Η Κούβα πάντα δίδασκε με το παράδειγμά της. Ποτέ δεν υποχώρησε. Ποτέ δεν πρόδωσε αρχές. Ποτέ δεν έκανε παραχωρήσεις. Ποτέ δεν πούλησε τον αγώνα ενός άλλου λαού

Με το ίδιο του το αίμα και με τα όπλα που άρπαξε από τον εχθρό, ο λαός της [Κούβας] νίκησε την απάνθρωπη τυραννία του Μπατίστα που επιβλήθηκε από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και η οποία διέθετε ογδόντα χιλιάδες άντρες υπό τα όπλα. Ήταν το πρώτο ελεύθερο από την ιμπεριαλιστική κυριαρχία έδαφος στη Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική και η μόνη χώρα του ημισφαιρίου όπου, στη διάρκεια της μετα-αποικιακής ιστορίας, βασανιστές, δολοφόνοι και εγκληματίες πολέμου, οι οποίοι αφαίρεσαν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων, δικάστηκαν και τιμωρήθηκαν παραδειγματικά.

Πήρε πίσω και παρέδωσε εντελώς τη γη στους χωρικούς και στους αγροτικούς εργάτες.

Οι φυσικοί πόροι και οι βιομηχανίες και βασικές υπηρεσίες τέθηκαν στα χέρια του μοναδικού πραγματικού ιδιοκτήτη: του κουβανικού λαού.

Σε λιγότερες από εβδομήντα δύο ώρες, παλεύοντας συνεχώς μέρα και νύχτα, η Κούβα διέλυσε τη μισθοφορική εισβολή της Χιρόν που οργανώθηκε  από μια κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, πράγμα που απέτρεψε μια άμεση στρατιωτική επέμβαση εκ μέρους αυτής της χώρας κι έναν πόλεμο με ανυπολόγιστες συνέπειες. Η Επανάσταση διέθετε ήδη τον Επαναστατικό Στρατό, πάνω από τετρακόσιες χιλιάδες όπλα και εκατοντάδες χιλιάδες πολιτοφύλακες.

Αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια, χωρίς καμιά παραχώρηση, τον κίνδυνο της επίθεσης με δεκάδες πυρηνικά όπλα το 1962. Νίκησε ένα «βρόμικο πόλεμο» που είχε εξαπλωθεί σ’ ολόκληρη τη χώρα, με κόστος σε ζωές μεγαλύτερο από εκείνο που πλήρωσε για τον πόλεμο της απελευθέρωσης.

Άντεξε αμετακίνητη χιλιάδες ενέργειες δολιοφθοράς και τρομοκρατικές επιδέσεις οργανωμένες από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ματαίωσε εκατοντάδες δολοφονικά σχέδια εναντίον των ηγετών της Επανάστασης.

Στη μέση ενός αυστηρού αποκλεισμού και οικονομικού πολέμου που κράτησαν μισό αιώνα, η Κούβα μπόρεσε να εξαλείψει σ’ ένα χρόνο τον αναλφαβητισμό, πράγμα που δεν μπόρεσαν να νικήσουν, σε περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, οι υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής -με την αξιοσημείωτη εξαίρεση της Βενεζουέλας, χάρη στην μπολιβαριανή επανάσταση- ούτε και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Έφερε τη δωρεάν παιδεία στο 100% των παιδιών. Διαθέτει τον υψηλότερο δείκτη σχολικής συγκράτησης -άνω του 90% μεταξύ νηπιαγωγείου και ενάτης- απ’ όλες τις χώρες του ημισφαιρίου.

Οι μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσής της κατέχουν την πρώτη θέση παγκοσμίως σε γνώσεις γλώσσας και μαθηματικών. Κατέχει επίσης την πρώτη θέση παγκοσμίως σε δασκάλους κατά κεφαλήν και μαθητές ανά τάξη. Το σύνολο των παιδιών με σωματικές ή διανοητικές δυσκολίες φοιτούν σε ειδικά σχολεία. Η διδασκαλία της πληροφορικής και η χρήση οπτικοακουστικών μέσων με εντατικό τρόπο εφαρμόζεται σήμερα στο σύνολο των παιδιών, εφήβων και νέων, σε επαρχίες και πόλεις.

Οι σπουδές με οικονομική αποζημίωση από το κράτος έχουν μετατραπεί, πρώτη φορά παγκοσμίως, σε ευκαιρία για όλους τους νέους από δεκαεφτά μέχρι τριάντα ετών που δε σπούδαζαν ούτε είχαν δουλειά. Ο κάθε πολίτης έχει τη δυνατότητα να κάνει σπουδές που να τον οδηγήσουν από το νηπιαγωγείο μέχρι την απόκτηση του τίτλου του δόκτορα Επιστημών χωρίς να ξοδέψει ούτε μια δεκάρα.

Η χώρα διαθέτει σήμερα πάνω από τριάντα επαγγελματίες απόφοιτους πανεπιστημίου, διανοουμένους και καλλιτέχνες για καθέναν από όσους υπήρχαν πριν από την Επανάσταση. Το μέσο επίπεδο γνώσεων ενός Κουβανού πολίτη είναι ήδη της ενάτης τάξης το λιγότερο. Δεν υπάρχει στην Κούβα ούτε καν ο λειτουργικός αναλφαβητισμός.

Σχολεία εκπαίδευσης καλλιτεχνών και καθηγητών τέχνης εξαπλώθηκαν σ’ όλες τις επαρχίες της χώρας, όπου φοιτούν και αναπτύσσουν το ταλέντο και την κλίση τους περισσότεροι από είκοσι χιλιάδες νέοι. Δεκάδες χιλιάδες ακόμα κάνουν το ίδιο σε τεχνικές σχολές, που αποτελούν δεξαμενές για τις επαγγελματικές σχολές.

Oι πανεπιστημιακές έδρες επεκτείνονται πια προοδευτικά σε όλους τους δήμους της χώρας. Ποτέ δεν έγινε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος μια τόσο κολοσσιαία εκπαιδευτική και πολιτιστική επανάσταση, που θα μετατρέψει την Κούβα, με μεγάλη διαφορά, στη χώρα με τις περισσότερες γνώσεις και τη μεγαλύτερη κουλτούρα του κόσμου, πιστή στη βαθιά μαρτιανή αντίληψη ότι «χωρίς κουλτούρα δεν μπορεί να υπάρχει ελευθερία».

Η βρεφική θνησιμότητα μειώθηκε από 60 τοις χιλίοις ζωντανές γεννήσεις σ’ έναν αριθμό που κυμαίνεται μεταξύ 6 και 6,5. Είναι ο χαμηλότερος του ημισφαιρίου, από τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την Παταγονία.

Το προσδόκιμο ζωής ανέβηκε μέσα σε δεκαπέντε χρόνια.

Μολυσματικές και μεταδοτικές ασθένειες όπως η πολιομυελίτιδα, η ελονοσία, ο νεογνικός τέτανος, η διφθερίτιδα, η ιλαρά, η ερυθρά, η παρωτίτιδα, ο κοκίτης και ο δάγκειος έχουν εξαλειφθεί· άλλες όπως ο τέτανος, η μηνιγγοκοκκική μηνιγγίτιδα, η ηπατίτιδα Β, η λέπρα, η μηνιγγίτιδα από αιμόφιλα και η φυματίωση βρίσκονται υπό απόλυτο έλεγχο.

Σήμερα στη χώρα μας oι άνθρωποι πεθαίνουν από ασθένειες ίδιες μ’ εκείνες στις πιο ανεπτυγμένες χώρες: καρδιαγγειακά, όγκους, ατυχήματα και άλλα.

Μια βαθιά επανάσταση πραγματοποιείται για να πλησιάσουν οι ιατρικές υπηρεσίες το λαό, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους στα κέντρα βοήθειας, να σωθούν ζωές και να ανακουφιστεί ο πόνος. Μελέτες εις βάθος πραγματοποιούνται για να σπάσει η αλυσίδα, να μετριαστούν ή να μειωθούν στο ελάχιστο τα προβλήματα γενετικής προέλευσης, προγεννητικά ή σχετιζόμενα με τη γέννα.

Η Κούβα είναι σήμερα η χώρα με τον υψηλότερο αριθμό γιατρών κατά κεφαλή· σχεδόν διπλάσιο από όλες τις χώρες που μας ακολουθούν.

Τα επιστημονικά κέντρα εργάζονται ασταμάτητα για να ψάχνουν προληπτικές ή θεραπευτικές λύσεις εναντίον των πιο σοβαρών ασθενειών. Οι Κουβανοί θα έχουν το καλύτερο ιατρικό σύστημα του κόσμου, τις υπηρεσίες του οποίου θα συνεχίσουν να δέχονται εντελώς δωρεάν. Η κοινωνική ασφάλιση καλύπτει το 100% των πολιτών της χώρας.

Το 85% των κατοίκων είναι ιδιοκτήτες του σπιτιού τους. Το σπίτι αυτό είναι ελεύθερο από κάθε φόρο. Το υπόλοιπο 15% πληρώνει ένα νοίκι εντελώς συμβολικό, που μόλις φτάνει το 10% του μισθού.

Η χρήση ναρκωτικών αφορά έναν ελάχιστο αριθμό ανθρώπων και γίνεται αποφασιστικός αγώνας εναντίον της.

Τα λαχεία και άλλες μορφές κερδοφόρων τυχερών παιχνιδιών απαγορεύτηκαν από τις πρώτες μέρες της Επανάστασης έτσι ώστε κανείς να μην τοποθετεί τις ελπίδες του για πρόοδο στην τύχη.

Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και ο τύπος μας δεν ασχολούνται με την εμπορική διαφήμιση. Όλες οι διαφημίσεις αφορούν ζητήματα υγείας, παιδείας, κουλτούρας, σωματικής αγωγής, αθλητισμού, υγιούς ψυχαγωγίας, υπεράσπισης του περιβάλλοντος, τον αγώνα εναντίον των ναρκωτικών, εναντίον των ατυχημάτων ή άλλα προβλήματα κοινωνικού χαρακτήρα. Τα δικά μας μέσα μαζικής ενημέρωσης εκπαιδεύουν, δε δηλητηριάζουν ούτε αλλοτριώνουν. Δε λατρεύονται ούτε εξυψώνονται οι αξίες των σάπιων καταναλωτικών κοινωνιών.

Δεν υπάρχει προσωπολατρία για καμιά επαναστατική προσωπικότητα, όπως αγάλματα, επίσημες φωτογραφίες, ονόματα οδών ή θεσμών. Όσοι και όσες κυβερνούν είναι άνθρωποι όχι θεοί.

Στη χώρα μας δεν υπάρχουν παραστρατιωτικές δυνάμεις ούτε τάγματα θανάτου, ούτε χρησιμοποιήθηκε ποτέ βία εναντίον του λαού, ούτε γίνονται εξωδικαστικές εκτελέσεις, ούτε εφαρμόζονται βασανιστήρια. Καλλιεργείται η αδελφοσύνη και η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων και των λαών, μέσα κι έξω από τη χώρα.

Εκπαιδεύονται οι νέες γενιές και όλος ο λαός στην προστασία του περιβάλλοντος. Τα μαζικά μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιούνται για το σχηματισμό οικολογικής συνείδησης. Η χώρα μας υπερασπίζεται σταθερά την πολιτιστική της ταυτότητα, αφομοιώνει τα καλύτερα στοιχεία από τις υπόλοιπες κουλτούρες και πολεμάει αποφασιστικά εναντίον οποιουδήποτε πράγματος την αλλοιώνει, την αλλοτριώνει και την εκφυλίζει.

Η ανάπτυξη του υγιούς και όχι επαγγελματικού αθλητισμού οδήγησε το λαό μας στα μεγαλύτερα ποσοστά μεταλλίων και διακρίσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι επιστημονικές έρευνες, στην υπηρεσία του λαού μας και της ανθρωπότητας, συνεχώς πολλαπλασιάζονται. Προϊόν αυτής της προσπάθειας, σημαντικά φάρμακα σώζουν ζωές στην Κούβα και σ’ άλλες χώρες. Ποτέ δεν έγινε έρευνα ούτε ανάπτυξη οποιουδήποτε βιολογικού  όπλου, πράγμα που θα ερχόταν σε πλήρη αντίφαση με την εκπαίδευση και τη συνείδηση με βάση τις οποίες εκπαιδεύτηκε και εκπαιδεύεται το επιστημονικό προσωπικό μας.

Σε κανέναν άλλο λαό δεν έχει ριζώσει τόσο το πνεύμα διεθνούς αλληλεγγύης. Η χώρα μας υποστήριξε τους Αλγερινούς πατριώτες στον αγώνα τους εναντίον της γαλλικής αποικιοκρατίας, εις βάρος των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων με μια ευρωπαϊκή χώρα τόσο σημαντική όσο η Γαλλία. Στείλαμε όπλα και μαχητές για να υπερασπίσουμε την Αλγερία εναντίον του επεκτατισμού του Μαρόκου όταν ο βασιλιάς αυτής της χώρας Χασάν Β΄ θέλησε να οικειοποιηθεί τα ορυχεία σιδήρου του Γκάρα Τζεμπιλέτ. κοντά στην πόλη Τιντούφ στα νοτιοανατολικά της Αλγερίας.

Μια ολόκληρη ταξιαρχία τεθωρακισμένων έμεινε φρουρώντας ύστερα από  αίτημα της αραβικής χώρας Συρίας, μεταξύ 1973 και 1975, απέναντι από τα υψώματα του Γκολάν, όταν αυτό το κομμάτι εδάφους αφαιρέθηκε άδικα από τη χώρα αυτή.

Ο ηγέτης της Δημοκρατίας του Κογκό που είχε μόλις αποκτήσει την ανεξαρτησία της, ο Πατρίς Λουμούμπα, παρενοχλούμενος από το εξωτερικό, δέχτηκε την πολιτική στήριξή μας. Όταν αυτός δολοφονήθηκε από τις αποικιακές δυνάμεις, τον Ιανουάριο του 1961, βοηθήσαμε τους οπαδούς του.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1965, κουβανικό αίμα χύθηκε στη δυτική περιοχή της λίμνης Ταγκανίκα, όπου ο Τσε, με πάνω από εκατό εκπαιδευτές, υποστήριξε τους Κογκολέζους επαναστάτες που μάχονταν ενάντια στους λευκούς μισθοφόρους στην υπηρεσία του Μομπούτου, ανθρώπου της Δύσης, τα κλεμμένα σαράντα εκατομμύρια δολάρια του οποίου κανείς δεν ξέρει σε ποιες ευρωπαϊκές τράπεζες φυλάσσονται ούτε στη διάθεση ποιου.

Αίμα Κουβανών εκπαιδευτών χύθηκε κατά τη διάρκεια εκπαίδευσης και υποστήριξης των μαχητών του Αφρικανικού Κόμματος για την Ανεξαρτησία της Γουινέας και του Πράσινου Ακρωτηρίου που, υπό την ηγεσία του Αμίλκαρ Καμπράλ, πολεμούσαν για την ανεξαρτησία αυτών των παλαιών πορτογαλικών αποικιών.

Το ίδιο συνέβη, επί δέκα χρόνια, βοηθώντας το MPLA του Αγκοστίνιου Νέτου στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Αγκόλας. Όταν αυτή επιτεύχθηκε και σε διάστημα δεκαπέντε ετών, εκατοντάδες χιλιάδες Κουβανοί εθελοντές συμμετείχαν στην υπεράσπιση της Αγκόλας απέναντι στην επίθεση των ρατσιστικών νοτιοαφρικανικών δυνάμεων που, σε συνεργία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και χρησιμοποιώντας το βρώμικο πόλεμο, έσπειραν χιλιάδες νάρκες, ισοπέδωσαν ολόκληρα χωριά και δολοφόνησαν πάνω από μισό εκατομμύριο άντρες, γυναίκες και παιδιά της Αγκόλας.

Στο Κούιτου Κουαναβάλι και τα σύνορα της Ναμίμπιας, στα νοτιοανατολικά της Αγκόλας, αγκολέζικες και ναμιμπιανές δυνάμεις και σαράντα χιλιάδες Κουβανοί στρατιώτες κατάφεραν οριστικό πλήγμα στις νοτιοαφρικανικές δυνάμεις που τότε διέθεταν εφτά πυρηνικές βόμβες τις οποίες τους είχε παραχωρήσει ή βοηθήσει να κατασκευάσουν το Ισραήλ με την απόλυτη γνώση και συνεργασία της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό σήμανε την άμεση απελευθέρωση της Ναμίμπιας και επιτάχυνε ίσως κατά είκοσι ή είκοσι πέντε χρόνια το τέλος του απαρτχάιντ.

Στη διάρκεια σχεδόν δεκαπέντε χρόνων, η Κούβα κατέλαβε τιμητική θέση στην αλληλεγγύη προς τον ηρωικό λαό του Βιετνάμ, σ’ ένα βάρβαρο και απάνθρωπο πόλεμο των Ηνωμένων Πολιτειών, που σκότωσε δυο εκατομμύρια Βιετναμέζους, πέρα από τον αριθμό των τραυματιών και ακρωτηριασμένων πολέμου· που πλημμύρισε το έδαφος με χημικά προϊόντα τα οποία προκάλεσαν αμέτρητες βλάβες, παρούσες ακόμα και σήμερα.

Κουβανικό αίμα χύθηκε μαζί με το αίμα πολιτών από διάφορες λατινοαμερικάνικες χώρες και μαζί με το κουβανικό και λατινοαμερικάνικο αίμα του Τσε, ο οποίος δολοφονήθηκε με εντολή των πρακτόρων των Ηνωμένων Πολιτειών στη Βολιβία, ενώ ήταν τραυματισμένος και φυλακισμένος και το όπλο του είχε αχρηστευτεί από έναν πυροβολισμό στη μάχη.

Κουβανικό αίμα οικοδόμων που ολοκλήρωναν πια την κατασκευή ενός διεθνούς αεροδρομίου, ζωτικού για την οικονομία ενός πολύ μικρού νησιού το οποίο ζούσε από τον τουρισμό, χύθηκε πολεμώντας για την υπεράσπιση της Γρανάδας, όπου εισέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες με κυνικά προσχήματα.

Κουβανικό αίμα χύθηκε στη Νικαράγουα όταν εκπαιδευτές των Ενόπλων μας Δυνάμεων εκπαίδευαν τους γενναίους Νικαραγουανούς στρατιώτες που αντιμετώπιζαν το βρόμικο πόλεμο τον οποίο είχαν οργανώσει και εξοπλίσει οι Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον της επανάστασης των σαντινίστας.

Και δεν ανέφερα όλα τα παραδείγματα. Ξεπερνούν τους 500 χιλιάδες οι ηρωικοί Κουβανοί διεθνιστές μαχητές που έδωσαν τη ζωή τους εκπληρώνοντας το ιερό καθήκον της υποστήριξης του απελευθερωτικού αγώνα για την ανεξαρτησία άλλων αδελφών λαών. Σε καμιά από τις χώρες αυτές δεν υπάρχει κουβανική ιδιοκτησία. Καμιά άλλη χώρα στην εποχή μας δεν έχει να επιδείξει μια τόσα λαμπρή σελίδα ειλικρινούς και αφιλοκερδούς αλληλεγγύης.

Η Κούβα πάντα δίδασκε με το παράδειγμά της. Ποτέ δεν υποχώρησε. Ποτέ δεν πούλησε τον αγώνα ενός άλλου λαού. Ποτέ δεν έκανε παραχωρήσεις. Ποτέ δεν πρόδωσε αρχές.

Για κάποιο λόγο επανεξελέγη, τον Ιούλιο του 2012, δια βοής, στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών, ως μέλος για άλλα τρία χρόνια της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, συμμετέχοντας σ’ αυτό το όργανο αδιάλειπτα εδώ και δεκαπέντε χρόνια.

Πάνω από μισό εκατομμύριο Κουβανοί εκπλήρωσαν διεθνιστικές αποστολές ως μαχητές, δάσκαλοι, τεχνικοί ή γιατροί και εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας. Δεκάδες χιλιάδες από αυτούς τους τελευταίους προσέφεραν υπηρεσίες και έσωσαν εκατομμύρια ζωές επί περισσότερα από σαράντα χρόνια. Σήμερα, πάνω από τρεις χιλιάδες ειδικοί στη γενική ιατρική και άλλοι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας μοχθούν στα πιο απομακρυσμένα μέρη δεκαοχτώ χωρών του Τρίτου Κόσμου, όπου με προληπτικές και θεραπευτικές μεθόδους σώζουν κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες ζωές και  προφυλάσσουν ή ξαναδίνουν την υγεία ή την όραση σε εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς να εισπράττουν ούτε μια δεκάρα για τις υπηρεσίες τους.

Χωρίς τους Κουβανούς γιατρούς που προσφέρθηκαν στον ΟΗΕ όταν αυτός είχε τα απαραίτητα κεφάλαια - χωρίς τα οποία ολόκληρες χώρες, ακόμα και ολόκληρες περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής διατρέχουν τον κίνδυνο να αφανιστούν- τα απαραίτητα και επείγοντα προγράμματα καταπολέμησης του AIDS δε θα μπορούσαν να υλοποιηθούν.

Η Κούβα τελειοποίησε τεχνικές για να διδάσκει ανάγνωση και γραφή μέσω ραδιοφώνου με κείμενα που έχουν αναπτυχθεί σε πέντε γλώσσες: κρεολικά, πορτογαλικά, γαλλικά, αγγλικά και ισπανικά, τα οποία ήδη εφαρμόζονται σε ορισμένες χώρες. Ετοιμάζεται να ολοκληρώσει ένα παρόμοιο πρόγραμμα στα ισπανικά, εξαιρετικής ποιότητας, για εκμάθηση από την τηλεόραση. Είναι προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί από την Κούβα και είναι εξολοκλήρου κουβανικά. Δε μας ενδιαφέρει η αποκλειστικότητα της πατέντας. Είμαστε διατεθειμένοι να τα προσφέρουμε σε όλες τις χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπου συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος αριθμός αναλφάβητων, χωρίς να εισπράξουμε ούτε μια δεκάρα. Σε πέντε χρόνια, τα οχτακόσια εκατομμύρια αναλφάβητοι, με ελάχιστο κόστος, θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 80%.

Σταματώ εδώ για να μη γίνω κουραστικός, αλλά θα μπορούσα να συνεχίσω…

Φιντέλ Κάστρο Ρους

(Μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη)

Απόσπασμα από το βιβλίο του Ιγνάσιο Ραμονέ «Εκατό ώρες με τον Φιντέλ. Βιογραφία σε δυο φωνές», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2007.

― Στη φωτογραφία ο Φιντέλ με τον Ιγνάσιο Ραμονέ, μερικά χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου (2013).