"Περπατούσε στις μύτες των ποδιών για να μη μας ενοχλήσει". Μια - διαφορετική - προσωπική μαρτυρία για τον Άρη Βελουχιώτη

Ήταν λίγο μετά την απελευθέρωση όταν με πήρε στο τηλέφωνο ο Νίκος Κλιάφας, τον οποίο οι αντάρτες είχαν διορίσει δήμαρχο στα Τρίκαλα, και μου ανακοίνωσε πως στο σπίτι μας θα ερχόταν να εγκατασταθεί ο Άρης Βελουχιώτης. Εγώ διαμαρτυρήθηκα γιατί ήδη στο σπίτι μας έμεναν δυο ανώτερα στελέχη του ΕΑΜ, ο Κώστας Αρίδας και ο Χρίστος Βραχνιάρης. «Αυτοί θα φύγουν και θα έρθει ο Άρης», μου είπε ο δήμαρχος και με διαβεβαίωσε πως ο Βελουχιώτης θα χρησιμοποιούσε μόνο ένα δωμάτιο. Εγώ για τον Βελουχιώτη δεν έτρεφα καμιά ιδιαίτερη συμπάθεια. Αντιθέτως, τον φοβόμουνα λιγάκι. Κυκλοφορούσαν πολλές φήμες και…

Πριν εγκατασταθεί, ήρθε στο σπίτι ο Τζαβέλας κι έκανε έρευνα. Αυτός είχε φυσιογνωμία άγρια. Έψαξε όλο το σπίτι, εγκατέστησε απ’ έξω δυο αντάρτες μαυροσκούφηδες κι ύστερα ήρθε ο Άρης. Ο Βελουχιώτης ήταν ένας πολύ ευγενικός άνθρωπος. Ζητούσε την άδειά μας ακόμα και για να βάλει το ραδιόφωνο. Περπατούσε στις μύτες των ποδιών για να μη μας ενοχλήσει. Κάθε βράδυ μετά τις οχτώ χτυπούσε την ενδιάμεση πόρτα κι ερχόταν και καθόμαστε στην τραπεζαρία και κουβεντιάζαμε. Ήταν πολύ καλός κοζέρ και είχε εγκυκλοπαιδική μόρφωση γιατί διάβαζε πολύ.

Εκείνο που μας εντυπωσίασε ήταν πως σου έδινε την ευχέρεια να διατυπώσεις ακόμα και κατηγορίες εναντίον των απόψεων που ο ίδιος πρέσβευε. Σε άκουγε και μετά σε αντέκρουε με επιχειρήματα. Θυμάμαι μια φορά που είχε έρθει από την Αθήνα όπου διέμενε η μητέρα μου. Εκεί που κουβεντιάζαμε, γυρίζει και του λέει: «Βρε καπετάνιε, είσαι πολύ καλός. Γιατί λένε…» Δε συνέχισε. Τα λόγια της τα απόσωσε ο άντρας μου: «Ο Άρης; Πως δεν είναι καλός; Μια και καλή σου παίρνει το κεφάλι», είπε. Και ο Βελουχιώτης ξεκαρδίστηκε στα γέλια. Κάναμε πολλές πολιτικές συζητήσεις. Ήταν πολύ στεναχωρημένος για τη Συμφωνία της Βάρκιζας που τον είχε αφήσει ακάλυπτο.

Λίγες μέρες μετά τη Συμφωνία μου τηλεφώνησε πάλι ο δήμαρχος για να μου ανακοινώσει πως ο Βελουχιώτης θα έφευγε από το σπίτι, για να έρθουν να εγκατασταθούν εκεί τρεις Άγγλοι από την επιτροπή που θα παρελάμβανε τα όπλα. Εγώ δεν είχα κανένα παράπονο από τον Άρη και του το είπα. «Όχι, όχι… Θα φύγει», επέμεινε εκείνος. «Καλά», είπα. Άλλωστε ο Άρης έμενε στον κάτω όροφο, πλάι στην τραπεζαρία μας. Στους Άγγλους έστρωσα επάνω. Τους παραχώρησα δυο δωμάτια. Δυο μέρες αργότερα ήρθαν. Πιο ανάγωγους δεν έχω συναντήσει στη ζωή μου. Χωρίς να μας ζητήσουνε την άδεια, κρέμασαν στο μπαλκόνι μας την αγγλική σημαία. Κάθε πρωί, για να ετοιμάσουν το μπρέκφαστ, κατελάμβαναν την κουζίνα μας για τρεις ώρες. Είχαν και του πουλιού το γάλα.

Λίγες μέρες αφότου εγκαταστάθηκαν οι Άγγλοι στο σπίτι, ήρθε να μας επισκεφτεί ο Βελουχιώτης. Αυτή τη φορά φορούσε πολιτικά και είχε κατά πολύ περιορίσει τη γενειάδα του. Μπαίνοντας στο σπίτι συναντήθηκε με τους Εγγλέζους, που την ώρα εκείνη, συνοδευόμενοι από ένα διερμηνέα, κατέβαιναν τη σκάλα. Δεν αντάλλαξαν ούτε ένα χαιρετισμό και μου έδωσαν την εντύπωση πως δεν τον αναγνώρισαν. Φαίνεται όμως πως τον αναγνώρισε ο διερμηνέας τους, γιατί το απόγευμα που επέστρεψαν μου ζήτησαν για πρώτη φορά την άδεια να βγούνε στον κήπο να φωτογραφηθούν κι επέμειναν να πάω κι εγώ μαζί τους.

Εκεί άρχισαν να μου μιλάνε περί ανέμων και υδάτων και σε κάποια στιγμή με ρώτησαν: «Ποιος ήταν ο κύριος που συναντήσαμε το πρωί στο χωλ;» Αμέσως κατάλαβα  γιατί με είχαν προσκαλέσει. «Ο κύριος αυτός», τους λέω «ήταν ο Άρης Βελουχιώτης, ο οποίος έμενε εδώ πριν έρθετε εσείς και ήταν πολύ διακριτικός». Δεν έβγαλα τσιμουδιά. Όσο για τον Άρη, είχε έρθει για να μας ευχαριστήσει για τη φιλοξενία και να μας αποχαιρετίσει. Θα πήγαινε, όπως μου είπε, να επισκεφτεί τη μητέρα του. Της είχε μεγάλη αδυναμία.

Αργότερα μάθαμε πως βγήκε στο βουνό. Όταν τον περικύκλωσαν, ήμασταν με το Γιάννη τον άντρα μου στην Αθήνα και συναντηθήκαμε με τον Σβώλο, που έμενε τότε Βουκουρεστίου και Σόλωνος. Στο διαμέρισμα του Σβώλου που πήγαμε ήταν κι ο Καρτάλης, και θυμάμαι που συζητούσαμε για τον Άρη και τους έλεγε ο άντρας μου πως εκεί που τον είχαν περικυκλώσει, πολύ δύσκολα θα μπορούσε πια να ξεφύγει. Τελικά δεν ξέφυγε. Μετά που αυτοκτόνησε έφεραν το κεφάλι του και το κρέμασαν στην πλατεία. Δυο χρόνια αργότερα ήρθε ο αδελφός του Άρη. Έψαχνε να βρει που είχαν θάψει το κεφάλι του. Όμως κανείς δεν ήξερε.

[Η μαρτυρία της ΕΛΛΗΣ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ καταγράφεται στο βιβλίο της Μαρούλας Κλιάφα "ΣΙΩΠΗΛΕΣ ΦΩΝΕΣ Μαρτυρίες Θεσσαλών για τον 20ο αιώνα" δεύτερη έκδοση από τον Καστανιώτη, Αθήνα 2001]