της Δημοκρατίας»), οι εργάτες της Αθήνας και του Πειραιά ανταποκρίνονται στο κάλεσμα του ΣΕΚΕ(Κ) πραγματοποιώντας μεγάλη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση. Στρατός και αστυνομία επιτίθενται στους απεργούς, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας εργάτης και να τραυματιστούν 12. Ο βουλευτής των Φιλελευθέρων Κώστας Ζαβιτσιάνος κάνει λόγο για «ερυθρό κίνδυνο».

1926 Στην Αγγλία οι ιδιοκτήτες των ανθρακωρυχείων κηρύσσουν λοκ άουτ. Οι ανθρακωρύχοι απαντούν με κάθοδο σε απεργία, που στις 4 Μάη μετεξελίσσεται σε γενική πανεργατική απεργία. Σ' αυτήν παίρνουν μέρος πάνω από 5.000.000 εργάτες. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έως τότε απεργία στην ιστορία του αγγλικού εργατικού κινήματος. Στις 12 Μάη η κυβέρνηση με τη βοήθεια των ρεφορμιστών σοσιαλδημοκρατών ηγετών των συνδικάτων πετυχαίνει τη διάσπαση των εργατών και την απομόνωση των ανθρακωρύχων. Εκείνοι όμως θα συνεχίσουν την απεργία τους επί 8 ολόκληρους μήνες, αντιμετωπίζοντας τεράστιες στερήσεις. Τελικά θα υποχρεωθούν να λήξουν την απεργία τους, χωρίς νίκη. Η κυβέρνηση των Συντηρητικών, βοηθούμενη στην ουσία από τους σοσιαλδημοκράτες ηγέτες των συνδικάτων του Εργατικού Κόμματος, καθώς και από τη ρεφορμιστική συνδικαλιστική διεθνή του Άμστερνταμ, πέτυχε να οδηγήσει σε ήττα την ηρωική αυτή πάλη του αγγλικού προλεταριάτου.

Στον αντίποδα, στο πλευρό των Άγγλων εργατών βρέθηκε από την πρώτη στιγμή το διεθνές προλεταριάτο. Οι Γερμανοί, Ολλανδοί και Βέλγοι ναυτεργάτες δεν άφησαν να κινηθεί κανένα αγγλικό πλοίο από τα λιμάνια των χωρών τους. Μεγάλη βοήθεια στους απεργούς πρόσφεραν επίσης οι Σοβιετικοί εργάτες που συγκέντρωσαν για τα ταξικά τους αδέρφια στην Αγγλία πάνω από 11,5 εκατομμύρια ρούβλια.

1929 Η κυβέρνηση Βενιζέλου απαγορεύει κάθε συγκέντρωση για την Πρωτομαγιά, ενώ η αστυνομία από την παραμονή ακόμα ενήργησε στην Αθήνα συλλήψεις 400 εργατικών στελεχών, κατέλαβε τα γραφεία των ταξικών συνδικάτων και κατάσχεσε τον «Ριζοσπάστη». Παρά τα τρομοκρατικά αυτά μέτρα οι εργάτες πραγματοποιούν σε πολλά σημεία συγκεντρώσεις όπου γίνονται σύντομες ομιλίες. Η αστυνομία επιτίθεται παντού και διενεργεί νέες συλλήψεις. Πολλοί από τους συλληφθέντες θα σταλούν στη συνέχεια στην εξορία. Ανάμεσά τους και ο οργανωτικός Γραμματέας της ταξικής Ενωτικής ΓΣΕΕ.

Στην πρωτεύουσα της «Δημοκρατίας της Βαϊμάρης», το Βερολίνο, η αστυνομία επιτίθεται κατά των απεργών εργατών, σκοτώνοντας 5 και τραυματίζοντας 100 περίπου. Ακολούθησαν σκληρές συγκρούσεις. Παρά την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου η απεργία γενικεύτηκε. Οι εργάτες έστησαν οδοφράγματα και τις επόμενες 2 μέρες εξελίχθηκαν πραγματικές μάχες. Οι νεκροί της εργατικής τάξης έφτασαν τους 23. Σφοδρές συγκρούσεις έγιναν την Πρωτομαγιά και στο Παρίσι, όπου η αστυνομία συνέλαβε εκατοντάδες εργάτες.

1937 Πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στην επέτειο της Πρωτομαγιάς με πρωτοβουλία των κομμουνιστών σε πολλά εργοστάσια και εργατογειτονιές της Ελλάδας. Κυριαρχούν τα συνθήματα κατά της μεταξικής δικτατορίας.

1942 Μαζικές αντιπολεμικές διαδηλώσεις των εργατών στο Τορίνο της φασιστικής Ιταλίας.

1944 Οι δυνάμεις κατοχής, σε αντίποινα για την εκτέλεση από τον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου του Γερμανού υποστράτηγου Φρανζ Κρες και του επιτελείου του, εκτελούν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 κομμουνιστές, που κρατούνταν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Απ' αυτούς, περίπου 170 ήταν πρώην Ακροναυπλιώτες και οι υπόλοιποι πρώην εξόριστοι στην Ανάφη.

1946 Μεγαλειώδης εορτασμός της Πρωτομαγιάς στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδας. Χιλιάδες λαού κατακλύζουν το γήπεδο του Παναθηναϊκού, όπου έγινε και η κεντρική πρωτομαγιάτικη εκδήλωση στην πρωτεύουσα.

1952 Κηρύσσεται 24ωρη πανελλαδική πανεργατική απεργία. Πλήθος κόσμου από τις συνοικίες της Αθήνας καταθέτει στεφάνι στον τάφο του Νίκου Μπελογιάννη και στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Συνθήματα για την εκτέλεση του Μπελογιάννη γράφτηκαν σε τοίχους της πρωτεύουσας.

1960 Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στο θέατρο «Κεντρικόν». Η αστυνομία επιτίθεται στους απεργούς. Ανάμεσα στους τραυματίες και ο πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών Βασίλης Μεσολογγίτης.

1961 Μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας πραγματοποιούνται από τα ταξικά συνδικάτα που είχαν διαγραφεί από τη ΓΣΕΕ, έξω από τα θέατρα «Σαμαρτζή» και «Παπαϊωάννου», στα οποία η Διοίκηση της ΓΣΕΕ είχε οργανώσει πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις. Ακολουθούν συγκρούσεις με την αστυνομία, με αποτέλεσμα 20 τραυματίες, εργάτες και αστυνομικοί.

1968 Μεγάλη πορεία διαμαρτυρίας κατά της στρατιωτικής χούντας διοργανώνουν χιλιάδες Έλληνες και Γερμανοί εργαζόμενοι στη Φραγκφούρτη, με συνθήματα όπως «Λευτεριά στους πολιτικούς κρατούμενους», «Κάτω η φασιστική χούντα» κ.ά.

1970 Η Οργάνωση της ΚΝΕ στην Αθήνα σκορπίζει χιλιάδες τρικ με τα συνθήματα «Κάτω η αντεργατική χούντα», «Ζήτω η εργατική Πρωτομαγιά». Οι οικοδόμοι της ΚΝΕ και του ΠΑΜ γεμίζουν με προκηρύξεις τα γιαπιά. Επίσης συνεργεία από νέους εργάτες γεμίζουν με τρικ τη βιομηχανική ζώνη του Κηφισού.

1972 Χιλιάδες προκηρύξεις και φυλλάδια μοιράζονται στους δρόμους της Αθήνας κατά της χούντας. Στην πλατεία Κοτζιά πραγματοποιείται διαδήλωση. Συλλαμβάνονται 20 φοιτητές. Σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας αναρτώνται από την ΚΝΕ πρωτομαγιάτικα πανό. Στη Λιβαδειά, σε κεντρικό σημείο της πόλης, κρεμιέται πανό με το σύνθημα «Ζήτω η Κόκκινη Πρωτομαγιά - ΚΝΕ».

1973 Μεγάλη διαδήλωση Ελλήνων και Ισπανών στη Ζυρίχη ενάντια στα δικτατορικά καθεστώτα σε Ελλάδα και Ισπανία.

1986 Στην 100ή επέτειο από την πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά, τα συνδικάτα της Νοτίου Αφρικής πραγματοποιούν τη μεγαλύτερη απεργιακή κινητοποίηση που είχε δει έως τότε η χώρα. Πάνω από 1.500.000 εργάτες απήργησαν, ενώ μαζικότατες συγκεντρώσεις έλαβαν χώρα σε όλες τις μεγάλες πόλεις, παρά τις σχετικές απαγορεύσεις από το καθεστώς του απαρτχάιντ.