Η εξόφληση του δικού μας χρέους

Οι μνήμες φορτίζονται από τη γνώση και αντίστροφα. Ο κίνδυνος της μυθοποίησης ελλοχεύει πίσω από την άγνοια. Ίσως η άγνοια να  βοηθά να βγαίνεις από τη σύγκρουση με τη μνήμη με μικρότερες απώλειες, όμως και το να αποφεύγεις τη σύγκρουση και να κρύβεσαι σε σπρώχνει πιο βαθιά στο λαβύρινθο που κάποιοι σε θέλουν κλεισμένο.

Ο «συναγερμός» χτύπησε ακριβώς έναν χρόνο πριν, με την αναγγελία της επίσκεψης-προσκυνήματος στον Αη Στράτη. Η εκδήλωση τότε, λόγω των πολιτικών εξελίξεων ματαιώθηκε. Για να πραγματοποιηθεί τελικά πριν λίγες μέρες, όπως άρμοζε· όπως πρόσταζαν τα χρέη των σύγχρονων γενιών σε «εκείνους».

Ο ίδιος «συναγερμός» στη μνήμη και τις αισθήσεις, η ίδια εγρήγορση στο σώμα και την ψυχή, ανέβαινε μέρα με τη μέρα όπως ο υδράργυρος στα τοιχώματα της διάφανης στήλης του. Μέχρι που τα πόδια θα πάταγαν γερά στο τσιμέντο του προβλήτα του μικρού λιμανιού. Μικρό, όπως όλα στον Αη Στράτη. Μικρός ο τόπος, μικροί οι δρόμοι, μικρά τα σπίτια, μικροί οι σκόρπιοι θάμνοι και οι ίσκιοι από τα λιγοστά δέντρα. Μεγάλες οι κακουχίες, ο πόνος μεγάλος, η παγωνιά, ο αγώνας μεγάλος, η πείνα μεγάλη, οι αρρώστιες, η ελπίδα μεγάλη και η ψυχή και η πίστη και τα ιδανικά των εξόριστων, μεγάλη η καρδιά τους. Και μεγαλύτερο απ’ όλα το δικό μας χρέος.

Προσεγγίζοντας στο νησί αισθήσεις και συναισθήματα ανακατεύονται σ’ ένα χαρμάνι χοχλαστό σαν τη λάβα. Αν ήσουν ένας απλός ταξιδιώτης που αναζητά μια γωνιά για λίγες μέρες ξεκούρασης και ξεγνοιασιάς, κουβαλώντας στο τουριστικό σακίδιό σου άγνοια και όχι  μνήμες και γνώση, τότε θα ήθελες  το καράβι να συνεχίσει τη ρότα του και ν’ απομακρυνθεί όσο το δυνατό γρηγορότερα από κει. Άγριος τόπος, γυμνός, ξερός κι απότομος, με σχήματα και χρώματα που στριμώχνουν και τραυματίζουν την όραση. Όμως δεν είσαι. Στο σακούλι σου κουβαλάς τις ριπές του βοριά και το μούγκρισμα της θάλασσας, κουβαλάς ανθρώπινες φωνές και ψιθύρους και απαγγελίες και βογκητά και τραγούδια και κατάρες και όρκους και ρόγχους θανάτου· κουβαλάς τη μυρωδιά της αρμύρας και του πεινασμένου χνώτου, του ξεραμένου κάτουρου και της σκουληκιασμένης σάρκας, τη μυρωδιά της φρίκης, της κόλασης, τη μυρωδιά του θανάτου. Κουβαλάς τα κόκαλα αυτών που άντεξαν μέχρι το τέλος, τα τελευταία λόγια τους που τα πήρε το πέλαγος και τα ’κανε φουσκωμένα κύματα, την τελευταία επιθυμία τους, την ευχή, την κατάρα τους.

Ξεπηδούν από διηγήσεις και διαβάσματα κιτρινισμένων σελίδων και ξεθωριασμένες φωτογραφίες σαν λευκοί σταυροί καρφωμένοι στο βαθύ μπλε, απέναντι απ’ το «βράχο του Λένιν» κι αγναντεύουν στο σήμερα. Εμφανίζονται πίσω από κάθε τσαλακωμένη σελίδα της καθημερινότητάς μας. Ξεπροβάλλουν πίσω από τα κόκκινα πανό των αγώνων μας. Βαδίζουν στα ίδια χιλιοπερπατημένα οδοστρώματα. «Φωνάζουν» τα συνθήματά μας.

Τους μύθους τους φτιάχνει ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος χαράζει και τα όρια ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα και συχνά μπαινοβγαίνει σ’ αυτά κατά πως εξυπηρετεί την αδράνεια και τις ανασφάλειές του, ή βολεύει τις ψευδαισθήσεις του. Κάποια γεγονότα φαντάζουν στους νεώτερους (ευτυχώς όχι σε όλους) σαν παραμύθια με πρωταγωνιστές όντα αλλόκοτα, με υπερφυσικές ικανότητες.

Στον Αη Στράτη οδηγήθηκαν σιδεροδέσμιοι άνθρωποι όλων των ηλικιών, απλοί, καθημερινοί, με σάρκες και κόκαλα· εργάτες, αγρότες, επιστήμονες, καλλιτέχνες. Γυναίκες και άντρες που τα όνειρά τους χώραγαν τη ζωή όλων των ανθρώπων, και παιδιά που δεν πρόλαβαν να ονειρευτούν παρά ένα γεμάτο πιάτο φαΐ, ένα χάδι της εξόριστης μάνας και μια αγκαλιά από τον τουφεκισμένο πατέρα. Αγωνιστές που ανέλαβαν πρόθυμα να κουβαλήσουν στις πλάτες τους το φορτίο της ευθύνης, της ανάγκης, του χρέους εκατομμυρίων συνανθρώπων τους. Κομμουνιστές που πήγαν κόντρα στην «κανονικότητα» της εποχής τους που ήθελε  σκυμμένα κεφάλια και εύκαμπτες σπονδυλικές στήλες. Ήρωες που αναμετρήθηκαν όταν χρειάστηκε και με τον θάνατο για να υπερασπιστούν την αναγκαιότητα για μια κοινωνία χωρίς εκμεταλλευτές και σκλάβους, για να τιμήσουν τα ιδανικά του σοσιαλισμού – κομμουνισμού.

Οι ήρωες του Αη Στράτη δεν είναι μυθικοί. Η προσέγγιση στη θυσία τους αν λιμνάζει σε στείρους  συναισθηματισμούς και ρηχές συγκινήσεις τότε η θέση της βρίσκεται  ανάμεσα στα εκθέματα του «Μουσείου Δημοκρατίας». Και τότε, η ώρα που η σκόνη της λήθης θα σκεπάσει ό,τι σήμερα κρατιέται ζωντανό δεν θ’ αργήσει.

Η μεγαλύτερη τιμή σήμερα για τους ήρωες του Αη Στράτη είναι η αναζωπύρωση της μνήμης και η μεταλαμπάδευσή της, από νου σε νου κι από καρδιά σε καρδιά. Είναι η υπεράσπιση των ίδιων ιδανικών, η συνέχιση του  αγώνα τους μέχρι τη δικαίωση. Αυτή θα είναι η εξόφληση του δικού μας χρέους.

Δευτέρα 27 Ιούνη 2016.

Δείτε ακόμα:
Αη Στράτης: Οδοιπορικό μνήμης και τιμής εκεί που ως κι ο θάνατος νικήθηκε (32ΦΩΤΟ)