Ο Μακρυγιάννης και οι Ευρωπαίοι

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, όπως αποδείχνεται από τα ιστορικά ντοκουμέντα και όσα αναφέρονται στα "Απομνημονεύματα" ήταν μια πολυσύνθετη προσωπικότητα με ξέχωρα προτερήματα και πολλές ικανότητες. Κάτι που σπάνια συναντάμε σ' ένα πρόσωπο.

Ο Μακρυγιάννης, αναμφισβήτητα, υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές φυσιογνωμίες του καιρού του, αλλά συνάμα και ένας αξιόλογος πολιτικός και οξυδερκής διπλωμάτης, καθώς και από τη φύση του καλλιτέχνης (Απομνημονεύματα Τομ. Α Εισαγωγή Ι. Βλαχογιάννη, σελ. 88). Αυτοδημιούργητος στρατιωτικός ηγέτης δεν έδειξε ενδιαφέρον μόνο για όσα είχαν σχέση με το στρατιωτικό μέρος του αγώνα, αλλά ενδιαφέρθηκε σοβαρά και για τα πολιτικά δρώμενα στην εποχή του, για το πολίτευμα της λεφτερωμένης Ελλάδας, καθώς και για τα πολιτισμικά πράγματα (στο ίδιο, σελ. 16).

Κι όλα αυτά ξεκινούσαν από τον άδολο εθνισμό του και τον αγνό πατριωτισμό του. Ο ίδιος ονόμαζε τον εαυτό του "πατριδοφύλακα" (στο ίδιο, σελ. 53).

Το αξιοπερίεργο για το Στρατηγό Μακρυγιάννη είναι πως, ενώ στην εποχή του τα μέσα πληροφόρησης ήσαν πολύ περιορισμένα έως ανύπαρκτα, αυτός ήταν ενημερωμένος για όλα σχεδόν τα συμβαίνοντα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, και πάντα έπαιρνε θέση και είχε άποψη. Ενα άλλο στοιχείο αξιοπρόσεκτο είναι η πολιτική οξυδέρκειά του και το πολιτικό του κριτήριο, που τον οδηγούσαν να εκφράζει, με καθαρότητα και βεβαιότητα τη σκέψη του, καθώς και να δηλώνει την άποψή του θαρρετά και σταράτα. Επίσης, ίσως, είναι ο μόνος από τους πρωταγωνιστές της Επανάστασης του 1821 που είδε τα αληθινά κίνητρα των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης, να ενδιαφερθούν γι' αυτή την εξέγερση των Ελλήνων και να αναμειχθούν ενεργά. Μάλιστα, καθώς τα είχε αποκαλύψει, υποστήριξε με σιγουριά πως είχαν έρθει τελικά με το μέρος της Ελλάδας για το δικό τους συμφέρον. Κι ακόμα, καθώς είχε επισημάνει την κακή συμπεριφορά τους απέναντι στους πατριώτες αγωνιστές και το λαό τους αποκαλούσε "σκύλους". (Απομνημονεύματα" τόμ. Α πρόλογος, σελ. 102).

Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η παρατήρησή του πως οι Ευρωπαίοι προσπαθούσαν να "σβήσουν το όνομα των Ελλήνων".

Συγκεκριμένα στα "Απομνημονεύματά του" (τόμ. β, έκδ. 1947, σελ. 51) γράφει: "...τους καταπολεμούν να τους φάνε, να τους χάσουνε, να τους σβήσουνε, να μην ξαναειπωθούνε Ελληνες".

Και ενώ απ' τη μια ξεσκεπάζει τους "προστάτες" Ευρωπαίους, απ' την άλλη αντιπαραθέτει τους αρχαίους προγόνους μας Πλάτωνα, Σωκράτη, Λυκούργο κι όλους τους άλλους για να υπογραμμίσει: "Αυτήνοι δεν τήραγαν να θησαυρίσουνε μάταια και προσωρινά, τήραγαν να φωτίσουν τον κόσμο με φώτα παντοτινά. Εντυναν τους ανθρώπους αρετή, τους γύμνωναν από την κακή διαγωγή και τοιούτως θεωρούσαν γενικώς την ανθρωπότη, και γένονταν δάσκαλοι της αλήθειας. Κάνουν και οι μαθηταί τους οι Ευρωπαίοι την ανταμοιβή εις τους απογόνους εμάς - γύμναση της κακίας και της παραλυσίας. Τετοια αρετή έχουν, τέτοια φώτα μας δίνουν" (στο ίδιο, σελ. 51). Και με όλη την αγνότητα και ειλικρίνεια που τον διακρίνουνε τους κατηγορούσε πως εφοδιάζανε τους Τούρκους με όπλα και πως προσπαθούσαν να διαιρέσουν τον ελληνικό λαό σε φατρίες. Σχετικά γράφει: "Τους κατάτρεξαν οι Ευρωπαίοι τους δυστυχείς Ελληνες. Εις τις πρώτες χρονιές εφοδιάζαν τα κάστρα των Τούρκων, τους κατάτρεχαν και τους κατατρέχουν ολοένα διά να μην υπάρξουν. Η Αγγλία τούς θέλει να τους κάμει Αγγλους με τη δικαιοσύνη την αγγλική, καθώς οι Μαλτέζοι ξυπόλυτους και νηστικούς, οι Γάλλοι Γάλλους, οι Ρούσοι Ρούσους, κι ο Μετερνίκ της Αούστριας Αουστριακούς - κι όποιος τους φάγη απ' τους τέσσερους" (τόμ. β, σελ. 53). Και στο σημείο αυτό αναφέρεται στις ραδιουργίες των πρεσβευτών των διαφόρων χωρών: "... Ο Ντώκινς μάς θέλει Αγγλους, ο Ρουγάν Γάλλους, ο Κατακάζης Ρούσους και δεν αφήσετε κανένα Ελληνα - πήρε ο καθείς σας το μερίδιό του και μας καταντήσετε μπαλαρίνες σας, και μας λέτε ανάξιους της λευτεριάς μας, ότι δεν την αισθανόμαστε". "Τέτοια ηθική έχετε εσείς και προκοπή, τέτοιους καταντήσετε και μας τους δυστυχείς" (στο ίδιο, σελ. 52).

Καθώς φαίνεται από τα "Απομνημονεύματά του" η αγανάκτησή του ήταν τέτοια που καταγγέλλει: "Οι ανθρωποφάγοι" (εννοεί τους Ευρωπαίους) δεν είδαν με καλό μάτι τις νίκες των Ελλήνων "φτόνησαν αυτό και μας έσπειραν την αρετή τους, διχόνοια και φατρία, κατασκοπία, τις ακαθαρσίες τις δικές τους, κι έφκιασαν την πατρίδα μας παλιόψαθα με τα φύλα του Φαναριού, με την αρετή της Κεφαλλονιάς, με το μαθητή του Αλήπασα, με τον μέγα φιλόσοφο των Κορφών" δηλαδή με τον Μαυροκορδάτο, τον Μεταξά, τον Κωλέτη και τον Καποδίστρια (τόμ. β, σελ. 54 και σελ. 21).

Πικραμένος για όσα διαδραματίζονταν και αγανακτισμένος για την ωμή κι απροκάλυπτη επέμβαση των ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά της Ελλάδας που χρησιμοποιούσαν τους πολιτικούς που επηρεάζανε αποφάσισε ν' αγωνιστεί για την καθιέρωση, ενός Συνταγματικού πολιτεύματος. Πίστευε πως έτσι θα σταματούσε το κακό. Το κίνημα για το Σύνταγμα της Ελλάδας έμεινε γνωστό με το όνομα "Εξέγερση της τρίτης Σεπτέμβρη" του 1843. ("Απομνημονεύματα", τόμ. Α Εισαγωγή σελ. 44).

Σταύρος ΚΑΛΦΙΩΤΗΣ

Οικονομολόγος-Συγγραφέας

Ριζοσπάστης, 7/4/1999