Ένα ντοκιμαντέρ για τη μεγάλη απεργία στη «Χαλυβουργία»: «NON OMNIS MORIAR»

Το ντοκιμαντέρ «Non omnis moriar» (2014), είναι η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους της Θεοδοσίας Γραμματικού και η τέταρτη παραγωγή της κινηματογραφικής κολεκτίβας «Λοκομοτίβα». Η ταινία, όπως μας ανάφερε η ομάδα παραγωγής της «συνιστά αφήγηση σε τρεις άξονες. Ο πρώτος είναι εκείνος της οπτικής τεκμηρίωσης των γεγονότων, ο δεύτερος, οι προσωπικές μαρτυρίες των ίδιων των απεργών και ο τρίτος και σημαντικότερος για ένα ντοκιμαντέρ - απαραίτητος για την εμβάθυνση του θέματος - είναι ο άξονας του σχολιασμού».

Σε voice over εδώ, με ένα κείμενο με αξιώσεις επιστημονικότητας πάνω στο γενικό θέμα της απεργίας ως ταξικής αναμέτρησης. Σε αυτό το πλαίσιο του γενικού εντάσσεται το ειδικό, η εννεάμηνη δηλαδή απεργία των εργατών της «Ελληνικής Χαλυβουργίας».

«Βοήθα τον εαυτό σου βοηθώντας μας: ασκήσου στην αλληλεγγύη», γράφει ο Μπρεχτ στο ευφυές διδακτικό θεατρικό του από το 1931 το «Μέτρο ή η Απόφαση».

Ακούσαμε τους απεργούς στην ταινία να περιγράφουν για το πώς ο κοινός αγώνας λειτούργησε σαν ποιοτική τομή στις μεταξύ τους σχέσεις. «Οι χαλυβουργοί πριν την απεργία δεν γνωριζόμασταν μεταξύ μας. Μπαίναμε στο εργοστάσιο, κάναμε τη βάρδια και μετά σπίτι». Με την απεργία, όχι μόνο γνωρίστηκαν, αλλά διαπίστωσαν ότι και τα προβλήματά τους είναι κοινά, γι' αυτό και ο κοινός τους αγώνας ήταν το στοιχείο που τους ένωσε. Το σημαντικό με την κινηματογραφική καταγραφή της εννεάμηνης αυτής απεργίας συνίσταται στο ότι αποτελεί παρακαταθήκη για τους ταξικούς αγώνες που έρχονται γιατί «μόνο διδαγμένοι από την πραγματικότητα, μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα» (Μπρεχτ). Η καταγραφή εργατικών λαϊκών αγώνων είναι σημαντική, γιατί βοηθά, εκτός των άλλων, και στην ιστορική μνήμη.

Η κινηματογραφική κολεκτίβα «Λοκομοτίβα» δημιουργήθηκε από άτομα που αισθάνονται την ανάγκη να μπορούν να δημιουργούν. «Δεν είμαστε μια ομάδα που προτείνει μια αισθητική γραμμή - λένε - και αυτό αποδεικνύεται από το μέχρι τώρα έργο μας, όπου κάθε φιλμ έχει τη δική του μορφή, τη μορφή που εκτιμάμε ότι εκφράζει και αναδεικνύει πληρέστερα το περιεχόμενο». Η «Λοκομοτίβα» προτείνει περιεχόμενο. Περιεχόμενο που άπτεται μιας τέχνης που αντιστέκεται και παίρνει ξεκάθαρα θέση ενάντια στη βαρβαρότητα που βιώνουμε καθημερινά. Μιας τέχνης που δεν επιθυμεί να λειτουργεί ως παθητική, αντανακλαστική αναπαραγωγή της πραγματικότητας, αλλά που βλέπει τη λειτουργία της παρεμβατικά, επενεργώντας έτσι στα μυαλά των ανθρώπων για την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης. «Δεν είμαστε μια ομάδα "αντικειμενική" με την έννοια των "ίσων αποστάσεων". Δεν κατέχουμε μέσα παραγωγής. Δεν έχουμε κεφάλαια. Δεν είμαστε παραγωγοί με την καθεστηκυία έννοια. Συμμετέχουμε οι ίδιοι, με την εργατική μας δύναμη, σε συλλογικό επίπεδο, αλληλοβοηθούμενοι...».

Σχετικά με την κινηματογραφική κριτική που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή» στις 8 του Γενάρη για το ντοκιμαντέρ «Non Omnis Moriar», διαπιστώνουμε ότι ποτέ σε τόσο λίγες γραμμές δεν χώρεσε τόση αντιπάθεια, όχι για την ταινία αυτή καθεαυτή, αλλά για τον αγώνα της εργατικής τάξης να αποκρούσει τον ανελέητο πόλεμο που δέχεται από τους εκμεταλλευτές της. Για το δικαίωμα της εργατικής τάξης να σταθεί όρθια, να πολεμά για τα αυτονόητα. Σε μια πραγματικότητα, που υπάρχουν καταπιεστές και αυτοί που βιώνουν την εκμετάλλευση, που υπάρχει ταξική πάλη, η ανθρώπινη συνείδηση δεν μπορεί να μένει αμερόληπτη. Και ευτυχώς, υπάρχουν καλλιτέχνες που επιμένουν το έργο τους να απευθύνεται σε αυτούς που, όπως λέει ο Μπρεχτ, «μπορούν να χρησιμοποιήσουν την αλήθεια αποτελεσματικά».

Στο ντοκιμαντέρ - με το λατινικό τίτλο, δανεισμένο από τις ωδές του Οράτιου (βιβλίο ΙΙΙ) - «NON OMNIS MORIAR» που σημαίνει «Δεν θα πεθάνω ολάκερος», με την έννοια ότι κάτι θα μείνει από εμένα... κάτι σαν μαγιά, φωτίζονται βασικές πτυχές που έκαναν αυτόν τον αγώνα τόσο ξεχωριστό.

9 μήνες απεργία, 9 μήνες καταγραφής.

Εργοστάσιο Χαλυβουργίας Ελλάδας, ο ήχος των μηχανών πλέκεται με τις έντονες συζητήσεις των εργατών. Απολύσεις. Οι μηχανές παγώνουν και οι χαλυβουργοί μαζεύονται για τη γενική τους συνέλευση. Δυο προτάσεις τίθενται. Απολύσεις ή πενθήμερο πεντάωρο με μείωση των αποδοχών. Επιλέγουν. Τίποτα από τα δυο και αποφασίζουν να κατέβουν σε απεργία. Κανείς δεν περίμενε να κρατήσει τόσο. Κανείς δεν περίμενε τόση αλληλεγγύη από τον κόσμο. Κανείς δεν περίμενε ότι θα έβγαινε πιο δυνατός από αυτήν τη μάχη. Σχεδόν όλοι όμως αισθάνθηκαν απολυμένοι. Σχεδόν όλοι συνειδητοποίησαν ότι δεν πάλευαν μόνο για τον εαυτό τους, για τα αιτήματά τους στο εργοστάσιο, αλλά για όλη την εργατική τάξη. Και η πύλη της Χαλυβουργίας Ελλάδας για τους επόμενους εννιά μήνες που θα κράταγε η απεργία τους θα γινόταν φάρος.

Η ταινία προβάλλεται στους κεντρικούς κινηματογράφους «Αλκυονίς» (Ιουλιανού 42 - 46) στην πλατεία Βικτωρίας, στις 11 το βράδυ και «Στούντιο» (Σπάρτης και Σταυροπούλου 33) στην πλατεία Αμερικής, στις 6.30 το απόγευμα.

Ριζοσπάστης