Περί δημοψηφισμάτων και «λαϊκής κυριαρχίας»... Για τη στάση του ΚΚΕ

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που παρακινεί το λαό να ψηφίσει ΟΧΙ, εμφανίζει το δημοψήφισμα σαν μία από τις ύψιστες δημοκρατικές λειτουργίες έκφρασης της λαϊκής κυριαρχίας. Ισχυρίζεται ότι δίνει στο λαό τη δυνατότητα όχι μόνο να πει τη γνώμη του, αλλά να καθορίσει και τις εξελίξεις.

Σε αυτό το πνεύμα, μάλιστα, μια σειρά δυνάμεις που στηρίζουν την επιλογή του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα που προβάλλει η κυβέρνηση, ισχυρίζονται ότι με αυτό το ΟΧΙ θα μπορούν να βάλουν φρένο στην αντιλαϊκή πολιτική. Ορισμένοι, μάλιστα, που θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται και ως «αντικαπιταλιστές», το πάνε και παραπέρα, υποστηρίζοντας ότι το ΟΧΙ σε ένα δημοψήφισμα μπορεί να πυροδοτήσει συνολικότερες ριζικές εξελίξεις.

Υψιστη παραπλάνηση

Ο ισχυρισμός της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ότι το δημοψήφισμα, όπως και οι βουλευτικές εκλογές, αποτελούν ύψιστη έκφραση της δημοκρατίας και κατ' επέκταση της λαϊκής κυριαρχίας, είναι τόσο παραπλανητικός όσο και το ερώτημα που έχει θέσει.

Τον ισχυρισμό αυτό διαψεύδει η ίδια η πραγματικότητα.

• Αποτελούν έκφραση λαϊκής κυριαρχίας οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, που έβγαιναν από τις βουλευτικές εκλογές και συνεχίζοντας η μία την πολιτική της άλλης, χτυπούσαν επί δεκαετίες βασικά δικαιώματα των εργαζομένων και του λαού; Δηλαδή, ο δήθεν κυρίαρχος λαός επέλεξε το σφαγιασμό των δικαιωμάτων του;
• Θα αποτελέσει άραγε, κατά τη γνώμη τους, έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, αν από το δημοψήφισμα βγει ΝΑΙ στις προτάσεις ΕΕ - ΕΚΤ - ΔΝΤ;
• Αποτελούν έκφραση λαϊκής κυριαρχίας τα δημοψηφίσματα που γίνονται σε συνθήκες τρομοκράτησης, εκφοβισμού και παραπλάνησης του λαού;
• Αποτελεί έκφραση λαϊκής κυριαρχίας η επανάληψη των δημοψηφισμάτων, μέχρι να βγει το αποτέλεσμα που βολεύει κάθε φορά την αστική τάξη;
• Βοηθάει το λαό να ορθώσει το ανάστημά του, να πιστέψει στις δυνάμεις του, να επιλέξει το δρόμο της οργανωμένης πάλης, η ψευδαίσθηση πως με μία ψήφο «ξοφλάς»; Η ίδια λογική επικράτησε πριν από τις εκλογές του Γενάρη, η ίδια και σήμερα. Συνέβαλαν ή όχι να καθηλωθεί το κίνημα, η εργατική - λαϊκή πάλη σε συνθήκες αναμονής;
• Βοηθάει το λαό να χειραφετηθεί, να δει ποιος είναι ο πραγματικός του αντίπαλος, η επιλογή ανάμεσα στο μικρότερο και το μεγαλύτερο κακό, που διλημματικά μπαίνει σε κάθε τέτοιου είδους διαδικασίες;
• Στην Αίγυπτο έγινε λαϊκή εξέγερση. Ο Μουμπάρακ καταδικάστηκε σε θάνατο. Σήμερα, ο Μουμπάρακ είναι ελεύθερος, απαλλαγμένος από το θάνατο και καταδικασμένος σε θάνατο είναι αυτός που τον ανέτρεψε, ο Μόρσι, και με εκλογές. Αυτό είναι λαϊκή κυριαρχία;
• Στην Ιρλανδία, ο λαός απέρριψε το 2001, σε δημοψήφισμα, τη Συνθήκη της Νίκαιας. Αμέσως μετά, τα όργανα της ...δημοκρατικής ΕΕ αγνόησαν την ετυμηγορία και επέβαλαν τη διεξαγωγή νέου επαναληπτικού δημοψηφίσματος. Τελικά, μετά κόπων και βασάνων, η Συνθήκη εγκρίθηκε το 2002.
• Το 2008, ξανά ο ιρλανδικός λαός απέρριψε την αντεργατική Συνθήκη της Λισαβόνας. Και πάλι έγινε δεύτερο δημοψήφισμα το 2009, που ενέκρινε, με τον μπαμπούλα της καπιταλιστικής κρίσης, τη Συνθήκη.
• Στη Δανία, το 1992, ο λαός απέρριψε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η κυβέρνηση της Δανίας και η Ευρωπαϊκή Ενωση πέφτουν πάνω στο λαό και προκαλούν νέο δημοψήφισμα, που τελικά εγκρίνει τη Συνθήκη το 1993.

Πέρα από τις επιμέρους περιπτώσεις, η γνώση που εξάγεται από το σύνολο της μέχρι τώρα εμπειρίας μάς διδάσκει ότι μέσα στον καπιταλισμό δεν υφίσταται λαϊκή κυριαρχία, ούτε σε συνθήκες αστικής δημοκρατίας.

Στη σημερινή κοινωνία, η αστική τάξη είναι κυρίαρχη σε όλα τα επίπεδα. Είναι κυρίαρχη στην οικονομία και πάνω σε αυτό χτίζει την κυριαρχία της στην πολιτική, την ιδεολογία και αλλού. Ελέγχει την πληροφορία, τις ειδήσεις, το εκπαιδευτικό σύστημα, τον πολιτισμό. Μαθαίνει στο λαό ότι ο καπιταλισμός είναι δήθεν αιώνιος, ότι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι δήθεν κομμάτι της φύσης, ότι πάντα θα υπάρχουν εργοδότες και εργάτες.

Χειραγωγεί τις συνειδήσεις και όταν ξεφεύγουν, προσπαθεί να τις τρομοκρατήσει, όχι πάντα με επιτυχία.

Διαφορετικές εκδοχές της βαρβαρότητας

Με το συγκεκριμένο δημοψήφισμα, ο λαός καλείται να εκφράσει τη γνώμη του, να πει αν συμφωνεί ή διαφωνεί με τις βαθύτατα αντιλαϊκές προτάσεις των ιμπεριαλιστικών οργανισμών. Της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).

Αναμφίβολα, ο λαός πρέπει να απορρίψει την πρότασή τους, αλλά να μη μείνει μόνο σε αυτό. Το ΟΧΙ που τον καλεί να πει η συγκυβέρνηση, σημαίνει ΝΑΙ στην πρότασή της, που είναι εξίσου αντιλαϊκή. Στο διάγγελμα που έκανε ο πρωθυπουργός την περασμένη Τετάρτη, απέδωσε με σαφήνεια τι σημαίνει αυτό το ΟΧΙ. «Το ΟΧΙ -είπε- είναι αποφασιστικό βήμα για μια καλύτερη συμφωνία, που στοχεύουμε να υπογραφεί αμέσως μετά το αποτέλεσμα της Κυριακής. (...) OΧΙ δε σημαίνει ρήξη με την Ευρώπη (...). ΟΧΙ σημαίνει: ισχυρή πίεση για μια οικονομικά βιώσιμη συμφωνία (...), για την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. (...) Μια συμφωνία που θα οδηγεί δηλαδή, σε σύντομο χρονικό διάστημα, τη χώρα ξανά στις διεθνείς χρηματαγορές, ώστε να τερματιστεί η εποπτεία και η επιτροπεία».

Σε απλά ελληνικά, η συγκυβέρνηση επιδιώκει: Μια καλύτερη συμφωνία με τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς της ΕΕ, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ. Ομως, οποιαδήποτε συμφωνία με αυτούς είναι εξ ορισμού αντιλαϊκή. Αυτό, άλλωστε, επιβεβαιώθηκε απ' όλη την προηγούμενη διαδικασία, όπου ουσιαστικά κατέρρευσε παταγωδώς το επιχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, ότι μπορεί να υπάρξει διαπραγμάτευση για λογαριασμό του λαού μέσα σε αυτό το αντιλαϊκό πλαίσιο. Οποιος έχει αμφιβολίες, ας ρίξει μια ματιά στα διάφορα σχέδια προτάσεων που η κυβέρνηση εισηγείται στους εταίρους της, τις τελευταίες επιστολές του Τσίπρα προς τους δανειστές.

Επομένως, όποιος ψηφίσει ΝΑΙ συναινεί στη βάρβαρη πρόταση των ιμπεριαλιστικών οργανισμών και όποιος ψηφίσει ΟΧΙ συναινεί σε μια διαφορετική εκδοχή αυτής της βαρβαρότητας. Και οι δύο απαντήσεις συνεχίζουν να φορτώνουν το χρέος στις πλάτες του λαού, διατηρούν ανέπαφες τις αντεργατικές πολιτικές που έχουν νομοθετηθεί μέχρι τώρα (μνημόνια, εφαρμοστικοί νόμοι και οι προηγούμενοι από αυτούς), συνεχίζουν τις ιδιωτικοποιήσεις, αντιμετωπίζοντας αναγκαία αγαθά για την επιβίωση και την αξιοπρεπή διαβίωση ως εμπορεύματα, συνεχίζουν τις περικοπές σε συντάξεις και μισθούς, αυξάνουν ξανά τη φορολογία.

Για τέτοια λαϊκή κυριαρχία μιλάμε, που και στις δύο περιπτώσεις, αυτή ή η όποια επόμενη κυβέρνηση θα «νομιμοποιείται» να εφαρμόσει αντιλαϊκές πολιτικές. Πάνω απ' όλα αποδέχονται τον καπιταλισμό ή - για να το πούμε λιανά - αποδέχονται την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Η ψευδαίσθηση ενός άλλου ΟΧΙ

Η άποψή τους ότι το ΟΧΙ μπορεί να σημαίνει κάτι άλλο από αυτό που παρουσιάστηκε στο διάγγελμα του πρωθυπουργού, είναι μόνο επιθυμίες. Οταν βγει το ψηφοδέλτιο του ΟΧΙ από την κάλπη, θα γράφει ένα ξερό ΟΧΙ. Δε θα γράφει ΟΧΙ στην πρόταση των «θεσμών» και «μερικά ΟΧΙ ακόμα». Ούτε θα γράφει ότι «το ψηφοδέλτιο αυτό το έριξε κάποιος που επιθυμεί το ΟΧΙ να σημαίνει κάτι άλλο από αυτό που λέει η κυβέρνηση».

Από την άλλη, πράγματι το ΟΧΙ σηκώνει πολλές ερμηνείες (και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που το επέλεξε η συγκυβέρνηση, για να εγκλωβίσει). Ομως, η ερμηνεία που θα γίνει πράξη είναι μία και αυτή είναι που μετράει. Και αυτό που θα γίνει πράξη, την επομένη κιόλας μέρα, είναι ότι η κυβέρνηση θα αξιοποιήσει το ΟΧΙ για να το μετρήσει ως λευκή επιταγή, για να δρομολογήσει την εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων. Συνεπώς, η λογική αυτή, αποδεχόμενη ουσιαστικά το επιχείρημα ότι αυτή η διαδικασία αποτελεί ύψιστη έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, συμβάλλει στην ενσωμάτωση, στον εγκλωβισμό ριζοσπαστικών διαθέσεων.

Είναι σχεδόν αυταπόδεικτο το ανεδαφικό του ισχυρισμού ότι το ΟΧΙ μπορεί να συμβάλει σε ριζοσπαστικές εξελίξεις. Ποτέ κανένα δημοψήφισμα και άλλη παρόμοια διαδικασία εκλογών δεν αποτέλεσε το έναυσμα ριζοσπαστικών εξελίξεων, σε συνθήκες μάλιστα που το κίνημα βρίσκεται σε υποχώρηση. Είναι άλλο ζήτημα πως σε συνθήκες ανόδου του εργατικού - λαϊκού κινήματος, ενίσχυσης των αντικαπιταλιστικών αντιμονοπωλιακών χαρακτηριστικών του, μπορεί να εκφραστεί αυτή η διαδικασία και σε εκλογές και σε δημοψηφίσματα. Τελικά, η ψευδαίσθηση «ενός άλλου ΟΧΙ» προσφέρει καλές υπηρεσίες στη στήριξη της κυβέρνησης.

Η στάση του ΚΚΕ

Για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, διαδικασίες... «λαϊκής κυριαρχίας», όπως αυτή του δημοψηφίσματος των αστικών εκλογών, αξιοποιούνται με σκοπό την αντιμετώπιση των διάφορων προσπαθειών εγκλωβισμού της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων σε ξένα για τα συμφέροντά του διλήμματα και επιλογές.

Στην κατεύθυνση αυτή, το ΚΚΕ απευθύνεται στην εργατική τάξη, συνολικά στο λαό που χτυπιέται από αυτή την πολιτική, αποκαλύπτοντας ότι το συγκεκριμένο δημοψήφισμα, στην παρούσα στιγμή, είναι επικίνδυνο για τα συμφέροντά τους. Και το ΟΧΙ και το ΝΑΙ υπηρετούν τα μονοπώλια.

Γι' αυτό τους καλεί να ακυρώσουν αυτή τη διαδικασία, ρίχνοντας στην κάλπη του δημοψηφίσματος το ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ. Το ψηφοδέλτιο που λέει «ΟΧΙ στην πρόταση ΕΕ, ΔΝΤ, ΕΚΤ - ΟΧΙ στην πρόταση της κυβέρνησης. ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ από την ΕΕ, με το λαό στην εξουσία».

Αυτό είναι το ΟΧΙ που δεν αθροίζεται με κανενός άλλου, όπως αθροίζεται το ΟΧΙ της συγκυβέρνησης με αυτό των ναζιστών της Χρυσής Αυγής. Είναι το ΟΧΙ που δεν εγκλωβίζει, αντιθέτως δείχνει καθαρά το δρόμο της ρήξης και της ανατροπής.

Χ.Μ.

Ριζοσπάστης