Μήτσος Παπαρήγας, ο προλετάριος «Μαστρομήτσος» της Ακροναυπλίας, κομμουνιστής συνδικαλιστής ηγέτης, πρότυπο αγωνιστή και ανθρώπου

Όλη η ζωή του υπήρξε συνδεδεμένη με το λαϊκό και συνδικαλιστικό κίνημα· μια ασταμάτητη αγωνιστική πορεία, ταυτισμένη με την πορεία της ταξικής πάλης, γεμάτη ανυπολόγιστες θυσίες, μέχρι το μαρτυρικό του θάνατο στα μπουντρούμια της Ασφάλειας, στις 20 του Φλεβάρη 1949.
Ο Μήτσος Παπαρήγας έζησε και έδρασε σε μια περίοδο που η ταξική πάλη στην πατρίδα μας άρχισε να αναπτύσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα και να αποχτά τα χαρακτηριστικά ενός τυφώνα, που το πέρασμά του μπορεί να στείλει στην κόλαση τους εκμεταλλευτές και να φέρει το λυτρωμό στους καταπιεσμένους…

Ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ και ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ Μήτσος Παπαρήγας ήταν ο ηγέτης-μάρτυρας της εργατικής τάξης που με γνώση και συνείδηση από τα πρώτα χρόνια της ζωής του τάχτηκε με τα συμφέροντα της τάξης του· γι’ αυτά αγωνίστηκε σε εποχές δύσκολες και επικίνδυνες, γνωρίζοντας ότι ο δρόμος που διάλεξε είναι ο δρόμος της προσφοράς και της θυσίας.

Υπήρξε υπόδειγμα κομμουνιστή επαναστάτη. Με το ήθος και την ακεραιότητά του, τις ικανότητές του, τη δουλειά και την παλικαριά του, κέρδισε την εμπιστοσύνη, την εκτίμηση και την αγάπη της εργατικής τάξης και των συντρόφων του και τα τίμησε μέχρι το τέλος. Δεν έλειψε ούτε μια στιγμή από την πρώτη γραμμή του αγώνα, πιστά αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, του Κόμματός του και του λαού.

Ο Γιώργης Τρικαλινός μοιράστηκε το κελί της φυλακής με τον Μήτσο Παπαρήγα. Γράφει στο βιβλίο του «Πιστοί στις ιδέες του επιστημονικού σοσιαλισμού – Προσωπική κατάθεση» (Αθήνα 1995):

   

Τον Μήτσο Παπαρήγα τον πρωτογνώρισα το Σεπτέμβρη του 1938, όταν με μετέφεραν στις φυλακές της Αίγινας, καταδικασμένο σε έξι μήνες φυλακή, για παράβαση του ιδιώνυμου. Ζήσαμε μαζί, στο ίδιο κελί όλο αυτό το διάστημα και είχα τη δυνατότητα να γνωρίσω τον άνθρωπο, τον αγωνιστή, τον κομμουνιστή, να γνωρίσω τα προτερήματά του, το ήθος του και το χαραχτήρα του. Όλα αυτά μου έκαναν βαθιά εντύπωση και οφείλω να ομολογήσω πως η γνωριμία μου με τον Ζεύγο και τον Παπαρήγα άσκησε αποφασιστική επίδραση πάνω μου, τότε που ήμουν νέος στο επαναστατικό κίνημα.

   

(…)Όλοι όσοι γνωρίσαμε τον Παπαρήγα θα τον θυμούμαστε για πάντα. Γιατί ήταν ένας σύντροφος με ήθος, με ανθρωπιά, με συντροφικότητα και κομματικότητα, με πολύπλευρες ικανότητες και παλικαριά.

   

Ένα από τα κυρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Παπαρήγα ήταν η ανθρωπιά του, το ήθος του, η ηρεμία του. Ποτέ δεν τον έβλεπες νευριασμένο ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές. Ποτέ δε μιλούσε απότομα. Πάντα ήταν ήρεμος, πάντα ψύχραιμος, πάντα γλυκομίλητος έτσι που σε σκλάβωνε με τη συμπεριφορά του.

   

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμά του ήταν η παλικάρια του και ο ασυμβίβαστος χαρακτήρας του, που δεν υποχωρούσε στις δυσκολίες, αλλά πάλευε μ’ αυτές.

  

 Ένα άλλο, τέλος, χαρακτηριστικό του γνώρισμα ήταν η απέραντη πίστη του στις ιδέες του σοσιαλισμού. Και με την όλη στάση και συμπεριφορά του έδινε κουράγιο σε όλους, ιδιαίτερα σε μας τους νέους, που έτυχε να βρεθούμε κοντά του σε δύσκολες για το κίνημα μας στιγμές.»

Μήτσος Παπαρήγας (1896-1949)
[Πηγή φωτογραφίας: Β. Μπαρτζιώτας,
«Κι άστραψε φως η Ακροναυπλιά»
(Σύγχρονη Εποχή, 1981)]

Ο Μήτσος Παπαρήγας γεννήθηκε το 1896 στο Βόλο από πολυμελή και φτωχή οικογένεια και από μικρή ηλικία βγήκε στο μεροκάματο δουλεύοντας σιδεράς. Υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό, όπου αναπτύσσει  αντιπολεμική δράση. Τον Οκτώβρη του 1922 γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Το Κόμμα του αναθέτει την οργάνωση του Συνδέσμου Παλαιών Πολεμιστών Μαγνησίας και εκλέγεται ο πρώτος Γραμματέας του Συνδέσμου. Το 1923 φυλακίζεται και εξορίζεται.

Το 1924 πρωτοστατεί στην οργάνωση της μεγάλης απεργίας του Βόλου και ξεχωρίζει για τις οργανωτικές του ικανότητες και τη μαχητικότητά του, κερδίζοντας την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη των εργατών, που τον αναδείχνουν Γραμματέα του Εργατικού Κέντρου Βόλου.

Στο 3^ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέγεται μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, και στο 4^ο Συνέδριο μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ.

Το 1930 φυλακίζεται στο Ιτζεδίν. Μόλις αποφυλακίζεται ξαναπιάνεται και καταδικάζεται σε φυλακή και εξορία. Το 1931 δραπετεύει από τις φυλακές Συγγρού και με τη βοήθεια του Κόμματος διαφεύγει στο εξωτερικό.

Το 1936 πιάνεται από τα όργανα της μεταξικής δικτατορίας. Τα επόμενα οχτώ χρόνια τον βρίσκουν από φυλακή σε εξορία, χωρίς να λυγίσει: Κέρκυρα, Κίμωλος, Ακροναυπλία, Χαϊδάρι. Με πρωτοβουλία της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας το 1944 δραπετεύει από το Χαϊδάρι και βγαίνει στην παρανομία.

Στην Ακροναυπλία ο Μήτσος Παπαρήγας θα παραμείνει για δυόμισι χρόνια. Ο  Βασίλης Μπαρτζιώτας γράφει στο βιβλίο του «Κι άστραψε φως η Ακροναυπλιά» (Σύγχρονη Εποχή, 1981):

«Ο αγαπημένος σύντροφος, ο «Μαστρομήτσος», όπως τον λέγαν οι ακροναυπλιώτες, (…) ήρθε στην Ακροναυπλία, στα μέσα του 1940, αφού πέρασε πρώτα απ’ το 1936 το καλοκαίρι στις φυλακές της Αίγινας και κατοπινά απ’ την άγρια απομόνωση της Κέρκυρας (εκεί ήταν κλεισμένος, μέρα-νύχτα σ’ ένα μικρό κελί 2,5X2,5 τ.μ. και έβγαινε μόνο για την ανάγκη του 15' στο προαύλιο της φυλακής!!).

Ο Παπαρήγας, δεν ξέχασε ούτε για μια στιγμή τον εργάτη, τον μουτζούρη σιδερά Παπαρήγα. Στην Ακροναυπλία πρωτοστάτησε στην επιδιόρθωση που κάναμε στις εγκαταστάσεις του μαγειρείου μας και αυτός είχε την πρωτοβουλία μαζί με τον αγωνιστή Σταθόπουλο να βάλει σωλήνες σ’ αυτό, για να εξασφαλιστεί όλη τη μέρα ζεστό νερό για το πλύσιμο των ρούχων και το μπάνιο των κρατουμένων. Έφτιαξε ο ίδιος ένα μικρό φυσερό και μ’ αυτό πύρωνε το μέταλλο, που το σφυροκοπούσε μετά στο αμόνι, δίνοντάς του τη μορφή που χρειαζόταν για τις εγκαταστάσεις του μαγειρείου μας.

Ακροναυπλία

Ο Μήτσος Παπαρήγας εκλέχτηκε Γραμματέας του Γραφείου της Ομάδας των 625 αγωνιστών, στις δύσκολες μέρες της πείνας, όταν έπαιρναν τους κρατούμενους για εκτέλεση και τους μετέφεραν σε άλλα χιτλερικά στρατόπεδα. Οι ακροναυπλιώτες ονόμασαν το Γραφείο αυτό, που ήταν επικεφαλής ο Παπαρήγας, «πολεμική κυβέρνηση» και δεν είχαν άδικο. Ο Παπαρήγας κι όλη η Κολλεχτίβα των αγωνιστών, που ήταν τότες στο γραφείο (Κώστας Λυκούρης, Αδάμ Μουζενίδης, Νίκος Αραμπατζής, Ζήσης Ζωγράφος, Λιάνας Γιάννης, Φώκος Βέττας) πάλαιψαν κάτω απ’ την καθοδήγηση της Κομματικής Επιτροπής με όλες τις δυσκολίες της πείνας, εξασφάλισαν το συσσίτιο στους κρατούμενους, αγωνίστηκαν για τη σωτηρία των δεσμωτών της Ακροναυπλίας.

Ο Μήτσος Παπαρήγας έδινε εξαιρετική σημασία στο ιδεολογικό μέτωπο, στην οργάνωση της μορφωτικής δουλειάς μέσα στις φυλακές και τα στρατόπεδα. Ο ίδιος διάβαζε πολύ και είχε γερή μαρξιστικο-λενινιστική κατάρτιση. Καθοδηγούσε, από μέρους της Κομματικής Επιτροπής Ακροναυπλίας, στα 1940-41, τη μορφωτική δουλειά και φρόντιζε να δίνει σ’ αυτή περιεχόμενο, που να ανταποκρίνεται στα προβλήματα, που έμπαιναν τότες στο επαναστατικό κίνημα στην Ελλάδα.

  

Ό Μήτσος Παπαρήγας ήταν το σύμβολο της γρανιτένιας ενότητας ανάμεσα στους ακροναυπλιώτες. Εκπροσωπούσε τον καθοδηγητικό ρόλο, που παίζει το προλεταριάτο στη συμμαχία του με την αγροτιά. Εργάτης ο ίδιος από τον προλεταριακό Βόλο, την καρδιά της αγροτομάνας Θεσσαλίας, δεν άφηνε ευκαιρία, που να μην υπογραμμίζει, ιδίως στους νέους συντρόφους, τη σημασία της εργατοαγροτικής συμμαχίας κάτω απ’ την καθοδήγηση του προλεταριάτου. Δεν είναι τυχαίο, το ότι οι φραξιονιστές στα 1940, πήγαν να κτυπήσουν την ενότητα της Ομάδας της Ακροναυπλίας στο πρόσωπο του Παπαρήγα. Κι απ’ τον προλετάριο Παπαρήγα πήραν φυσικά την απάντηση που χρειάζονταν. Όταν ο φραξιονισμός λυσσομανούσε στην Ακροναυπλία, ο Παπαρήγας τον πολεμούσε με τον λόγο στις κομματικές συνελεύσεις και με το σφυρί τής δουλειάς, καλυτερεύοντας τη ζωή των αγωνιστών της Ακροναυπλίας.»

Μήτσος Παπαρήγας (1896-1949)

Μετά την κατοχή δουλεύει στην ΚΟΑ, στα συνδικάτα και στην Κομματική Οργάνωση του Βόλου, ως το 1946. Την ίδια χρονιά οι εργάτες του Βόλου τον εκλέγουν αντιπρόσωπο στο 8^ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ και το Συνέδριο τον εκλέγει Γενικό Γραμματέα της ΓΣΕΕ. Πιάστηκε ξανά το 1948.

Στις 20 του Φλεβάρη, μετά από βασανιστήρια, δολοφονείται άνανδρα από τους ασφαλίτες (τον κρέμασαν) στα υπόγεια της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών. Η δολοφονία έγινε παραμονές της δίκης του και παρουσιάστηκε ως «αυτοκτονία», για να φανεί ότι δήθεν λιποψύχησε, με σκοπό έτσι να σπιλωθεί η προσωπικότητα του κομμουνιστή ηγέτη και να  κλονιστεί το αγωνιστικό φρόνημα χιλιάδων αγωνιστών που γέμιζαν τότε τις φυλακές και τους τόπους εξορίας. Ένας ακόμα λόγος για τη σκηνοθεσία της «αυτοκτονίας» ήταν ότι η κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει την κατακραυγή καταδικάζοντας τον νόμιμα εκλεγμένο ηγέτη της εργατικής τάξης της χώρας.

«Αυτό κανένας δεν το πίστεψε», γράφει ο Γιώργης Τρικαλινός στο βιβλίο του (ό.π.). «Γιατί ήταν γνωστή η μέθοδος της Ασφάλειας: Να σκοτώνει τους κομμουνιστές, όπως π.χ. τον Βαλιανάτο, και μετά να τους παρουσιάζει ότι «αυτοκτόνησαν». Γιατί ακόμα, όσοι γνώριζαν τον Παπαρήγα ήταν αδύνατο να το πιστέψουν. Ο Παπαρήγας δεν ήταν ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής που το ’βαζε εύκολα κάτω. Πάλευε ως το τέλος. Άλωστε, σύντομα ξεσκεπάστηκε αυτό το έγκλημα της Ασφάλειας και για τον Βαλιανάτο και για τον Ζεύγο και για χιλιάδες άλλους κομμουνιστές».

Ο Μήτσος Παπαρήγας στάθηκε αντάξιος της εμπιστοσύνης και της αγάπης των εργατών και των συντρόφων του, αντλώντας τη δύναμή του να ξεπερνάει όλες τις αντιξοότητες του αγώνα και ν’ αντικρίσει κατάματα  όρθιος το θάνατο, από την πίστη του  στον αγώνα και το δίκιο της τάξης του της εργατικής και από την αφοσίωσή του στην ιστορική αποστολή της ν’ απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της εκμετάλλευσης. Η θυσία του αποτελεί παράδειγμα ανιδιοτελούς προσφοράς, βαριά παρακαταθήκη για τις νεώτερες γενιές των αγωνιστών.

Κυριακή 19 Φλεβάρη 2017.