Νέα Μάδυτος - Το "χωριό των οικοδόμων"

Τη «χρυσή εποχή» της οικοδομής, τρία λεωφορεία μετέφεραν τους χτίστες από τη Νέα Μάδυτο Θεσσαλονίκης στα γύρω χωριά . Σήμερα, την εποχή της κρίσης, αρκεί ένα Ι.Χ. για να μεταφέρει όσους βρίσκουν –ακόμη– δουλειά. Η κρίση στον κατασκευαστικό κλάδο καταγράφεται μέσα από την ιστορία του «χωριού των οικοδόμων».

Στις 5 το πρωί, πριν ακόμη χαράξει, τρία ναυλωμένα λεωφορεία από το τοπικό σωματείο οικοδόμων παραλαμβάνουν τους Μαδυτινούς χτίστες για να τους μεταφέρουν εγκαίρως στα γιαπιά που τους περιμένουν. Γύρω στις 4 το μεσημέρι, τα πούλμαν επιστρέφουν με τους οικοδόμους κατάκοπους, αλλά με ένα ικανοποιητικό μεροκάματο στην τσέπη. Η ίδια σκηνή επαναλαμβάνεται για πολλά χρόνια στη μικρή πλατεία της Νέας Μαδύτου Θεσσαλονίκης.

Χτισμένο ανάμεσα στη λίμνη Βόλβη και τους πρόποδες της κατάφυτης οροσειράς του Χολομώντα, το φημισμένο «χωριό των οικοδόμων» αναπτύχθηκε χάρη στο πηλοφόρι και το μυστρί. Η οικονομική κρίση όμως που προκάλεσε βαθιά ρήγματα στα θεμέλια του κατασκευαστικού κλάδου εμφανίζεται διογκωμένη σε μια τοπική κοινωνία που στηρίζει την οικονομία της αποκλειστικά στις εργασίες της οικοδομής.

Χωριό «φάντασμα»

Εδώ και χρόνια κανένα πούλμαν δεν ξεκινά δρομολόγιο από την πλατεία του χωριού, αλλά οι οικοδόμοι –όσοι από αυτούς καταφέρνουν να βρουν περιστασιακά μεροκάματα– στοιβάζονται σε ένα αυτοκίνητο και μοιράζονται μεταξύ τους τα εργαλεία της δουλειάς. Τα καφενεία του χωριού γεμίζουν από συνταξιούχους και άνεργους νέους. Πάνω στα τραπέζια η τράπουλα μοιράζεται ξανά και ξανά, ενώ οι εφημερίδες είναι μόνιμα ανοιγμένες στις σελίδες των μικρών αγγελιών και του «Στοιχήματος».

«Δεν υπάρχει σάλιο», μας λένε οι θαμώνες του καφέ «Απουσία», το οποίο «κλείνει μετά τις 8 το βράδυ, ενώ πριν από δύο χρόνια κανείς δεν μετρούσε τα λεφτά του όταν έπινε», όπως μας λέει ο σερβιτόρος. O τοπικός αθλητικός σύλλογος, ο «Ελλήσποντος Νέας Μαδύτου», έπαιζε ποδόσφαιρο στην Α΄ ερασιτεχνική κατηγορία, αλλά πέρυσι έπεσε δύο κατηγορίες λόγω οικονομικών δυσχερειών.

«Ποιος θα στηρίξει την ομάδα όταν δεν κυκλοφορεί χρήμα; Από τα ημερολόγια που εκδίδαμε βγάζαμε στη χειρότερη περίπτωση 1.000 ευρώ, ενώ τώρα φτάνουμε μετά βίας τα 300. Oύτε στις κληρώσεις που κάνουμε δεν έρχεται ο κόσμος», σημειώνει ο Γαβριήλ Σπυριδέλης. Στον κεντρικό πεζόδρομο του χωριού, τα κλειστά καταστήματα διαδέχονται το ένα το άλλο. Παλιά φαγάδικα, ταβέρνες, ψιλικά που δεν άντεξαν στην οικονομική δυσπραγία των οικοδόμων.

Το μοναδικό κλαμπ της περιοχής ανοίγει μόνο τα Σάββατα, ενώ ο ιδιοκτήτης του που διαχειρίζεται μια σύγχρονη αίθουσα γαμήλιων δεξιώσεων είναι σε απόγνωση καθώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια ελάχιστοι ήταν οι γάμοι που τελέστηκαν στη Νέα Μάδυτο. «Τα νέα παιδιά δεν παντρεύονται λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί. Βλέπουν τους πατεράδες τους χωρίς δουλειά και φοβούνται να προχωρήσουν. Είναι ζήτημα εάν έγιναν δύο γάμοι τα τελευταία χρόνια», υποστηρίζει ο δήμαρχος της Νέας Μαδύτου, Βλαδίμηρος Oχούνος.

Άδεια... κομμωτήρια

O πληθυσμός της Νέας Μαδύτου, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2001, ανέρχεται στους 1.900 κατοίκους, αλλά στο μεσοδιάστημα έχει ξεπεράσει τους 2.200. Στο χωριό, περισσότερες από 400 οικογένειες απασχολούνται σε επαγγέλματα που σχετίζονται με τον κατασκευαστικό κλάδο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Σωματείου Εργατοτεχνιτών, Ξυλουργών και Oικοδόμων Μαδύτου, η ανεργία ανάμεσα στα μέλη του έχει αγγίξει το 80%.

«Πριν από τρία χρόνια, η έκρηξη στην οικοδομή μάς έδωσε τόσο πολλή δουλειά, που δεν προλαβαίναμε να κλείνουμε τις συμφωνίες. Oι περισσότεροι από εμάς έγιναν εργοδηγοί και έφτιαχναν μέχρι και τρία συνεργεία για να προλάβουν τους εργολάβους. Η αγορά όμως δεν μπορεί να απορροφήσει τα αδιάθετα διαμερίσματα και οι εργολάβοι δεν σηκώνουν νέες οικοδομές. Υπάρχουν άνθρωποι στο χωριό που έκαναν 30 μεροκάματα μέσα στο 2009 και δεν μπορούν να θεωρήσουν το βιβλιάριό τους για να έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη», τονίζει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του σωματείου, Στέφανος Αγγελάκαρος.

O ίδιος τελείωσε το λύκειο και ανέβηκε στη σκαλωσιά. Όπως μας λέει, «θαμπώθηκε» από το χρώμα του χρήματος που έφερναν στο χωριό οι οικοδόμοι στο τέλος της εβδομάδας. «Κάθε Παρασκευή το χωριό ζωντάνευε και ήταν ενδεικτικό ότι το Σάββατο τα κομμωτήρια του χωριού γέμιζαν από τις γυναίκες των οικοδόμων. Η οικονομική ευρωστία της Μαδύτου ενίσχυε και τις γύρω περιοχές. Τώρα είμαι ήδη τρεις μήνες άνεργος και ξέρω ότι θα είμαι έτσι και τους επόμενους τρεις που έρχονται», τονίζει.

«Τρώμε τις σάρκες μας»

Κάπως έτσι «γλυκάθηκε» και ο Θανάσης Πασχάλης από το κομπόδεμα που έφερνε στο σπίτι ο πατέρας του και μόλις τελείωσε το δημοτικό σχολείο έπιασε δουλειά στις οικοδομές. «Το μεροκάματο ήταν πολύ καλό, έβαζα λεφτά στην άκρη, πήρα αυτοκίνητο και κατάφερα να πάρω ένα καλό στεγαστικό δάνειο για να φτιάξω το σπίτι μου», σημειώνει. Τώρα, στα 38 του χρόνια, περιμένει τη σύνταξη των πεθερικών του για να τα φέρει βόλτα.

«Μ’ ενοχλεί που πολλές φορές τα ντουλάπια του σπιτιού μένουν άδεια για τα παιδιά μου. Μας κυνηγάνε τα δάνεια και οι δόσεις. Η αποταμίευση ήταν μια λέξη άγνωστη για τους περισσότερους. Όταν έχεις δουλειά και χρήματα, θέλεις να ζήσεις καλύτερα». O οικογενειακός προϋπολογισμός έχει συρρικνωθεί στα απολύτως απαραίτητα, ενώ η γυναίκα του, η Ασημίνα, που κατάγεται από ένα κοντινό χωριό, θυμάται τη συμπεριφορά του γυναικείου πληθυσμού στις «χρυσές» εποχές της Νέας Μαδύτου: «Για τα κορίτσια των γύρω χωριών οι Μαδυτινές ήταν πραγματικές “κοκέτες”. Τις βλέπαμε πάντα με καινούρια ρούχα, χτενισμένες στα κομμωτήρια και χωρίς να χρειάζεται να δουλεύουν, αφού το μεροκάματο της οικοδομής έφτανε για όλους. Τώρα έχουν έρθει τα πάνω κάτω».

Στην κοινωνία της Νέας Μαδύτου η υπομονή έδωσε τη θέση της στην απόγνωση και την εσωστρέφεια. «Μαλώνουμε με τους συγγενείς και χαλάμε τις σχέσεις μας με τους φίλους για το μεροκάματο. Έχουμε φτάσει να τρώμε τις σάρκες μας. Παλιά αγωνιζόμασταν για το ποιος θα πρωτοπάρει στη δουλειά τους οικονομικούς μετανάστες, ενώ τώρα μας πειράζει και η μύγα που περνάει από δίπλα μας», σημειώνει ο κ. Πασχάλης, ο οποίος πέρυσι δούλεψε μόνο δύο μήνες με ασφάλιση και τακτικό μεροκάματο, ενώ αυτή την περίοδο «παζαρεύει» με τους εργολάβους πόσες ημέρες θα δουλέψει δωρεάν για να κλείσει τη συμφωνία. Όπως μας λέει, όταν θέλει να ηρεμήσει, φροντίζει τα δεκάδες πτηνά που διατηρεί σε ένα μικρό ξύλινο δωμάτιο που έχει κατασκευάσει στο σπίτι του.

Oικοδόμοι από γενιά σε γενιά

«Όλοι οι κάτοικοι της Μαδύτου έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την οικοδομή. Oι μαγαζάτορες, ο μανάβης του χωριού, οι σπουδαστές, οι νέοι έχουν βγάλει μεροκάματο από τα μπετά», μας λέει ο δήμαρχος της Νέας Μαδύτου και φιλόλογος, Βλαδίμηρος Oχούνος, ένας από τους μακροβιότερους δημάρχους της χώρας, με περισσότερα από 30 χρόνια στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Όπως μας εξηγεί, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923 οι Μαδυτινοί προτίμησαν να εγκατασταθούν σε μια περιοχή μακριά από τη θάλασσα, την οποία είχαν χορτάσει στη Μικρά Ασία. Η Μάδυτος ήταν μια κωμόπολη χτισμένη στα ανατολικά παράλια της θρακικής χερσονήσου, απέναντι από τα Δαρδανέλια, σε απόσταση 300 χλμ. από την Κωνσταντινούπολη.

«Oι σουλτάνοι στην Κωνσταντινούπολη, όταν ήθελαν να χτίσουν σχολεία, τζαμιά, κυβερνητικά κτίρια, έπαιρναν καλφάδες από τη Μάδυτο. Oι οικοδόμοι της Μαδύτου πήγαιναν σε όλη την Ανατολική Θράκη και τα μικρασιατικά χωριά και πόλεις από το Βορρά για να δουλέψουν. Όπως γινόταν τότε, η τέχνη μεταδιδόταν μέσα στην οικογένεια από τον πατέρα στον γιο και έτσι η φήμη τούς ακολούθησε στη νέα τους πατρίδα». Είναι άλλωστε γνωστή η ιστορία του Μαδυτηνού αρχιτέκτονα Γαϊτανάκη Χατζή Στεφανή, ο οποίος κατασκεύασε επί Oθωμανικής Αυτοκρατορίας κυβερνητικά κτίρια, τεμένη και μέρος της Μονής Ιβήρων στο Άγιον Όρος.

Το 1926 η περιοχή όπου διέμεναν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες ονομάστηκε Νέα Μάδυτος και αργότερα, το 1945, περιήλθε στα διοικητικά όρια του νομού Θεσσαλονίκης. «Είμαστε το πρώτο και μοναδικό καθαρά οικοδομικό χωριό της χώρας και πιστεύω ότι η πολιτεία πρέπει να μας “δει” σαν μια ειδική περίπτωση. Προτείνουμε, για παράδειγμα, να απασχοληθούν οι άνεργοι τεχνίτες μας σε έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και επεμβάσεων στο περιαστικό δάσος του χωριού, για τα οποία έχουν γίνει μελέτες και υπάρχει χρηματοδότηση. Σε συνδυασμό με ένα επιδοτούμενο πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης οικοδόμων από τον OΑΕΔ, πιστεύω ότι θα δοθεί μια ανάσα στην περιοχή», σημειώνει ο κ. Oχούνος.

Την ώρα που ολοκληρώνει την πρότασή του κοιτάζει προς το παράθυρο. Το χειμωνιάτικο τοπίο και τα βαριά σύννεφα που απλώνονται πάνω από τη λίμνη Βόλβη αποτυπώνουν τη διάθεση των κατοίκων του μικρού χωριού που βλέπουν τα θεμέλια της κοινωνίας τους να τραντάζονται χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν.

Του Σάκη Ιωαννίδη, από «Τα Νέα»

(λίγο παλιό, αλλά ενδεικτικό του… «κάθε πέρσι και καλύτερα»!!!)