ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΑΡΣΑΚΙΔΗΣ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ: Εκθεση με έργα τους για τα πέτρινα χρόνια των εξοριών και τις τρεις μέρες στο 41ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» (8, 9 και 10 Οκτώβρη στο πάρκο «Τρίτση» στο Ιλιον)

Εργο του Γ. Στεφανίδη, που απεικονίζει τον Γ. Ρίτσο στην εξορία, το 1949. Δίπλα του το περίφημο μαντολίνο, με το οποίο ψυχαγωγούσε τους εξόριστους

Στο χώρο του Πολιτισμού, στις κεντρικές εκδηλώσεις του 41ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή», που θα πραγματοποιηθεί στις 8, 9 και 10 Οκτώβρη στο πάρκο «Τρίτση» στο Ιλιον, θα στεγαστεί έκθεση με έργα των κομμουνιστών κι αγωνιστών εικαστικών Γιώργου Φαρσακίδη και Γιάννη Στεφανίδη.

Τα έργα που θα εκτεθούν έχουν ως θέμα τα «πέτρινα χρόνια», τα χρόνια των εξοριών και των φυλακών. Αλλωστε, και οι δύο αυτοί σπουδαίοι εικαστικοί εξορίστηκαν. 

Τα έργα τους αναπτύχθηκαν μέσα στη φωτιά του αγώνα, είναι «κομμάτια» από τις ηρωικές αγωνιστικές σελίδες της Ιστορίας του λαού μας, αδιάψευστα ντοκουμέντα του αγώνα και του πολιτισμού των εξόριστων αγωνιστών.

Γιάννης Στεφανίδης

Ο δημιουργός του πασίγνωστου σήματος της ΕΠΟΝ, ήταν φοιτητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) Αθήνας, όταν έγινε μέλος της ΕΠΟΝ της ΑΣΚΤ. Ηταν η περίοδος, που, όπως είχε πει ο Γ. Στεφανίδης, «το ατελιεδάκι της οδού Καπλανών μετατράπηκε σε εργαστήρι του καλλιτεχνικού συνεργείου της ΕΠΟΝ. Κρυφά και με συνωμοτικές διαδικασίες, τυπώναμε μικρές αφίσες, που έπειτα τις κολλούσαμε στους δρόμους (...) Ηταν σχέδια που εξέφραζαν την πολιτική γραμμή της ημέρας, την οποία έφερνε από "πάνω" ο Διονύσης, που δεν ήταν άλλος από τον Νίκο Καραντηνό».

Το 1948 εξορίζεται στο Κοντοπούλι της Λήμνου. «Στα τοπία αυτής της περιόδου, δεν έκανα τίποτα ιδιαίτερο για να δείξω την εξορία. Ομως, τα έβλεπα με το μάτι του εξόριστου. Μέσα από κείνη τη σκιά. Ετσι, σε κανένα έργο μου εκείνης της περιόδου δεν υπάρχει ο ήλιος. Δεν τον είδα κι ας ήταν ο ήλιος όπως σε όλα τα μέρη της Ελλάδας...». Και συνεχίζει: «Φύγαμε από το Κοντοπούλι, αφήνοντας ο καθένας μας και κάτι εκεί, μα το κυριότερο, αφήσαμε μια χρονιά απ' τη ζωή μας. Στις "αποσκευές" μου είχα μια ξύλινη βαλίτσα με διπλό πάτο. Εκεί έκρυψα όλα τα σχέδιά μου... Οταν φτάσαμε στο Μούδρο, μάθαμε ότι τελικά θα μας πάνε στη Μακρόνησο. Και μας πήγαν. Εκεί δεν τράβηξα ούτε μια γραμμή και δεν μπορώ να πω τίποτα γι' αυτήν. Η Μακρόνησος ούτε περιγράφεται, ούτε ζωγραφίζεται».

Γιώργος Φαρσακίδης

Εργο του Γ. Φαρσακίδη, Το καψώνι της ορθοστασίας στη ΣΦΑ. Σχέδιο του 1950

Την περίοδο της Κατοχής ασχολήθηκε με τις γελοιογραφίες. Το καλοκαίρι του 1944 εντάσσεται στον ΕΛΑΣ Χαλκιδικής, όπου και τραυματίζεται βαριά και στα δυο του χέρια.

Στη συνέχεια, ακολουθεί κι αυτός τον ίδιο «δρόμο», που ακολουθούν και χιλιάδες σύντροφοί του. Φυλακίσεις, διωγμοί, εξορία... Από το 1949 μέχρι το 1961, με ένα διάλειμμα ενός χρόνου το 1956 και άλλα 3,5 χρόνια στη διάρκεια της χούντας. Μακρόνησος, Αϊ - Στράτης, Γυάρος και Λέρος, τα νησιά που εξορίζεται, συνολικά 16,5 χρόνια.

«Η πρώτη μου γνωριμία με την ξυλογραφία είχε γίνει το 1949 - '50 στο "Σύρμα" των πολιτών στο ΑΕΤΟ - ΕΣΑΙ στο Μακρονήσι. Είχε πέσει στα χέρια μου μια "Φιλολογική Πρωτοχρονιά" με χαρακτικά, απ' ό,τι θυμάμαι, των Κορογιαννάκη, Τάσσου, Βασιλείου, Χυτήρη και άλλων». Ακολούθησε ο Αϊ - Στράτης. «Εκεί, οι συνθήκες ήταν κάπως καλύτερες από εκείνες της Μακρονήσου. Δε σε σκοτώνανε, δε σε βασάνιζαν, αλλά υπήρχε η πολύχρονη κράτηση. Ολη τη δεκαετία του '50 ήμουν εκεί. Στο στρατόπεδο των πολιτικών εξόριστων του Αϊ - Στράτη, ο δάσκαλος, που μας μύησε στην τεχνική της ξυλογραφίας, στάθηκε ο ζωγράφος - χαράκτης Χρήστος Δαγκλής». Και συνεχίζει: «Στον Αϊ - Στράτη υπήρχε πολλή αρρώστια μετά τα βασανιστήρια της Μακρονήσου. Ολοι κάναμε φοβερή οικονομία. Στέλνοντας κάρτες δηλώναμε ότι ζούμε, ότι αντιστεκόμαστε. Οι κάρτες θα ήταν μια επαφή, θα είχαμε μια συμπαράσταση από τις οικογένειές μας και τον περίγυρο. Τα βάλαμε κάτω. Χαρτιά, πινέλα, χρώματα, δραχμές διακόσιες είκοσι. Κινήσαμε, λοιπόν, να βρούμε τον γραμματέα της Ομάδας, να μοιραστούμε μαζί του τη χαρά της ανακάλυψης, να μας δώσει χρήματα. Ο μπάρμπα Χρήστος, ο Γραμματέας μας, άνθρωπος θετικός, υπεύθυνος με πολύπλευρη πείρα. Οργανωτικός προπολεμικά ακόμη, στον Αϊ-Στράτη με τον Γληνό και τον Βάρναλη. Τότε αυτός σκεφτόταν, πώς θα έκοβε χρήματα για να αγοράσουμε πινελάκια. Ομως, όπως και αν τα υπολόγιζε, λεφτά για πινελάκια δεν μπορούσε να μας δώσει. Ηταν μεγάλη πολυτέλεια. Ο σωτήρας άγγελός μας βρέθηκε στο πρόσωπο του Γιάννη Ρίτσου. Συμπλήρωσε το ποσό από την τσέπη του και σε λίγο οι πρώτες χειροποίητες κάρτες γίναν ανάρπαστες. Η πρόβλεψή μας δικαιώθηκε πανηγυρικά, με την ανταπόκριση από τα έξω και τη σημαντική οικονομική ενίσχυση της Ομάδας».

Ριζοσπάστης