Η εργατική τάξη μέσα από το λαϊκό τραγούδι (1)

Τραγούδι λαϊκό, δημιούργημα λαϊκών ανθρώπων. Η έκφραση μέσα από τη μουσική και τους απλούς λιτούς στίχους των δημιουργών του που ήταν κατά κανόνα  άνθρωποι απλοί αυτό που λέμε «λαΪκοί».

Τραγούδι που εξέφρασε τις ανάγκες του εργαζόμενου λαού, τα βάσανά του, τους έρωτες, τον πόνο της μάνας, τον καημό του μετανάστη, την απογοήτευση του φτωχού εργάτη, την απελπισία του αδικημένου από το κοινωνικό σύστημα.

Εξέφρασε όμως και την κριτική προς αυτήν ακριβώς την αδικία του κοινωνικού συστήματος εις βάρος των εργαζομένων, πέρασε «μηνύματα» κοινωνικής αισιοδοξίας. Σε κάποιες περιπτώσεις «αναζήτησε» και πρότεινε μια «άλλη κοινωνία».

Η επιλογή των τραγουδιών σ’ αυτό το αφιέρωμα αλλά και σε άλλα που θα ακολουθήσουν δεν μπαίνει σε «καλούπια» χρονικών περιόδων, θεματολογίας, κάποια σειρά κλπ. Ούτε προσφέρεται για κριτική και αναλύσεις, τουλάχιστον από αυτό το βήμα.

Είναι τραγούδια με το άκουσμα των οποίων μεγάλωσα. Τραγούδια που με νανούρισαν πολλά ζεστά μεσημέρια, όταν σαν μικρό παιδί «έπρεπε» να κοιμηθώ. Τραγούδια που  έφερνε το δροσερό αεράκι, από κάποιο γειτονικό ραδιόφωνο, στο δωμάτιό μου από την ανοιχτή μπαλκονόπορτα όταν εγώ είχα διάβασμα, και έβρισκα τη δικαιολογία πως με «ενοχλούσε».

Τραγούδια που συνόδευσαν τους πρώτους έρωτες, τα πρώτα ξενύχτια, τις πρώτες …κρασοκατανύξεις. Αλλά και τραγούδια που συνόδευσαν τις πρώτες διαδηλώσεις, τις πρώτες απεργίες, τις πρώτες πορείες. Τραγούδια που αγαπώ.

Το κριτήριο λοιπόν της επιλογής των τραγουδιών …αυστηρά προσωπικό!

Σας εύχομαι καλή ακρόαση!

1. ΤΟ ΜΕΡΟΚΑΜΑΤΟ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ (1962)

     Συνηθισμένος είμαι από χρόνια

Για να δουλεύω στις οικοδομές

Μπετό και σίδερα να τα παλεύω

Και ν’ ανεβαίνω ψηλά στις σκαλωσιές

Για να σε δω αρχόντισσα

Μια μέρα στο πλευρό μου

Δουλεύω κι αγωνίζομαι

Για σένανε μωρό μου

Στο μεροκάματο του πόνου

Είσαι για μένα η αναπνοή μου

Κι εγώ για σένα βράχος στη ζωή

Κι αν μας ζηλεύουνε, μη σε φοβίζει

Εμείς θα ζούμε αγάπη μου μαζί

Συνθέτης: ΜΠΑΜΠΗΣ ΜΠΑΚΑΛΗΣ

Στιχουργός: Κ. ΒΙΡΒΟΣ – Ε. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

Ερμηνευτής: ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ

(στην πρώτη ηχογράφηση ερμηνευτής ήταν ο Ευαγγ. Περπινιάδης)

                                                                            
                                                                

2. ΔΕ ΜΕ ΤΡΟΜΑΖΕΙ Η ΔΟΥΛΕΙΑ (1963)

Δεν με τρομάζει η δουλειά

Η κάπνα και η μουτζούρα

Ούτε οι φωτιές κι οι μηχανές

Γκυκειά μου αγαπούλα

Όσο αγαπώ εσένα αγαπώ και τη δουλειά μου

Δεν θα δυστυχίσεις στα χέρια τα δικά μου

Τα ροζιασμένα χέρια μου

Για σένα θα δουλεύουν

Θάσαι κυρία στη ζωή κι όλοι θα σε ζηλεύουν

Όσο αγαπώ εσένα αγαπώ και τη δουλειά μου

Δεν θα δυστυχίσεις στα χέρια τα δικά μου

Συνθέτης: ΜΠΑΜΠΗΣ ΜΠΑΚΑΛΗΣ

Ερμηνευτής: ΣΤΡΑΤΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

(στην πρώτη ηχογράφηση ερμηνευτής ήταν ο Ευαγγ. Περπινιάδης)

3. ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΗΦΑΝΗ Η ΕΡΓΑΤΙΑ

Αν είσαι γέννημα της αριστοκρατίας

Κι έχει ο μπαμπάς σου πολλά λεφτά

Δεν θα μπορέσεις να με προσβάλλεις

Είναι περήφανη μωρό μου η εργατιά

Δεν είναι μόνο τα λεφτά

Μέσα στην οικουμένη

Σε μένα να είσαι φρόνιμη

Σεμνή και μετρημένη

Τα χαμηλόσπιτα και πολυκατοικίες

Τα φτιάξαν χέρια εργατικά

Δεν θα μπορέσεις να με προσβάλλεις

Είναι περήφανη μωρό μου η εργατιά

Συνθέτης: ΜΠΑΜΠΗΣ ΜΠΑΚΑΛΗΣ

Ερμηνευτής: ΔΙΚΑΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΔΗΜΑΣ

4. ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ (1948)

Σφυρίζει η φάμπρικα

Μόλις χαράζει

Οι εργάτες τρέχουν

Για τη δουλειά

Για να δουλέψουνε

Όλη τη μέρα

Γειά σου περήφανη

Κι αθάνατη εργατιά

Βλέπεις κοπέλες στα υφαντουργεία

Κι άλλες δουλεύουν στ’ αργαλειά

Στα καπνομάγαζα, στα συνεργεία

Γειά σου περήφανη

Κι αθάνατη εργατιά

Φράγκο δε δίνουνε για μεγαλεία

Έχουνε μάθει να ζουν απλά

Στάζει ο ιδρώτας τους χρυσές σταγόνες

Γειά σου περήφανη

Κι αθάνατη εργατιά

Σφυρίζει η φάμπρικα

Σαν θα σχολάσουν

Κορίτσια, αγόρια ζευγαρωτά

Με την αγάπη τους

Θα ξαποστάσουν

Γειά σου περήφανη

Κι αθάνατη εργατιά

Συνθέτης: ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ

Ερμηνευτές: ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΣΑΟΥΣΑΚΗΣ – ΜΑΡΙΚΑ ΝΙΝΟΥ –

                   ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ

5. ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΗ (1965)

Τα χέρια σκάβουνε βαθιά

Το δίκιο τους να βρούνε

Τα χέρια στήνουν σκαλωσιά

Ως τα’ ουρανού την εκκλησιά

Κι αντίδωρο ζητούνε

Μες την μπόρα, μες τον ήλιο

Με ολόρθη την καρδιά

Θα πυργώσουμε βασίλειο

Για να ζήσεις εργατιά

Τα χέρια πιάνουν το σφυρί

Κι πέτρα ανθός ραγίζει

Και περιμένουν την αυγή

Που όλο φτάνει κι όλο αργεί

Κι η εργατιά δακρύζει

Συνθέτης: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ

Στιχουργός: ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

Ερμηνευτής: ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ

( το τραγούδι αυτό είναι γνωστό επίσης με τον τίτλο «Μεσ’ την μπόρα μεσ’ τον ήλιο» και πρωτοπαρουσιάστηκε στο φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, 1965)

6. ΕΡΓΑΤΙΑ (1964)

Γεια σου περήφανη εργατιά με την μεγάλη σου καρδιά

Λεβεντογέννα εργατιά ποτέ σου δεν πεθαίνεις

Ποτέ σου δεν βαρυγγομάς όσο κι αν αποσταίνεις

Και στ’ άψυχα δίνεις ψυχή και τ’ άσχημα ομορφαίνεις

Γεια σου περήφανη εργατιά με τα καλά σου τα παιδιά

Μέσα στα μπρούτζινα κορμιά μεσ’ στ’ ατσαλένια στήθια

Κρύβεις ψυχές μ’ αισθήματα που το ΄χουνε συνήθεια

Για ν’ αγαπάνε τη δουλειά το δίκιο την αλήθεια

Συνθέτης: ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ

Ερμηνεύει: ΠΟΛΥ ΠΑΝΟΥ

7. ΦΤΩΧΟΠΑΙΔΟ (1953)

Φτωχόπαιδο με γνώρισες

Κι από μικρός στην πιάτσα

Παλεύω με τα μπράτσα

Στα σίδερα, στα γράσα

Κι όπου νυχτώσω και βρεθώ (δις)

Κι αν κάθε βράδυ ξενυχτώ

Στη ρόδα, στο τιμόνι

Μη μου παραπονιέσαι

Και μη στεναχωριέσαι

Που μένεις πάντα μοναχή

Σ’ αυτή τη δύσκολη ζωή

Δεν λείπουν τα στραπάτσα

Γι’ αυτό κι εγώ στην πιάτσα

Παλεύω με τα μπράτσα

Για σένα αγάπη μου γλυκειά

Συνθέτης: ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ

Ερμηνεύουν: ΜΑΡΙΚΑ ΝΙΝΟΥ – ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ

8. ΤΑ ΚΟΥΡΑΣΜΕΝΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΥ

     Τα κουρασμένα χέρια μου

Θέλουν να ξαποστάσουν

Γιατί παιδεύτηκαν σκληρά

Δίχως να ησυχάσουν

Στα δυο μου χέρια κρέμεται

Το φτωχικό μου σπίτι

Και σιδερένια νάτανε

Θα είχανε λυγίσει

Μα έχω υποχρέωση

Η φαμελιά να ζήσει

Τα κουρασμένα χέρια μου

Έχουνε πια γεράσει

Μα θα δουλεύω ο φτωχός

Ώσπου το τέλος φτάσει

Συνθέτης: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΑΡΤΑΝΗΣ

Στιχουργός: ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ

Ερμηνεύει: ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ

9. ΔΟΥΛΕΥΤΑΡΗΣ

Με σκληρή δουλειά και μόχθο

Και μ’ αγώνα στη ζωή

Στον ιδρώτα μου το βρέχω

Και το τρώγω το ψωμί

Στη ζωή χρυσό μου αστέρι

Χέρι χέρι ας πιαστούμε

Το ψωμί του δουλευτάρη

Έλα να το μοιραστούμε

Να το μοιραστούμε

Στο θεό ας ορκιστούμε

Να ΄σαι συ κι εγώ πιστός

Το ψωμί του δουλευτάρη

Είν’ ο ίδιος ο Χριστός

Ερμηνεύει: ΣΤΡΑΤΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

ΔΕ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΕΝΑΣ ΔΙΚΑΣΤΗΣ (1961)

Να μ’ έπαιρνε ένας άνεμος

Ψηλά να μ’ ανεβάσει

Να δω τι γίνεται στη γη

Ποιους τυραννάει η ζωή

Σ’ αυτήν εδώ την πλάση

Δεν βρίσκεται ένας δικαστής

Να ΄ρθει να μας δικάσει

Να κρίνει τα παράπονα

Που κρύβονται στην πλάση

Σ’ αυτή τη δόλια πλάση

Να δω ανθρώπινες καρδιές

Που κυβερνάει η κακία

Να δω αμαρτήματα βαριά

Απ’ του ανθρώπου την καρδιά

Που κρύβει η κοινωνία

Να μ’ έπαιρνε ένας άνεμος

Να φτάσω σ’ άλλα μέρη

Να εγκαταλείψω αυτή τη γη

Τη σκάρτη την αμαρτωλή

Να μη με ξαναφέρει

Συνθέτης: Β. ΜΠΑΛΗΣ

Ερμηνεύει: ΠΑΝΟΣ ΓΑΒΑΛΑΣ

Αξίζουν ένα  ευχαριστώ όσοι δημιούργησαν και «ανέβασαν» αυτά τα «βιντεάκια» στο διαδίκτυο.