Ν. Μόττας-'Κόμμα παντός καιρού'-Πυξίδα ταξικού αγώνα σε εποχές αντιλαϊκής φουρτούνας και κοινωνικής «συναίνεσης»

ΚΟΜΜΑ «ΠΑΝΤΟΣ ΚΑΙΡΟΥ».

Πυξίδα ταξικού αγώνα σε εποχές αντιλαϊκής φουρτούνας και κοινωνικής «συναίνεσης».

Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ: Κόμμα «Παντός Καιρού». Ιδεολογική-Πολιτική και Οργανωτική Ισχυροποίηση του ΚΚΕ, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 2014.

Του Νίκου Μόττα

Μια απ' τις πιο ενδιαφέρουσες εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής», που αξίζει να διαβαστεί από κάθε συνειδητό κομμουνιστή, αποτελεί το πρόσφατο βιβλίο της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο «Κόμμα Παντός Καιρού. Ιδεολογική-Πολιτική και Οργανωτική Ισχυροποίηση του ΚΚΕ». Πρόκειται για μια σύντομη και ευανάγνωστη προσπάθεια σύνοψης των βασικών καθηκόντων του Κόμματος της εργατικής τάξης, της ανάγκης για την ισχυροποίηση του μέσα από τα διδάγματα του παρελθόντος και τις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος.

Ο τίτλος της μπροσούρας είναι χαρακτηριστικός: «Παντός Καιρού». Το «καράβι» της συνειδητής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, το Κόμμα, οφείλει να είναι προετοιμασμένο για κάθε περίσταση, ανεξαρτήτως των καιρικών φαινομένων. Είτε στις φουρτούνες της βάρβαρης καπιταλιστικής επίθεσης, είτε στην επίπλαστη νηνεμία της «κοινωνικής συναίνεσης», το Κόμμα οφείλει όχι μόνο να επιπλέει στη θάλασσα της ταξικής πάλης αλλά και να καθοδηγεί, να εμπνέει και να οργανώνει. «Κόμμα παντός καιρού» επομένως, με απλά λόγια, σημαίνει να βρίσκεσαι ένα βήμα μπροστά και όχι πίσω απ' την πολυπλόκαμη και πολυδιάστατη αστική προπαγάνδα. Καθήκον εξαιρετικά δύσκολο και αναγκαίο συνάμα.

Συμπληρώνοντας σχεδόν 100 χρόνια ακατάπαυστης, πρωτοπόρας δράσης στην προμετωπίδα του ταξικού αγώνα και αφομοιώνοντας όλο και περισσότερα διδάγματα απ' την Ιστορία του, το ΚΚΕ καλείται να αποτελέσει τον στηλοβάτη της ιστορικής αποστολής της εργατικής τάξης. Έχοντας κερδίσει μέχρι τώρα μια πολύ σημαντική μάχη, αυτήν της διατήρησης του μαρξιστικού-λενινιστικού χαρακτήρα του (σε αντίθεση με άλλα ΚΚ που στο διάβα της Ιστορίας εκφυλίστηκαν και ενσωματώθηκαν στο αστικό σύστημα), το ΚΚΕ καλείται να γίνει ο αγωγός μέσω του οποίου η επαναστατική του στρατηγική (πενταπόσταγμα σκληρών αγώνων και ιδεολογικής διαπάλης) θα γίνει υπόθεση της οργανωμένης εργατικής πρωτοπορίας και οδηγός δράσης ευρύτερων εργατικών λαϊκών μαζών. Όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει η μπροσούρα της Ιδεολογικής Επιτροπής «το γεγονός ότι καταφέραμε να ξεπεράσουμε και τη Σκύλλα του αστισμού και τη Χάρυβδη του ρεφορμισμού, οπορτουνισμού και να κρατήσουμε όρθιο το Κόμμα μας με συνεχή δράση, καθημερινή παρουσία στον αγώνα και στις πολιτικές εξελίξεις, δεν πρέπει να μας εφησυχάζει, καθώς σήμερα οι συνθήκες δράσης και οι απαιτήσεις είναι ιδιαίτερα περίπλοκες, σύνθετες» (σελ.16).

Στις συνθήκες δράσεις και στις ιδιαίτερα περίπλοκες απαιτήσεις του σήμερα είναι, λοιπόν, που εστιάζει η παρούσα έκδοση, εκφράζοντας την ανάγκη για ανασύνταξη του εργατικού-λαϊκού κινήματος. Μέσα σε περίπου 120 σελίδες τίθεται ένα πλαίσιο ζητημάτων πολιτικής δράσης τα οποία συνδέονται άμεσα με το περιεχόμενο του ίδιου του εργατικού-λαϊκού κινήματος, της ανάγκης ο ταξικός αγώνας να αποκτά ολοένα και βαθύτερο πολιτικό χαρακτήρα, να διαμορφώνονται οι στόχοι πάλης και τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία αξιολογούνται αυτοί οι στόχοι.

Ένα σημαντικό ζήτημα είναι ο συνδυασμός της καθημερινής πραγματικότητας, των καθημερινών προβλημάτων, με τους ευρύτερους στόχους πάλης που το ίδιο το Κόμμα έχει θέσει. Πως συνδιάζεται, λόγου χάρη, η καθημερινή παρέμβαση, στα εργοστάσια, στους χώρους δουλειάς, στις λαϊκές γειτονιές με την βασική στρατηγική κατεύθυνση του Κόμματος, την εργατική-λαϊκή εξουσία, την προοπτική του Σοσιαλισμού-Κομμουνισμού; Αναφέρει χαρακτηριστικά η μπροσούρα: «τα σύνθετα καθημερινά καθήκοντα δεν πρέπει να μας αποτραβούν από το κύριο και βασικό, να χτίζουμε δουλειά υποδομής ώστε το κόμμα να είναι προετοιμασμένο, να μην αιφνιδιάζεται σε στροφές και απότομες καμπές, να έχει πάντα τη δυνατότητα έγκαιρης πρόγνωσης και προσαρμογής χωρίς να χάνει τον κύριο στόχο του» (σελ.11). Δουλειά υποδομής σημαίνει καθημερινή, ακατάπαυστη ζύμωση στους χώρους δουλειάς, μέσα στο εργατικό κίνημα, με σκοπό αφενός την «έμπρακτη ανάδειξη της εργατικής τάξης ως επαναστατικής πρωτοπορίας και όχι στενά μιας πρωτοπορίας στους συνδικαλιστικούς λαϊκούς αγώνες» και αφετέρου «να τείνουν όσο γίνεται περισσότερο λαϊκά τμήματα μεσαίων στρωμάτων σε κοινή δράση και συμμαχία με την εργατική τάξη, ώστε να εκφράζεται η κοινωνική λαϊκή συμμαχία με μαζικούς, όσο γίνεται, όρους».

Έχουμε, επομένως, ένα πρώτο, ουσιώδες συμπέρασμα: Αναπτύσουμε, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, ισχυρό κριτήριο πρόβλεψης των αντικειμενικών συνθηκών (δηλαδή την πορεία της ταξικής πάλης, τους οικονομικούς και πολιτικούς συσχετισμούς, κλπ.) [1] διαμορφώνοντας ταυτόχρονα τον υποκειμενικό παράγοντα μέσα απ' την δουλειά στις μάζες. Το μεν πρώτο γίνεται στο πλαίσιο της μελέτης των ιστορικών ντοκουμέντων, της ίδιας της ιστορίας του λαϊκού κινήματος, της διαμόρφωσης ισχυρού πολιτικού κριτηρίου σε ατομικό και συλλογικό-κομματικό επίπεδο. Το δε δεύτερο αποτελεί το στοίχημα της ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής αναβάθμισης της δουλειάς σε καθημερινό επίπεδο, του σωστού συντονισμού οργάνωσης και δράσης, θεωρίας και πράξης, εκλαϊκευσης του προγράμματος του Κόμματος σε κάθε δυνατή περίσταση.

Στην παρούσα περίοδο, σε μη επαναστατικές συνθήκες δηλαδή (παρά την καπιταλιστική κρίση και την όξυνση των αντιφάσεων του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος) δεν είναι δυνατόν να διαμορφωθεί άμεσα πλειοψηφούσα αντικαπιταλιστική συνείδηση. Τι έχει σημασία; Αναφέρει εύστοχα η μπροσούρα: «Αυτό που έχει σημασία είναι να διαμορφώνεται μια όσο γίνεται πιο ισχυρή επαναστατική πρωτοπορία με ισχυρούς δεσμούς επιρροής και επίδρασης σε ένα όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος των εργατοϋπαλλήλων, των εργαζομένων, κατά χώρο δουλειάς, κλάδο, εργατική λαϊκή γειτονιά, στην ύπαιθρο που συγκεντρώνεται η φτωχή αγροτιά» (σελ. 27).

Η ωρίμανση προς ριζοσπαστική κατεύθυνση της ταξικής συνείδησης της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμμάτων είναι το ζητούμενο. Ενάντια σε αυτόν τον σκοπό ορθώνονται εμπόδια τα οποία απορρέουν τόσο απ' την κυριαρχία της αστικής ιδεολογίας όσο ασφαλώς και απ' την ανάπτυξη ρεφορμιστικών και οπορτουνιστικών ιδεών ως τάσεις ενσωμάτωσης μέσα στο ίδιο το εργατικό κίνημα. Προβάλλοντας αυταπάτες για δήθεν «κοινοβουλευτικό δρόμο» προς το Σοσιαλισμό, μέσω μιας «κυβέρνησης της Αριστεράς» (σε καπιταλιστικό, βέβαια, πλαίσιο), για «κεϋνσιανά μοντέλα» που θα γκρεμίσουν το νεοφιλελευθερισμό (όχι όμως το καπιταλιτικό εποικοδόμημα), για νέα «σχέδια Μάρσαλ», οι σύγχρονοι οπορτουνιστές εγκλωβίζουν λαϊκά στρώμματα στη λογική της διαχείρησης του συστήματος. Αντί να ριζοσπαστικοποιούν συνειδήσεις κάνουν το αντίθετο – εμποτίζουν στον εργαζόμενο την πεποίθηση ότι η προσωπική του ευημερία είναι στενά συνδεδεμένη με τη μακροημέρευση του καπιταλιστή. Σε αυτό βεβαίως πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η εργατική αριστοκρατία (βλέπε ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ) του συνδικαλισμού των μειωμένων απαιτήσεων και της λογικής της «ταξικής ειρήνης».

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι συνεχώς ανανεωμένες αντικομμουνιστικές αστικές και ρεφορμιστικές επιθέσεις προς το ΚΚΕ με θεωρίες περί «απαρχαιωμένης ιδεολογίας», «μοναχικού δρόμου» κλπ. «Στόχος όλων αυτών των θεωριών», αναφέρει μεταξύ άλλων το βιβλίο της Ιδ. Επιτρ, «είναι να βγάλουν απαρχαιωμένη και απαξιωμένη τη θεωρία και πάλη για τη σοσιαλιστική επανάσταση και την εργατική εξουσία, να βγάλουν έξω από τον προσανατολισμό των εργαζομένων τον ταξικό αγώνα, να περάσουν στους εργατοϋπαλλήλους τη λογική της συνεργασίας με τους καπιταλιστές, ακόμα και για τα πιο άμεσα κα πιεστικά αιτήματα και ανάγκες» (σελ. 68-69).

Σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ και άλλες δυνάμεις του οπορτουνισμού, το ΚΚΕ «δε βλέπει το μαζικό εργατικό κίνημα ως παράγοντα διεκδίκησης από μια κυβέρνηση, από το κοινοβούλιο, αλλά ως παράγοντα ανατροπής για την εργατική-λαϊκή εξουσία» (σελ.58). Κύριο ζήτημα, επομένως, είναι η συνεχής πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό και η «ουσιαστική πολιτική συνειδητοποίηση, η πολιτική χειραφέτηση της εργατικής τάξης από την αστική επιρροή, η οποία αποτελεί και προϋπόθεση γθα την συσπείρωση των κοινωνικών συμμάχων της» (σελ.59).

Η μπροσούρα της Ιδεολ. Επιτροπής αναλύει εξαιρετικά εύστοχα τα προβλήματα και τις δυσκολίες που υπάρχουν στη δουλειά που αναπτύσεται στον συνδικαλιστικό χώρο. Οι μαχητικοί ταξικοί αγώνες «δεν είναι καθόλου εύκολοι σε συνθήκες που τα κρισιακά προβλήματα στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα έχουν πάρει μόνιμο, μακροχρόνιο χαρακτήρα» (σελ. 68). Ως εκ τούτου, αναφέρει το βιβλίο μεταξύ άλλων, «οι εστίες ανάβουν, σβήνουν, σίγουρα κάτι αφήνουν, ωστόσο δεν επεκτείνονται, δεν πολλαπλασιάζονται». Στις σημερινές συνθήκες επομένως αναδεικνύεται μια πολυπλοκότητα και συνθετότητα των προβλημάτων και των δυσκολίων που οι κομμουνιστές, οι πρωτοπόροι εργάτες καλούνται να αντιμετωπίσουν. Εύστοχα σημειώνει η μπροσούρα πως «η ιδεολογική μας δράση γίνεται πιο σύνθετη γιατί καλείται να φτάσει και να επιδράσει σε εργασιακούς χώρους άγονους ως τώρα για την ανάπτυξη της ταξικής πάλης και της ταξικής αλληλεγγύης, σε χώρους που προηγήθηκαν αγώνες χωρίς αποτελέσματα και ενώ οι εργαζόμενοι εξαντλούν την υπομονή τους, χάνουν το κουράγιο τους» (σελ. 69).

Στην συνθετότητα των δυσκολίων που υπάρχουν σήμερα στο εργατικό κίνημα, η απάντηση μας οφείλει να είναι η αναβάθμιση της παρέμβασης μας, σε πρακτικό και ιδεολογικό επίπεδο. Χρειάζεται «εκτεταμένη, κλιμακούμενη, επεξεργασμένη και πολύμορφη ιδεολογική παρέμβαση» η οποία πρέπει να έχει και «τη μορφή διαλόγου, διαφώτισης, απάντησης σε ερωτήματα και ζητήματα έτσι ώστε να μην μετατρέπεται άθελα μας σε μάθημα από καθέδρας». Ο απογοητευμένος, ο κουρασμένος εργάτης πρέπει να αντιληφθεί ότι η ίδια η τάξη του είναι θύμα εκμετάλλευσης και όχι απλής «εξαπάτησης» απ' τα αστικά κόμματα.

Συμπέρασμα.

Οι νέες πολύπλοκες συνθήκες, στις οποίες συντελείται αναμόρφωση του αστικού πολιτικού σκηνικού, απαιτούν την περαιτέρω αναβάθμιση της επιτελικής δουλειάς που κάνει το Κόμμα. Η ανασύνταξη του εργατικού-λαϊκού κινήματος πάει χέρι-χέρι με την ανάγκη να ενισχυθεί το ΚΚΕ και ο ρόλος του ως αιμοδότης της εργατικής αντιπολίτευσης, μιας Λαϊκής Συμμαχίας αντιμονοπωλιακών-αντικαπιταλιστικών δυνάμεων. Γι' αυτό απαιτείται, μέσω της δουλειάς μας, ο απεγκλωβισμός εργατικών-λαϊκών συνειδήσεων από την – καλλιεργημένη επί δεκαετίες από την αστική προπαγάνδα - λογική της διαχείρισης του συστήματος, της εναλλαγής δηλαδή των αστικών κομμάτων στην εξουσία. Με λίγα λόγια να γίνει συνείδηση των λαϊκών στρωμμάτων, των εργατών σε κάθε χώρο δουλειάς, σε κάθε λαϊκή γειτονιά, ότι η ουσία του προβλήματος, της κρίσης βρίσκεται ακριβώς στο ίδιο το DNA του Καπιταλισμού και όχι στο ένα ή στο άλλο μείγμα διαχείρησης.

Το καλύτερο ωστόσο «κλείσιμο» του παρόντος άρθρου για τη μπροσούρα της Ιδεολ. Επιτροπής της ΚΕ το δανειζόμαστε από σχετικό άρθρο του ιστολογίου «Σφυροδρέπανο», που συνοψίζει με λυρική σχεδόν μαεστρία την ουσία των παραπάνω: «Όσο ο λαός παραμένει με το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν και την αλεξάνδρεια που χάνει, χωρίς να στοχεύει στην ιθάκη και το ταξίδι που απαιτεί για να τη φτάσουμε, θα παραμένει στήλη άλατος, αδρανής κι ακινητοποιημένος· κατ’ ουσίαν πολιτικά ανάπηρος, να περιμένει με ανοιχτό το στόμα την άνωθεν λύση ως μάννα εξ ουρανού και να χάφτει ό,τι δόλωμα του προσφέρουν και κάθε αστικό ιδεολόγημα που του σερβίρουν, για να παραλύουν τις αντιδράσεις του, δηλητηριάζοντας τη συνείδησή του».

Σημείωση [1] Ο Λένιν συνόψιζε τον επιστημονικό ορισμό της “επαναστατικής κατάστασης” ως εξής: «Για έναν μαρξιστή δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επανάσταση είναι αδύνατο να γίνει χωρίς επαναστατική κατάσταση. Ποια είναι, μιλώντας γενικά, τα γνωρίσματα μιας επαναστατικής κατάστασης; Ασφαλώς, δε θα πέσουμε έξω, αν υποδείξουμε τρία βασικά γνωρίσματα, τα παρακάτω: 1) Η αδυναμία των κυρίαρχων τάξεων να διατηρήσουν σε αναλλοίωτη μορφή την κυριαρχία τους: η μια είτε η άλλη κρίση των "κορυφών", η κρίση της πολιτικής της κυρίαρχης τάξης που δημιουργεί ρωγμή, απ' όπου εισχωρεί η δυσαρέσκεια και ο αναβρασμός των καταπιεζόμενων τάξεων. Συνήθως, για να ξεσπάσει η επανάσταση δεν είναι αρκετό "τα κάτω στρώματα να μη θέλουν", μα χρειάζεται ακόμη και "οι κορυφές να μην μπορούν" να ζήσουν όπως παλιά. 2) Επιδείνωση μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη της ανέχειας και της αθλιότητας των καταπιεζόμενων τάξεων. 3) Σημαντικό ανέβασμα για τους παραπάνω λόγους της δραστηριότητας των μαζών, που σε "ειρηνική" εποχή αφήνουν να τις ληστεύουν ήσυχα, ενώ σε καιρούς θύελλας τραβιούνται τόσο από όλες τις συνθήκες της κρίσης, όσο και από τις ίδιες τις "κορυφές" σε αυτοτελή ιστορική δράση. Χωρίς αυτές τις αντικειμενικές αλλαγές, που δεν εξαρτώνται ούτε από τη θέληση ορισμένων χωριστών ομάδων και κομμάτων, αλλά ούτε και από τη θέληση ορισμένων χωριστών τάξεων, η επανάσταση, κατά κανόνα, δεν μπορεί να γίνει». (Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τ. 26, σελ. 220).

Πηγή: Lenin Reloaded (Ομοίως: Revolution Now!)