Οι εξελίξεις στην Κοινωνική Ασφάλιση, τα μέτρα που πάρθηκαν και εκείνα που σχεδιάζονται, πρέπει να αποτελέσουν κριτήριο ψήφου μπροστά στις ευρωεκλογές, αλλά και στις εκλογές για την Τοπική Διοίκηση

Οι εξελίξεις στην Κοινωνική Ασφάλιση, τα μέτρα που πάρθηκαν και εκείνα που σχεδιάζονται, πρέπει να αποτελέσουν κριτήριο ψήφου μπροστά στις ευρωεκλογές, αλλά και στις εκλογές για την Τοπική Διοίκηση.

Οχι μόνο για τις δυνάμεις που νομοθέτησαν τις αντιασφαλιστικές ανατροπές της τελευταίας τουλάχιστον 20ετίας και στήριξαν στο Ευρωκοινοβούλιο τις στρατηγικές κατευθύνσεις αυτών των ανατροπών, αλλά και για δυνάμεις όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, που εξωραΐζουν την ΕΕ και καλλιεργούν αυταπάτες ότι με μια άλλη διαχείριση και έναν διαφορετικό συσχετισμό στο Κοινοβούλιο, μπορεί να υπάρξει φιλολαϊκή διέξοδος για το λαό, ανάκτηση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων που απέσπασε σε προηγούμενες εποχές.

Κριτήριο διαμόρφωσης της στρατηγικής της ΕΕ είναι οι ανάγκες των μονοπωλιακών ομίλων. Αυτό έδειξε η διαχείριση της κρίσης, αλλά και τα αντιλαϊκά μέτρα που πάρθηκαν στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες πολύ πριν από την κρίση και τα μνημόνια.

Τώρα που αυξάνονται οι προσδοκίες του κεφαλαίου για ανάκαμψη, τα μέτρα αυτά κλιμακώνονται, στο όνομα τού να σταθεροποιηθεί η οικονομία και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητά της. Κεντρική θέση στις επερχόμενες ανατροπές, κατέχει η παραπέρα συρρίκνωση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, σαν βασικό εργαλείο για να μειωθεί κι άλλο η τιμή της εργατικής δύναμης, μέσα από τη μείωση του λεγόμενου «μη μισθολογικού κόστους» της εργασίας.

Βασικό κείμενο για τη στρατηγική της ΕΕ στα ζητήματα της Κοινωνικής Ασφάλισης είναι η «Λευκή Βίβλος» για τις συντάξεις, που παρουσιάστηκε το Φλεβάρη του 2012. Εκεί διακηρύσσεται με σαφήνεια ο στόχος να κυριαρχήσουν τα ιδιωτικά ασφαλιστικά συστήματα και να συρρικνωθούν περαιτέρω τα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα, τα οποία, έτσι ή αλλιώς, λειτουργούν ολοένα και περισσότερο με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Σύμφωνα με τη «Λευκή Βίβλο», τα ασφαλιστικά συστήματα δεν μπορούν να αποτελούν υπόθεση των κρατών, αλλά ατομική υπόθεση των ίδιων των ασφαλισμένων: «Η βιωσιμότητα και η επάρκεια των συνταξιοδοτικών συστημάτων, εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο θα υποστηρίζονται από τις εισφορές, τους φόρους και την αποταμίευση εκ μέρους των ατόμων που βρίσκονται στην αγορά εργασίας», γράφεται χαρακτηριστικά.

Με άλλα λόγια, τα συνταξιοδοτικά συστήματα θα πρέπει να εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τους ίδιους τους ασφαλισμένους. Από τις εισφορές που δίνουν, τους φόρους που πληρώνουν, την αποταμίευση που κάνουν. Το κεφάλαιο, που απομυζά τον πλούτο που παράγουν οι εργαζόμενοι, δεν εμφανίζεται πουθενά. Ούτε το αστικό κράτος που λεηλατεί ό,τι απομένει από το λαϊκό εισόδημα για να το ξαναδώσει με διάφορους τρόπους στο κεφάλαιο.

Παροχές ανάλογα με τις εισφορές

Γράφει ακόμα η «Λευκή Βίβλος»: «Οι ρυθμίσεις χρηματοδότησης (...) πρέπει να καθορίζονται κατά τρόπον ώστε να επιτυγχάνεται μια ισόρροπη σχέση μεταξύ των εισφορών και των δικαιωμάτων»! Δηλαδή, τα ασφαλιστικά δικαιώματα εξαρτώνται από το πόσο πληρώνει ο καθένας, αν βέβαια έχει να πληρώσει, κι αυτό υπό προϋποθέσεις...

Βασική κατεύθυνση είναι η επέκταση των ιδιωτικών συστημάτων Ασφάλισης και η συρρίκνωση των δημόσιων. Γι' αυτό επισημαίνει πως η επικουρική σύνταξη «πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στη διασφάλιση της μελλοντικής επάρκειας των συντάξεων» και ότι «τα άτομα στο μέλλον θα πρέπει να εξαρτώνται περισσότερο από την επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση».

Είναι φανερό από τη διατύπωση ότι η «Λευκή Βίβλος» αλλάζει ριζικά την έννοια της επικουρικής σύνταξης, όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα. Σε μια υποσημείωση δίνεται ο εξής ορισμός στην έννοια «επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση»: «Η συμπληρωματική αποταμίευση συνταξιοδότησης περιλαμβάνει επαγγελματικές και προσωπικές συντάξεις, ασφάλειες ζωής και άλλες μορφές συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου μετά τη συνταξιοδότηση. Επιπλέον, υπάρχουν μέσα (π.χ. αντίστροφα ενυπόθηκα δάνεια) που επιτρέπουν τη μετατροπή των περιουσιακών στοιχείων (γενικά, της κατοικίας) σε πρόσθετο εισόδημα συνταξιοδότησης».

Ετσι, η επικουρική σύνταξη γίνεται μέρος ιδιωτικών συστημάτων Ασφάλισης που μόνο συνταξιοδοτικά δεν είναι. Ουσιαστικά, είναι χρηματοπιστωτικά προϊόντα που τζογάρουν τις εισφορές των ασφαλισμένων, οι οποίοι ξέρουν τι θα πληρώσουν (καθορισμένες εισφορές), αλλά δεν ξέρουν τι θα πάρουν (μη καθορισμένες παροχές), αφού είναι ευάλωτα στις διακυμάνσεις των καπιταλιστικών οικονομιών και στα επενδυτικά «παιχνίδια» των διαχειριστών τους. Κατά συνέπεια, οι εισφορές που «επενδύθηκαν» είναι πολύ πιθανόν να έχουν μεγάλες απώλειες ή και μηδενική απόδοση.

Η ίδια η ΕΕ αποδέχεται πως «η κρίση έχει καταδείξει την ευπάθεια των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις και σε περιόδους οικονομικής ύφεσης». Ωστόσο, επιχαίρει γιατί «σημειώθηκε σημαντική πρόοδος σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων (...) όπως η μετατόπιση από συστήματα καθορισμένων παροχών σε συστήματα καθορισμένων εισφορών ή η ίδρυση υποχρεωτικών κεφαλαιοποιητικών πυλώνων».

Συμπληρωματικά στα παραπάνω, προωθούν τη λεγόμενη «εθνική σύνταξη», δηλαδή ένα ελάχιστο επίδομα, που έχει νομοθετηθεί και στην Ελλάδα. Από εκεί και πέρα, για να επιβιώσει σαν συνταξιούχος, ο εργαζόμενος θα πρέπει να ασφαλιστεί σε επαγγελματικό ταμείο και σε ιδιωτικές εταιρείες, με το ρίσκο να μην πάρει τίποτα από το «ανταποδοτικό» αυτό σύστημα, εάν καταστραφεί το επαγγελματικό ταμείο ή η ασφαλιστική εταιρεία.

Δουλειά μέχρι το θάνατο

Η «Λευκή Βίβλος» προβλέπει ακόμα την περαιτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, με το πρόσχημα ότι έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής. Ενα από τα εργαλεία για την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, είναι η μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης των συντάξεων, που αναγκαστικά οδηγεί στην «παράταση του επαγγελματικού βίου έως μεγαλύτερη ηλικία (η οποία) μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ή ακόμα και στην αύξηση των μελλοντικών ποσοστών αναπλήρωσης»!

Αλλος τρόπος αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης είναι «ο περιορισμός της πρόσβασης σε συστήματα πρόωρης συνταξιοδότησης και άλλες οδούς πρόωρης εξόδου από την εργασία» και «η εξίσωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών».

Ηδη στην Ελλάδα έχουν ψηφιστεί νόμοι που εξισώσουν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για άνδρες και γυναίκες, παραγνωρίζοντας τους βιολογικούς και κοινωνικούς λόγους που επιβάλλουν τη συνταξιοδότηση των γυναικών σε μικρότερη ηλικία από τους άντρες και τη μείωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης συνολικά για άντρες και γυναίκες. Με άλλους νόμους, έχει κλείσει κάθε διέξοδος προς τη σύνταξη για ειδικές κατηγορίες ασφαλισμένων που έβγαιναν νωρίτερα από τη συμπλήρωση των γενικών ορίων.

Η βαρβαρότητα του συστήματος της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης αναδεικνύεται και στις κατευθύνσεις για τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα. Συγκεκριμένα, προτείνεται οι εργαζόμενοι που δουλεύουν σε επικίνδυνα επαγγέλματα, αντί να συνταξιοδοτούνται, να τους «προσφέρονται εναλλακτικές λύσεις (...) όπως είναι η εργασιακή κινητικότητα». Δηλαδή, ένας εργαζόμενος που έχει υποστεί σημαντική φθορά στην υγεία του, εξαιτίας της βαριάς και ανθυγιεινής εργασίας, αντί να συνταξιοδοτηθεί στην ώρα του (και όχι «πρόωρα», όπως το παρουσιάζουν) θα πρέπει να συνεχίζει να δουλεύει σε κάποια άλλη εργασία, επιβαρύνοντας παραπέρα τον οργανισμό του.

Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα η αντιασφαλιστική νομοθεσία συμπληρώνεται με ταχύ ρυθμό, μένουν ακόμα πολλά να γίνουν, προκειμένου να κυριαρχήσουν τα ιδιωτικά ασφαλιστικά συστήματα. Σ' αυτή την κατεύθυνση, ο υπουργός Εργασίας, Γ. Βρούτσης, ανακοίνωσε το Νοέμβρη του 2013 ότι η χρηματοδότηση των Ταμείων από τον κρατικό προϋπολογισμό θα μειωθεί κατά 3,7 δισ. ευρώ την τριετία 2014 - 2016.

Συγκεκριμένα, από 12,6 δισ. ευρώ το 2013, η κρατική χρηματοδότηση προς τα Ταμεία θα μειωθεί στα 10,5 δισ. το 2014, στα 9,7 δισ. ευρώ το 2015 και το 2016. Συνολικά, η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης την επόμενη τριετία θα ανέλθει στα 3,7 δισ. ευρώ! Αυτό στην πράξη σημαίνει νέες περικοπές στις συντάξεις και ανατροπές στην Κοινωνική Ασφάλιση. Επίσης, με τη δημιουργία του νέου Ενιαίου Επικουρικού Ταμείου (ΕΤΕΑ), υλοποιούνται κατά βάση οι κατευθύνσεις της «Λευκής Βίβλου», που αφορούν στις επικουρικές συντάξεις, αφού οι εργαζόμενοι ξέρουν τι εισφορές δίνουν, αλλά δεν ξέρουν αν και πόση σύνταξη θα πάρουν.

Ιδιες κατευθύνσεις σε ανάπτυξη και κρίση

Για όσους βιαστούν να πουν ότι αυτά αφορούν στην περίοδο της κρίσης και τη διαχείρισή της στα κράτη - μέλη της ΕΕ, η απάντηση έρχεται από ένα άλλο ντοκουμέντο της Ευρωένωσης για την Κοινωνική Ασφάλιση, που γράφτηκε το 2005. Δηλαδή, πολύ πριν η κρίση χτυπήσει την πόρτα της ΕΕ και ενώ η Ελλάδα βρισκόταν ακόμα στα απόνερα της καπιταλιστικής ανάπτυξης που είχε καταγράψει τα προηγούμενα χρόνια η οικονομία της.

Η «Ενδιάμεση ανασκόπηση της Στρατηγικής της Λισαβόνας» έθετε τις ίδιες κατευθύνσεις με τη «Λευκή Βίβλο» και συγκεκριμένα: «Οι κυριότεροι τρόποι πρώιμης εξόδου από την αγορά εργασίας - ιδίως πρόωρη συνταξιοδότηση, τα επιδόματα ανεργίας και τα επιδόματα αναπηρίας - αποτελούν αντικείμενο κριτικής επανεξέτασης στα περισσότερα κράτη - μέλη (...) να ενθαρρύνουν τα κράτη - μέλη τους εργαζόμενους να συνταξιοδοτούνται αργότερα και να προσφέρουν ευκολότερη πρόσβαση στα συστήματα συμπληρωματικής σύνταξης (...) εξετάζεται ο ρόλος της διαχείρισης των συνταξιοδοτικών ταμείων από τον ιδιωτικό τομέα (...) τα περισσότερα κράτη - μέλη θεωρούν ότι τα ιδιωτικά ταμεία, επαγγελματικής ή ατομικής ασφάλισης, θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο μέλλον».

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι μέσα στο πλαίσιο της ΕΕ και με τα μονοπώλια ακλόνητα στην εξουσία, η πορεία της παραπέρα συρρίκνωσης των ασφαλιστικών δικαιωμάτων είναι ανεπίστρεπτη, ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση θα κληθεί να νομοθετήσει τα επόμενα μέτρα, από το μείγμα διαχείρισης με το οποίο θα προσπαθήσει να τα πλασάρει.

Επιβεβαιώνεται ότι η λυκοσυμμαχία του κεφαλαίου, ούτε αλλάζει, ούτε βελτιώνεται. Κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, που λένε ότι αν κυβερνήσουν θα αποκαταστήσουν έστω και μέρος απ' όσα έχασαν οι εργαζόμενοι στα χρόνια της κρίσης, με «καλύτερη» διαπραγμάτευση μέσα στην ΕΕ και με ανάπτυξη που θα έχει για μοχλό τα μονοπώλια, λένε ψέματα.

Το δυνάμωμα του ΚΚΕ παντού, η ενίσχυση της λαϊκής συμμαχίας, που θα παλεύει για αποδέσμευση από την ΕΕ, με κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, εργατικό - κοινωνικό έλεγχο και μονομερή διαγραφή του χρέους, είναι η μόνη που μπορεί να φρενάρει τα χειρότερα, να ανοίξει το δρόμο για πραγματικά ριζικές αλλαγές προς όφελος του λαού.

Χ. Μ.

Ριζοσπάστης