Παλιοτομαρισμός, ανώτερο στάδιο του λουμπενισμού

Η κρίση αποθηκεύει αμέτρητες εικόνες στο «αρχείο» της, που θα μπορούσαν να εκτιμηθούν, αναλυθούν και επεξεργαστούν από τον ιστορικό, τον κοινωνιολόγο και τον ψυχαναλυτή του μέλλοντος και να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα.

Το κοινωνικό σύστημα της εκμετάλλευσης, που γεννά τις κρίσεις (όπως αυτή που ζούμε και ακόμα χειρότερες), επιδιώκει και προωθεί με πολλούς τρόπους τον κοινωνικό αυτοματισμό και την ανθρωποφαγία, αυγαταίνοντας τον όγκο της πολτώδους μάζας κατεστραμμένων ζωών και συνειδήσεων πάνω στον οποίο επιπλέουν οι εκμεταλλευτές. Όλο και περισσότερα θύματα της κρίσης, που παρασύρονται από τον  αποπροσανατολισμό και την αβεβαιότητα για το τι θα ξημερώσει, βουλιάζουν σε αυτόν τον πολτό.

Οι κακές συνθήκες διαβίωσης ενός ατόμου, η οικονομική του κατάσταση,  είναι από μόνοι τους ισχυροί παράγοντες, και αν προστεθούν στοιχεία όπως η  απογοήτευση, η απελπισία, ο φόβος για το μέλλον  κλπ., τότε, συχνά, οδηγούν το άτομο αυτό σε συμπεριφορές εχθρικές προς την ανθρώπινη υπόσταση· που θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν το άτομο διέθετε το κατάλληλο οπλοστάσιο για να αντισταθεί στην εξόντωσή του και απορρόφησή του από τον πολτό.

Η πυξίδα δεν είναι εύκολο να χαθεί όταν υπάρχει και την κρατάς στα χέρια σου. Είναι σημαντικό, τι παραστάσεις κουβαλάει ο καθένας από την παιδική του ηλικία, την οικογένειά του και τη σχέση του με αυτή. Είναι σημαντικές οι επιρροές που δέχεται ένα άτομο στα αρχικά στάδια διαμόρφωσης της συνείδησής του, από τα χρόνια της εφηβείας μέχρι και τα πρώτα του βήματα ως ενήλικας, από τους δασκάλους του, από τα πρότυπά του. Ο άνθρωπος σημαδεύεται από τις πρώτες συναισθηματικές προσλαμβάνουσές του και από τις  συναναστροφές και σχέσεις του (φιλικές, ερωτικές, επαγγελματικές) με άλλους ανθρώπους. Εξαρτάται όμως από τη δική του βούληση, από κάποιο σημείο και μετά, τι θα κρατήσει και τι θα πετάξει από τις επιρροές που δέχεται, όπως και από τη δική του δυνατότητα να επιλέγει ή να  διαμορφώνει ο ίδιος τους κώδικες συμπεριφοράς του μέσα σε ένα σύνολο, για το ποιον δρόμο θα βαδίσει.

Αυτός που χτυπήθηκε από την κρίση είναι αναμενόμενο να φέρει  «κατάγματα». Κάποια από αυτά, στον τρόπο ζωής και κοινωνικής συμπεριφοράς, γίνονται εύκολα διακριτά από  μια πρώτη ματιά. Υπάρχουν όμως και «κατάγματα» δυσδιάκριτα, γι’ αυτό και πιο επικίνδυνα. Ένα άτομο χωρίς ηθικούς φραγμούς, δεν έχει αναστολές και δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα. Η ανάγκη του να αποδείξει ότι δεν ξόφλησε και ότι είναι κάτι που στην πραγματικότητα δεν είναι, μπορεί να το οδηγήσει σε πράξεις που θα προκαλέσουν κακό στους γύρω του, αλλά το οδηγούν με μαθηματικό τρόπο στην αυτοκαταστροφή. Ο χαμένος  θεωρεί ότι δεν έχει τίποτα να χάσει και γίνεται  επικίνδυνος. Αυτό δεν σημαίνει ότι δε νοιάζεται για την προς τα έξω εικόνα του, το αντίθετο μάλιστα, προσπαθεί να την καμουφλάρει, να την κρύψει γιατί διαφορετικά θα αποκαλυφτεί και δεν το θέλει. Όμως γίνεται αδίστακτος και αποφασισμένος να ρισκάρει τα πάντα, αφού γνωρίζει πως οι περιορισμένες δυνατότητές του δεν του εξασφαλίζουν από μόνες τους επιτυχία στις επιδιώξεις του.

Ο ίδιος συνήθισε να κολυμπά στον πολτό και προσπαθεί να τραβήξει και άλλους μαζί του, γιατί έτσι πιστεύει ότι θα αποφύγει το βυθό, είτε γιατί γνωρίζει ότι είναι θέμα χρόνου να κολλήσει στον πάτο και επιζητάει να κάνει κακό σε περισσότερους. Ενώ νομίζει ότι ελέγχει την κατάσταση, στην πραγματικότητα έχει χάσει κάθε έλεγχο, εκτός ίσως από το πόσο κακό θα προκαλέσει στους άλλους. Η συμπεριφορά του εκτυλίσσεται σαν σεκάνς μιας ταινίας που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή αλλά έχει προβλέψιμο τέλος.

Κάποιες φορές ο χαμένος έλεγχος και η έλλειψη  ηθικών φραγμών οδηγούν το άτομο σε ακραίες συμπεριφορές, που δεν διαφέρουν από του κοινού υποκόσμου. Η παραβίαση αυτής της διαχωριστικής γραμμής είναι το λάθος που τον εγκλωβίζει στη φάκα της αποκάλυψης. Τότε οι προβολείς ανάβουν, οι μάσκες πέφτουν και τίποτα δεν μπορεί να κρύψει την αλήθεια μπροστά στο φως. Τότε, είναι αλήθεια, τελειώνουν όλα αυτά που είχε να χάσει.

Όπως σε όλα στη ζωή, όμως, υπάρχει και εδώ η άλλη, η θετική πλευρά. Υπάρχουν αυτοί που προσπαθούν και καταφέρνουν να μην χωνευτούν στον πολτό. Βρίσκοντας διέξοδο στη συναδελφικότητα, τη συντροφικότητα, την αλληλεγγύη, τη μοιρασιά, την προσφορά· στη συλλογική συμπεριφορά και δράση, όχι κρυμμένοι πίσω  από ταμπέλες, αλλά αποδείχνοντας καθημερινά και στην πράξη, ότι η διάθεσή τους για προσφορά δεν εξαρτάται από αυτό που τους περισσεύει, ούτε εξαντλείται αναλόγως το απόθεμά τους.

Οι τσέπες της ψυχής γεμίζουν, αναπληρώνονται οι εσωτερικές απώλειες και τα κενά που προξενεί ο καθημερινός πόλεμος με την κρίση, και δεν χάνεται ο σκοπός της ζωής, όταν γίνεσαι πιο ανθρώπινος και αλληλέγγυος με τους δίπλα σου, τους ανθρώπους της τάξης σου και απάνθρωπος και παραβάτης  με την αδικία και την εκμετάλλευση.

Η κρίση χτυπάει εκατομμύρια ανθρώπους, δεν μπορεί όμως να τους καταστρέψει όλους. Γι’ αυτό η ελπίδα επιβιώνει.

Παρασκευή 25 Νοέμβρη 2016.