Τετάρτη 2 Μαΐου 2012

Εσείς ποια Ελλάδα προτιμάτε;



Σε μια πρώτη ματιά δεν παρατήρησα τίποτα περισσότερο από μια ξύλινη πόρτα σε ένα παλιό σπίτι του Ναυπλίου. Έπρεπε κάποιος να μου το υποδείξει, να δω καλύτερα, να σκεφτώ βαθύτερα. Κι όμως, αυτή η πόρτα έχει να διηγηθεί περισσότερη ιστορία από όλα τα ιστορικά βιβλία που διάβασα τα τελευταία χρόνια.
Τα βιβλία βλέπετε, γράφουν για βασιλιάδες και πρωθυπουργούς, για μάχες και πραξικοπήματα, για σπουδαία γεγονότα μιας γραμμικής πορείας. Δε γράφουν πολλά πράγματα για τη ζωή των ανθρώπων, δεν μπορούν να αποτυπώσουν με κάποια ακρίβεια τους κόπους τους, τη στάση τους απέναντι στη ζωή, το πόσο δυστυχισμένοι ή ευτυχισμένοι υπήρξαν. Μια πόρτα ίσως μπορεί.

Εν αρχήν ην το «ρόπτρον». Στο κέντρο και αριστερά της πόρτας, το σιδερένιο χέρι που χτυπούσε ο επισκέπτης για να ειδοποιήσει τους νοικοκύρηδες του σπιτιού. Ο ήχος της ειδοποίησης ήταν ο ήχος της ξύλινης πόρτας. Διαπεραστικός, άμεσος, αδιαμφισβήτητος. Το τσακαλίδι. Φτιαγμένο από κράμα που σαν πρώτο συνθετικό είχε το σίδηρο. Σίδηρος έβγαινε στη Σέριφο, από Έλληνες εργάτες, και από εκεί πουλιόταν στα χυτήρια της Αθήνας. Οι μεταλλουργοί έφτιαχναν το καλούπι, απομίμηση ενός μικρού χεριού, γιατί έτσι είχαν μάθει από τον πατέρα τους και τον παππού τους και τον προπάππου τους και έτσι έφτιαχναν τα ρόπτρα από τους χρόνους των προγόνων τους, μεταλλουργών στους ίδιους τόπους. Με κάρα έφταναν τα ρόπτρα στις πολιτείες πέρα από την Αθήνα.

Κάποιος μαγαζάτορας έδωσε λίγα γρόσια και αγόρασε όσα χεράκια υπολόγιζε ότι θα πουλούσε. Κι ήρθε ο νοικοκύρης του σπιτιού στο μαγαζί του, βρήκε αυτό που του άρεσε περισσότερο, παζάρεψε ίσως την τιμή κι όλο χαρά το βίδωσε στην καινούρια του ξύλινη πόρτα. Τούτο το μπιχλιμπίδι είναι φτιαγμένο για να κρατήσει μια ζωή και πολλές περισσότερες. Ίσως να στέκει εκεί και σε πεντακόσια χρόνια ή στην προθήκη ενός μουσείου λαϊκής τέχνης. Είναι δείγμα αρχοντιάς, και ομορφιάς, είναι ο κύκλος ανθρώπων που δουλεύουν, παράγουν, μεταποιούν και στολίζουν τα σπίτια τους.

Ύστερα ήρθε η τεχνολογία. Το κουδούνι. Μεταλλικό κι αυτό. Ο εγγονός του πρώτου κτίστη το έβαλε. Το αγόρασε από τον εγγονό του καταστηματάρχη που πουλούσε ρόπτρα παλιότερα. Μοντέρνα αγορά. Όχι ότι το τσακαλίδι δεν έκανε καλά τη δουλειά του, αλλά όπως και να το κάνουμε ο ήχος του μεταλλικού κουδουνιού και πιο δυνατός ήταν, και πιο κοντά στο αυτί των ενοίκων, και ασύγκριτα πιο μοντέρνος.

Το μέταλλο, κάπου από τα ορυχεία χαλκού στην Κύπρο. Διακινήθηκε με φορτηγό, εκείνα τα παλιά με τις μακριές μούρες και τις μουσαμένιες καρότσες. Φτιάχτηκε το κουδούνι αυτό σε μια βιοτεχνία κάπου στον Πειραιά. Φτιάχτηκε για να είναι όμορφο. Τοποθετήθηκε από τεχνίτη την ώρα που τα παιδιά της γειτονιάς περίμεναν με ανυπομονησία να χτυπήσει για πρώτη φορά. Όλη η λαχτάρα του Έλληνα για κάτι που τεχνολογικά είναι πρωτοποριακό συνοψίζεται σε στιγμές σαν κι αυτές. Ίσως κι η ανακούφιση, καθώς οι δίπλα το είχαν βάλει πρώτοι. Και το κουδούνι αυτό φτιάχτηκε για να κρατήσει χρόνια. Με λίγο λάδι στο μηχανισμό πίσω από την πόρτα ίσως να δουλεύει ακόμα.

Κι ύστερα ήρθε η εποχή του πλαστικού. Φτιαγμένο στην Κίνα ή κάπου αλλού πολύ φτηνά, ταξιδεμένο με καράβια και μεταφορικές, προϊόν εισαγωγής κάποιου καπάτσου εμπόρου, νίκησε τα ακριβά μεταλλικά κουδούνια. Ήταν πολύ φθηνότερο, και μπορούσε να κάνει κελαηδήματα, κουδουνίσματα ή ότι διάλεγε το δισέγγονο του κτίστη του αρχικού σπιτιού. Τούτο το πλαστικό κουδούνι δεν απασχόλησε πολλούς ανθρώπους στη χώρα. Μόνο τον εισαγωγέα και τον μαγαζάτορα, ίσως και τον ηλεκτρολόγο που το τοποθέτησε. Τα μεταλλεία στη χώρα έκλεισαν, το ίδιο και τα μεταλλουργεία, οι τόρνοι και οι βιοτεχνίες. Έπειτα δεν έγινε για να κρατάει πολύ. Έγινε για να χαλάσει γρήγορα, και να παραγγελθεί καινούριο, πιο εξελιγμένο, με κάμερα ίσως. Δεν έχει θέση σε κανένα μουσείο. Μόνο στα σκουπίδια. Ούτε αρχοντιά προσδίδει, μόνο φτήνια.

Κι αναρωτιέται κανείς, αν μπορούσε να επιλέξει, ποια εποχή της Ελλάδας έτσι όπως σημαδεύτηκαν οι εποχές σε αυτή την πόρτα, θα διάλεγε; Τεχνολογικά φρικιά σαν και την αφεντιά μου, διαλέγουν χωρίς περιστροφές τη νέα εποχή. Ούτε καν το τώρα, αλλά το αύριο. Τελικά όμως, το τίμημα γι’ αυτές τις κατακτήσεις είναι μεγάλο ή μικρό; Ο απόβλητος για την επιστήμη της οικονομίας δείκτης της ευτυχίας ήταν τότε μικρότερος ή σήμερα; Τότε, για παράδειγμα, τα υλικά δεν πετιούνταν. Σκουπίδια δεν υπήρχαν. Όλα ανακυκλώνονταν. Ο σίδερος, ο χαλκός, τα πάντα.

Σήμερα, έχει γεμίσει ο τόπος σκουπιδότοπους, πλαστικές συσκευασίες και υλικά, ανόργανη χημεία, μόλυνση και υποβάθμιση της γης, του νερού και του αέρα. Και τότε επίσης, τα πράγματα γίνονταν για να μείνουν για πολύ, για να βαστάνε. Σήμερα φτιάχνονται για να αλλάζονται γρήγορα, να καταναλώνονται συνέχεια, να αυξάνουν τις εισαγωγές, να αυξάνουν το χρήμα στην αγορά, και το χρήμα είναι πάντα δανειζόμενο και ποτέ δωρεάν. Άρα να αγγίξουν οι Έλληνες και οι άλλοι πολίτες του κόσμου τον απόλυτο βαθμό της υποταγής στους δανειστές.

Ξαναβλέπω την πόρτα και δεν μπορώ παρά να σκεφτώ την ιστορία αυτής της χώρας. Από την αρχοντιά, όταν κάποιοι τουλάχιστον αισθάνονταν ελεύθεροι, περάσαμε μέσω του μοντερνισμού στην καταναλωτική, οικονομική, εθνική και ατομική σκλαβιά χωρίς εξαιρέσεις. Στιγμές, σίγουρα δραματικές, αυτής της πορείας βιώνουμε σήμερα. Εδώ, όμως, στην πόρτα αυτή μπορεί κανείς, όπως σε κάθε εμπνευσμένο ιστορικό βιβλίο, να βρει και τα ψήγματα της αλλαγής, ενός διαφορετικού μέλλοντος, ελεύθερου, ίσως ευτυχισμένου. Παρατηρώντας τα αντικείμενα του παρελθόντος μπορείς να οραματιστείς τη ζωή του μέλλοντος. Τι θα συνέβαινε για παράδειγμα αν η Ελλάδα επένδυε μόνο σε ανακυκλώσιμα υλικά και απέφευγε εντελώς τα πλαστικά και στο σύνολό της την ανόργανη χημεία; Τι θα συνέβαινε αν επένδυε στην παρασκευή προϊόντων που προορίζονται να κρατούν για πολλά – πολλά χρόνια;

Στην πρώτη περίπτωση οι πολίτες αυτής της χώρας θα μπορούσαν να γίνουν ενσυνείδητοι φορείς της αλλαγής από μια καταναλωτική κοινωνία σε μια κοινωνία χωρίς σκουπίδια και ρύπανση, με σεβασμό στα οικοσυστήματα που καταλαμβάνουν. Σεβασμός, που συνεπάγεται μεγάλα οφέλη για την προσωπική σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου. Στη δεύτερη περίπτωση θα αποκτούσαν νέες βιοτεχνίες και βιομηχανίες αγαθών. Δεν είναι μόνο η ανεργία που θα εξαφανιζόταν για πολλά χρόνια, είναι και η ίδια η διαδικασία του να φτιάχνεις αγαθά που κρατούν πολύ, αυτή που κάνει μια κοινωνία ελεύθερη, ευτυχισμένη, διαφορετική και ανθεκτική στο χρόνο. Γιατί τα φτιάχνεις όχι μόνο με ανθεκτικά υλικά, αλλά και συνείδηση του ωραίου.

Με αυτή τη λογική δε φτιάχτηκαν τα κλασικά αγάλματα και τα αρχιτεκτονήματα; Με αυτή τη λογική δε φτιάχτηκαν οι τραγωδίες και τα κείμενα που διαβάζονται μέχρι σήμερα; Με αυτή τη λογική δε δημιούργησαν ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκης στα νεότερα χρόνια; Γιατί να μη φτιαχτούν με την ίδια λογική και τα καινούρια κομπιούτερ, οι καινούριες τηλεοράσεις, τα καινούρια κτήρια, τα καινούρια τραγούδια, τα made in Greece; Κατά την ταπεινή μας γνώμη, αυτός είναι ο δρόμος μας.

Το μυστικό της ευτυχίας μας βρίσκεται στην επαν-εναρμόνισή μας με το οικοσύστημα και σε μια οικονομία που θα παράγει όχι για τον αδηφάγο καταναλωτή, αλλά για τον ελεύθερο άνθρωπο, αυτόν που χρησιμοποιεί και απολαμβάνει τα αντικείμενα, και δεν εξουσιάζεται από αυτά και από την πρόσκαιρη χαρά της απόκτησής τους.

9 σχόλια:

sofia είπε...

Τι ωραίο κείμενο! Είτε δημοσιεύεις δικά σου είτε αναδημοσιεύεις, τα κείμενα τα διακρίνει η ευαίσθητη ματιά σου.
Πόσο ωραία αναπτύσσει ο συγγραφέας του την ιδέα της ανακύκλωσης των πραγμάτων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας ξεκινώντας από το ρόπτρο μιας ξύλινης πόρτας σ'ένα παλιό σπίτι του Ναυπλίου.
Να ξαναγράψω για τη γοητεία που κουβαλούν τα παλιά πράγματα, για το μεράκι του χειροποίητου, για την ομορφιά των ζωντανών υλικών και τις μικρές ή μεγάλες ιστορίες που κρύβονται πίσω από όλα αυτά.
Πόση όμως δουλειά χρειάζεται να γίνει για να μπορέσουν ξανά οι άνθρωποι και κυρίως οι νέοι που μεγάλωσαν μέσα σε ξέφρενους καταναλωτικούς ρυθμούς να καταλάβουν την αξία της επαναχρησιμοποίησης των αντικειμένων; Να μάθουν να χρησιμοποιούν μέχρι τέλους ένα προϊόν, να το επισκευάζουν και να μην το πετούν με τόση ευκολία στα σκουπίδια.
Νομίζω ότι και σε αυτόν τον τομέα είμαστε στο σημείο μηδέν.
Εξαιρετική ανάρτηση.

Την καλησπέρα μου αγαπητέ Οικοδόμε

Οικοδόμος είπε...

Καλησπέρα Σοφία.
Ευχαριστώ. Η τελευταία παράγραφος αποδεικνύει πόσο αληθινή θα μπορούσε να είναι η ζωή μέσα από το μεγαλείο της απλότητάς της.

"Πόση όμως δουλειά χρειάζεται να γίνει για να μπορέσουν ξανά οι άνθρωποι και κυρίως οι νέοι που μεγάλωσαν μέσα σε ξέφρενους καταναλωτικούς ρυθμούς να καταλάβουν την αξία της επαναχρησιμοποίησης των αντικειμένων;"

Δεν είμαι αισιόδοξος πως μπορεί να γίνει ποτέ αυτό.

Καλή δύναμη!

Elva είπε...

''Στην πρώτη περίπτωση οι πολίτες αυτής της χώρας θα μπορούσαν να γίνουν ενσυνείδητοι φορείς της αλλαγής από μια καταναλωτική κοινωνία σε μια κοινωνία χωρίς σκουπίδια και ρύπανση, με σεβασμό στα οικοσυστήματα που καταλαμβάνουν. Σεβασμός, που συνεπάγεται μεγάλα οφέλη για την προσωπική σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου. Στη δεύτερη περίπτωση θα αποκτούσαν νέες βιοτεχνίες και βιομηχανίες αγαθών. Δεν είναι μόνο η ανεργία που θα εξαφανιζόταν για πολλά χρόνια, είναι και η ίδια η διαδικασία του να φτιάχνεις αγαθά που κρατούν πολύ, αυτή που κάνει μια κοινωνία ελεύθερη, ευτυχισμένη, διαφορετική και ανθεκτική στο χρόνο. Γιατί τα φτιάχνεις όχι μόνο με ανθεκτικά υλικά, αλλά και συνείδηση του ωραίου.''

Πολυ ενδιαφερον κειμενο και προσυπογραφω επισης τη παραγραφο που λεει ο αθρογραφος τα παραπανω. Εχω δει οτι ακριβως αυτη η νοοτροπια υπαρχει σε πολλες χωρες και ειναι κατι που θα επρεπε να καλλιεργηθει περισσοτερο και στην Ελλαδα, οχι μονο για την αισθηση του ωραιου, αλλα επειδη δημιουργει πολλες θεσεις εργασιας, τοσο απαραιτητες σημερα! Ειναι κριμα που βρισκονται στην εξουσια κομματα και παραταξεις που δεν δινουν δεκαρα για ολα αυτα και χρησιμοποιουν πολιτες υλικα και χωρα ''ως μιας χρησης''! Kαι να σκεφτει κανεις οτι τους αφηνουμε να συνεχιζουν...

μαχαιρης είπε...

Φιλε οικοδομε...
Ποσο ομορφα τα λες...Με ποση ευαισθησια, και αγαπη...!!
Μακαρι να υπηρχαν πολλοι...Που να σκεφτοταν μ αυτον τον τροπο...!!

Η εφαρμογη, οσων λες..Ειναι απλη και
απολυτα εφαρμοσιμη...!!
Υψηλα στανταρ..Για ολα τα εισαγωμενα...Υψηλη φορολογια..Αντισταθμιστικες εισφορες
για τα προιοντα μιας χρησεως...
Καθοριστικα μαθηματα παιδειας πολιτων στα πολιτιστικα κεντρα..
Επιδοτηση φορεων ανακυκλωσης..
Απαγορευση μη ανακυκλωσιμων προιοντων...
Οτι ΘΕΛΕΙΣ...Μπορεις και να το κανεις...!!

Το προβλημα μας ειναι...Οτι ΔΕΝ θελουν...!!

Δραση στο Ωραιοκαστρο είπε...

Φίλε οικοδόμε , πολύ ωραίο κείμενο , αλλά μια παρατήρηση δεν είναι μόνο τη Ελλάδα θέλουμε ,αλλά και τη ανθρώπους θα έχει αυτή η Ελλάδα θα έχει αυτούς που όταν είχαν πρόβλημα φώναζαν πρώτα γείτονα και μετά μάνα , που κάθονταν μπροστά από τέτοιες πόρτες πίνοντας καφέ λέγοντας τους καημούς τους? Η την Ελλάδα που όχι μόνο δεν λες καλημέρα στον γείτονα (μια καλημέρα είναι πες την και ας πέσει χάμω ), αλλά όταν τον βλέπεις να γυρνάς από την άλλη το κεφάλι και να του λες μέσα από τα δόντια σου “μαλάκα”. Δεν ξέρω αν είμαι λάθος αλλά εγώ προτιμώ την Ελλάδα της ανθρωπιάς και όχι του απάνθρωπου αυτού πολιτισμού. Προτιμώ την Ελλάδα που τα παιδιά έπαιζαν τσιλίκι και τζαμί.
Τότε που είχα λίγα ήμουν ολόκληρος , τώρα που υποτίθεται τα έχω όλα είμαι κενός .

Οικοδόμος είπε...

Καλησπέρα Elva.
Μπορεί να οραματιζόμαστε και να παλεύουμε για μια άλλη κοινωνία, όμως ζούμε σε μια καπιταλιστική. Σ' αυτή λοιπόν την καπιταλιστική κοινωνία, θα μπορούσαν πολλά πράγματα να πηγαίνουν καλύτερα. Για παράδειγμα το να μην κάνεις πολλά σκουπίδια, ή να μην τα πετάς οπουδήποτε, δεν κοστίζει τίποτα. Αντίθετα, είναι για μένα ζήτημα Πολιτισμού. Αυτό το βλέπει όποιος επισκεφτεί μια άλλη χώρα, της βορειοανατολικής ευρώπης πχ. Και λες τότε, ρε γαμώτο, γιατί αυτοί και όχι και μεις; Η οδική συμπεριφορά, η καθαριότητα, η ευγένεια των ανθρώπων, ο σεβασμός στον διπλανό κλπ. Εκεί που είσαι, καταλαβαίνεις τι εννοώ, γιατί το ζεις.

Είναι τόσο πολύπλοκο ζήτημα ο "ελληνικός καπιταλισμός" που δεν φτάνουν χιλιάδες αναρτήσεις να αναλυθεί και να συζητηθεί. Όλα επαφίενται στον "πατριωτισμό" και την ευσυνειδησία
του καθένα. Βαρέθηκα να ακούω πως για όλα φταίνε τα 400 χρόνια σκλαβιάς στους οθωμανούς...

Καλή δύναμη!

Οικοδόμος είπε...

Φίλε μαχαίρη καλησπέρα.
Δεν θέλω να σου το χαλάσω, αλλά το κείμενο είναι γραμμένο από κάποιον που οι σκέψεις του στα συγκεκριμένα ζητήματα συμβαδίζει με τις δικές μου.
Συμφωνώ ότι δεν θέλουν. Γιατί όσοι κυβερνούν αυτόν τον τόπο από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα, πλην ίσως ελαχίστων περιπτώσεων, περί άλλων τυρβάζουν...
Καλή δύναμη!

Οικοδόμος είπε...

Καλησπέρα ΑΝΟΡΘΟΓΡΑΦΕ.
Έτσι, μαζί πάνε αυτά. Τον τόπο τον φτιάχνουν ή τον χαλάνε οι άνθρωποί του. Αυτή που περιγράφεις ήταν η εικόνα της Ελλάδας κάποτε. Τότε που όπως λες "είχαμε λίγα". Σήμερα, που επιστρέφουμε στα λιγότερα κι από τα λίγα, τα σημάδια είναι ανησυχητικά. Οι άνθρωποι αντί να "ανοιχτούν" στον διπλανό τους, αντί να δώσουν και να πάρουν συναισθήματα, κλείνονται στα σπίτια τους, θερίζει η κατάθλιψη και η ενδοοικογενειακή βία κλπ.
Προτιμώ κι εγώ την Ελλάδα της ανθρωπιάς και του φιλότιμου, της αλληλεγγύης. Δεν ξέρω όμως αν θα μπορούσε να "επιστρέψει" αυτή η Ελλάδα, πιστεύω πως θα έπρεπε να την φτιάξουμε κάποια στιγμή, από την αρχή.
Καλή δύναμη!

Scorpion49 είπε...

Πολύ ωραίο το άρθρο του Παναγιώτη Πασπαλιάρη. Εύγε για την αναδημοσίευση!
Βέβαια οι μεταλλωρύχοι της Σερίφου, όταν την εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων την είχε ο γερμανός Emile Grohmann υπέφεραν τα πάνδεινα, παρά ταύτα το «ρόπτρον» στόλιζε τις θύρες των πλουσίων-ευγενών οικογενειών της εποχής. Άλλο όμως είναι το θέμα, όντως πολλά θα μπορούσαν ν’ αλλάξουν, αυτό όμως προϋποθέτει σύγκρουση συμφερόντων.
Ο αδηφάγος καταναλωτής έχει γίνει κυριολεκτικά υποχείριο του αδηφάγου κερδοσκόπου παραγωγού που τον οδηγεί με πολλούς και διάφορους τρόπους στην υπερκατανάλωση των παραγόμενων προϊόντων του, ακόμη και εκείνων που βλάπτουν σοβαρά την υγεία του. Ας κάνουμε κάτι για να αλλάξει αυτή η νοοτροπία, για το καλό των παιδιών-εγγονιών μας και γενικότερα της κοινωνίας.
Εύχομαι καλό βράδυ!