Ο αξέχαστος Πυθαγόρας

Οι επέτειοι της «φυγής» κάποιων σπουδαίων ανθρώπων, στριμωγμένοι μέσα στη ρουτίνα της «επικαιρότητας», περνούν πολλές φορές, αθόρυβα, χωρίς να το καταλάβουμε. Ένας τέτοιος σπουδαίος δημιουργός και άνθρωπος είναι ο στιχουργός-ποιητής Πυθαγόρας.

Στις 13 Νοέμβρη έκλεισαν 33 χρόνια από τη μέρα που έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του ένα σπουδαίο έργο και πολλούς ανθρώπους να τον θυμούνται.

Αναδημοσιεύουμε ένα ζεστό –παλαιότερο- αφιέρωμα του φίλου Δημήτρη Ντόκα από την ιστοσελίδα του ΠΡΩΤΟΤΥΠΙΑ:

"ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ - Τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω απ’ όσα πέρασα!!!

Συλλογίστηκα τα βιώματά μου και αισθάνθηκα υπεραιωνόβιος! Τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω απ’ όσα πέρασα!!! που έγραφε ο μεγάλος ποιητής-στιχουργός Πυθαγόρας Παπασταματίου! Αλήθεια ποιος θυμήθηκε ότι φέτος πάνε 30 χρόνια από το θάνατό του... Ο Πυθαγόρας έφυγε στις 13 Νοέμβρη του 1979 σε ηλικία 49 χρονών.

Μαθητής γυμνασίου ο Πυθαγόρας υπέγραφε κάτω απ’ τις εκθέσεις του με το μικρό του όνομα «Πυθαγόρας» τον ρώτησε ο φιλόλογός του Πάνος Παπαχρήστος.

Παπασταματίου γιατί υπογράφεις μόνο με το μικρό σου όνομα;

Και η απάντηση του Πυθαγόρα:

«Ένας είναι ο Πυθαγόρας, όλοι με ξέρουν, δε χρειάζεται το επώνυμο»!!

Ένας ήταν, ένας είναι κι ένας θα μείνει!!!

Όπως μου έλεγε ο πατέρας μου, (πάντα με συγκίνηση), ο Πυθαγόρας ήταν ζωηρός κι ανήσυχος από μικρό παιδί. Ήταν γειτονάκια και φίλοι και τον ήξερε καλά. Γιός του καπνοτεχνίτη (χαρματζής η expert, έτσι τους λέγανε τότε), σε καπνομάγαζο στο Αγρίνιο, του Γιάννη Παπασταματίου και της Δασκάλας Μαρίας Παπασταματίου. Η κυρά Μαρία (έτσι την Ξέρανε κι έτσι την αποκαλούσαν όλοι με σεβασμό), δίδαξε προπολεμικά και στο δημοτικό σχολείο του Καινούργιου, δίπλα στην κεντρική πλατεία. Τότε η οικογένεια Παπασταματίου έμεινε στο Καινούργιο.(Η οικογένεια Παπασταματίου έμεινε στο σπίτι του Καλφούντζου –φωτογραφία- και μετά μετακόμισε στο σπίτι του Πανδρεμένου – επόμενη φωτογραφία). Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 εγκαταστάθηκαν στο Αγρίνιο.

Ο πόλεμος του 1940, βρήκε την οικογένεια Παπασταματίου και τον Πυθαγόρα στην περιοχή μας. Ο μεγάλος του αδερφός ο Σταμάτης, βγήκε απ’ τους πρώτους στο βουνό, για την πατρίδα και για τη λευτεριά, ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ, ενώ ο ίδιος φιλοξενούνταν από συγγενείς σε χωριό της Μακρυνείας (είχε φύγει απ’ το Καινούργιο). Σε ηλικία 14 ετών, το Μάρτη του 1944 κατατάχτηκε και ο Πυθαγόρας στον ΕΛΑΣ και τελείωσε το Γυμνάσιο μετά τη λήξη του πολέμου. (Δε βγήκε στο αντάρτικο, ο αδερφός του ο Κωστής, που ήταν δεύτερος στην ηλικία μετά τον Σταμάτη και βγήκε ο πιο μικρός, ο Πυθαγόρας). Αυτή του η κίνηση (να ενταχθεί σε τόση μικρή ηλικία στην Εθνική Αντίσταση), είχε σαν αποτέλεσμα να γίνει πιο αγαπητός απ’ όσο ήταν, στην περιοχή μας. Θυμάμαι παλιούς Καινουργιώτες, συμμαθητές και φίλους του, να μου ιστορούν κοινά τους βιώματα, να αναφέρουν το όνομα του και να βουρκώνουν. Ο Πυθαγόρας ήταν στην ίδια τοπική οργάνωση με τον πατέρα μου, στη θρυλική ΕΠΟΝ!

Ο Καζαντζίδης μιλώντας για τον Πυθαγόρα αναφέρει: «...θα ήταν ίσως πλεονασμός να μιλήσω για τον αξέχαστο Πυθαγόρα σαν στιχουργό. Ο άνθρωπος Πυθαγόρας θα μείνει πάντα στη μνήμη μου, στη θύμηση, στην καρδιά μου. Συναισθηματικός, ανιδιοτελής, καθαρός, φίλος. Μεγάλο το μέγεθος του καλλιτέχνη και του ανθρώπου, όπως μεγάλο και το κενό που άφησε ο χαμός του».

Θυμάμαι ένα γεγονός, που με συγκίνηση, ιστορούσε ο πατέρας μου. Ο Πυθαγόρας είχε βρεθεί στο Αγρίνιο. Ο πατέρας μου περνούσε απ’ την κεντρική πλατεία (πλατεία Μπέλλου). Ακούει μια δυνατή φωνή πίσω του Γιάννη, Γιάννη Ντόκα γυρίζει και βλέπει τον Πυθαγόρα. Έτρεξε ο ένας και έπεσε στη αγκαλιά του άλλου, είχαν χρόνια ν’ ανταμώσουν! Τα είπανε… τι κάνουν οι δικοί σου, ο Κωστής, η Πλουμή τ’ άλλα τα παιδιά (τ’ αδέρφια του); ρώτησε ο πατέρας μου. Απάντησε για όλους ο Πυθαγόρας και τον ρωτάει: Εσύ Γιάννη παντρεύτηκες έχεις παιδιά; Έχω ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, ο μεγάλος τελειώνει το λύκειο, θα έρθει σε μια σχολή δημοσιογραφίας στην Αθήνα. Να έρθει να με βρει Γιάννη, να πάρε και απ’ την μέσα τσέπη του σακακιού του βγάζει χαρτί και μολύβι και του γράφει ένα τηλέφωνο. Πέρασε καιρός και το 1979 τον Σεπτέμβρη ανεβαίνω στην Αθήνα σήμερα αύριο θα πάρω τηλέφωνο τον Πυθαγόρα, όλο το ανέβαλα, οι μέρες περνούσαν. Μια μέρα στις 13 Νοέμβρη ακούω απ’ την τηλεόραση ότι ο Πυθαγόρας έφυγε απ’ τη ζωή!

Δεν το πίστευα, ούτε ακόμα και σήμερα μπορώ να το πιστέψω.

Έτσι δεν τον συνάντησα ποτέ κι από τότε νιώθω μέσα μου, ένα τεράστιο ψυχικό έλλειμμα. Τον Πυθαγόρα τον είχα ίνδαλμα…γιατί με το δικό του ποιητικό ύφος, ήθος και πνεύμα, συνάδει και η δική μου αισθητική.

Πάνω απ’ όλα όμως, μου άρεσαν οι διεθνιστικοί, ανθρωπιστικοί, της αδερφοσύνης ανθρώπων και λαών, εκείνοι στίχοι του: «Τούρκος εγώ κι εσύ Ρωμιός κι εγώ λαός κι εσύ λαός»!!! Απ’ το ρεφραίν του τραγουδιού «Μες στου Βοσπόρου τα στενά» Από τον δίσκο «Μικρά Ασία» 1972 που μελοποίησε ο Α. Καλδάρας και τραγούδησε ο Γ. Νταλάρας, σ’ αυτόν το δίσκο συμμετείχε και η Χ. Αλεξίου.

Μεγάλο μουσικό έργο και ο δίσκος «ΑΛΒΑΝΙΑ» 1973 τους στίχους του Πυθαγόρα έντυσε με τις μουσικές του ο συνθέτης Γ. Κατσαρός και χαράχτηκε απ’ την σπαραχτική ερμηνεία της Μαρινέλλας.

Δυο παιδιά απ' το Βραχώρι

**********************

Δυο παιδιά απ' το Βραχώρι

πήρανε βουνά και όρη

για την ίδια λευτεριά

Όμως του εχθρού οι σφαίρες

τους σταμάτησαν τις μέρες

και δε θα γυρίσουν πια.

Το 'να γελαστό κοιμάται

και τη λευτεριά θυμάται

Τ' άλλο ξάγρυπνο στο πλάι

το μαχαίρι του τροχάει.

Έστειλαν οι βαθμοφόροι

το μαντάτο στο Βραχώρι

κι έκλαιγαν οι κοπελιές

Επρασίνισε το χώμα

και δεν γύρισαν ακόμα

να τινάξουν τις ελιές.

Ποιος μπορεί όμως να μην αναφερθεί στη μεγάλη επιτυχία του «Υπάρχω» 1975 σε στίχους του Πυθαγόρα, μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου και ανεπανάληπτη ερμηνεία του Στέλιου Καζαντζίδη.

Ο Πυθαγόρας φοίτησε στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, με δάσκαλο τον Δημήτρη Ροντήρη. Ήταν ηθοποιός, σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και στιχουργός.

Περισσότερο γνωστός όμως έγινε απ’ τα τραγούδια του:

• Ξαναβλέπω το μικρό το αμαξάκι

• Κάθε λιμάνι και καημός

• Ο Σταμούλης ο λοχίας

• Όταν πίνει μια γυναίκα

• Πίσω από τις καλαμιές

• Κυρά-Γιώργαινα

• Στα βράχια της Πειραϊκής

• Νύχτα στάσου

• Ο επιπόλαιος

• Σε πέντε ώρες ξημερώνει Κυριακή

• Υπάρχω…

Ο Πυθαγόρας Παπασταματίου υπήρξε ένας ΑΝΘΡΩΠΟΣ που πάλεψε για «λευτεριά και δημοκρατία»! Ένας ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ που έδωσε την ψυχή του, υπηρετώντας με ήθος και αξιοπρέπεια, υψηλά ιδανικά.

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΑΘΑΝΑΤΟΣ!!!"

Δημήτρης Ντόκας