«Η Ηλέκτρα Αποστόλου και η πείρα από την δράση των καλλιτεχνών σε συνθήκες ανόδου του φασισμού και πολέμου»: Εκδήλωση - αφιέρωμα στη μεγάλη ηρωίδα στις 9/2

Εκδήλωση - αφιέρωμα στην Ηλέκτρα Αποστόλου

Την Κυριακή, 9 Φλεβάρη, στις 6.30 το απόγευμα, στον κινηματογράφο «Αλεξάνδρα», από την ΤΟ Καλλιτεχνών του ΚΚΕ

«Στα 1925, μια μέρα σ' έναν κεντρικό δρόμο της Αθήνας στεκόταν ένα κοριτσάκι με δύο μαύρες κοτσιδούλες κι ένα κολλαριστό άσπρο φουστανάκι κι έριχνε κρυφές ματιές τριγύρω. "Βρε τι κάνεις εδώ;", της λέει ένας γνωστός που περνά και που ήξερε καλά την οικογένεια. "Σουτ, του γνέφει η μικρή, μην πεις τίποτα στο σπίτι. Μοιράζω προκηρύξεις". Από τότε αρχίζει η πολιτική δράση της Ηλέκτρας Αποστόλου. Ηταν τότε 13 χρόνων. Καταγόταν από αστική οικογένεια. Μα, από μικρό παιδί είχε προσέξει τη φτώχεια και την αδικία που υπάρχει στον κόσμο, και το μυαλό της άρχισε να ψάχνει για να καταλάβει τις αιτίες που χώριζαν την κοινωνία στα δύο, και τον τρόπο για να λείψουν οι αδικίες» (Μ. Αξιώτη: «Η Ελληνίδα», περιοδικό «Ελληνική Αριστερά»).

* * *

Το περασμένο καλοκαίρι, η ομάδα έρευνας αναλαμβάνει ένα δύσκολο και σύνθετο έργο. Να συλλέξει τα διάσπαρτα ντοκουμέντα, κείμενα, αναφορές, αποσπάσματα από έντυπα καθώς και απ' τα αρχεία του Κόμματος που αφορούν τη ζωή και τη δράση της Ηλέκτρας Αποστόλου, να τα διασταυρώσει και να τα μελετήσει σε βάθος. Γέννημα της σύνθετης και συλλογικής δουλειάς: «Ηλέκτρα Αδελφή της Επανάστασης». Η εκδήλωση - αφιέρωμα στην ξεχωριστή αγωνίστρια που «ανεβάζει» η ΤΟ Καλλιτεχνών του ΚΚΕ την Κυριακή 9 Φλεβάρη, στις 6.30 το απόγευμα, στον κινηματογράφο «Αλεξάνδρα» (οδός Κρέμου 141), στην Καλλιθέα, με θέμα: «Η Ηλέκτρα Αποστόλου και η πείρα από την δράση των καλλιτεχνών σε συνθήκες ανόδου του φασισμού και πολέμου». Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Ο «Ριζοσπάστης» μιλάει με τον Βαγγέλη Δρούγκα ηθοποιό, την Μαριάννα Δημητρούλη, θεατρολόγο, και την Γεωργία Καούκη σπουδάστρια δραματικής σχολής, μέλη της ΤΟ Καλλιτεχνών.

-- Πρόκειται για μια επετειακή, μουσειακή εκδήλωση;

-- Β. Δ.: Μόνο μουσειακή δεν είναι. Είναι η συνέχεια στο σήμερα. Θέλουμε να πούμε στη νέα γενιά «να βρε, ποιοι άνθρωποι υπήρξαν και τι πρέπει να κάνεις και 'σύ». Φίλε μου, εργάτη μου, για σένα μιλάει ο «μύθος». Δες το έτσι: Πρέπει να απελευθερώσεις τον εαυτό σου μαζί και την υπόλοιπη κοινωνία. Χωρίς ταξική πάλη δεν γίνεται. Γιατί η Ηλέκτρα υπήρξε κόρη της εποχής της, της ταξικής πάλης, κόρη του ΚΚΕ.

-- Η Ηλέκτρα εντάχθηκε στην Κομμουνιστική Νεολαία της Αθήνας το 1926, σε ηλικία 14 ετών. Εποχή όπου οι γυναίκες στο κίνημα ήταν λιγοστές, η ενασχόληση με τα κοινά στιγμάτιζαν την ηθική μιας γυναίκας πολύ περισσότερο όταν εκείνη δραστηριοποιούνταν πολιτικά μέσα από το ΚΚΕ. Ποιο είναι το μήνυμα που επιδιώκει να περάσει η εκδήλωση στις γυναίκες;

-- Γ. Κ.: Σήμερα, πολλές γυναίκες αν και νέες αποστρατεύονται. Κι εγώ είμαι 25 χρόνων και προσπαθώ να δω τι θα κάνω με τη ζωή μου. Το βλέπω απ' άλλες κοπέλες που μπαίνει το ερώτημα κάνω οικογένεια, πώς γίνεται να απεργώ, να τρέχω από 'δώ κι από 'κεί, να αφήνω το παιδί μου. Δίνει ένα παράδειγμα για το πώς πρέπει να σταθούν, ιδιαίτερα οι γυναίκες που υφίστανται διπλή καταπίεση. Η Ηλέκτρα δείχνει το δρόμο που πρέπει να τραβήξουμε. Παλεύοντας οργανωμένα αγωνίζεσαι και για την οικογένειά σου, το παιδί σου. Δεν ήταν μια φεμινίστρια που έκανε ακτιβισμό. Γέννησε κατά τη διάρκεια της μεταγωγής της στην εξορία, λεχώνα με το νεογέννητο μεταφέρθηκε εξόριστη στην Ανάφη, γνώρισαν με την δύο ετών κόρη της την πείνα του '41 και '42, μετά την απόδρασή της έδωσε το παιδί σε μια άλλη οικογένεια. Συμβολίζει τη γυναίκα κομμουνίστρια, τη νέα μητέρα, που βάζει το κομματικό καθήκον, το συμφέρον της εργατικής τάξης και του λαού πάνω από το ατομικό.

Από τη συζήτηση της ομάδας από την ΤΟ Καλλιτεχνών του ΚΚΕ με την συντάκτρια του «Ριζοσπάστη». Αριστερά η Γεωργία Καούκη, στη μέση ο Βαγγέλης Δρούγκας και δεξιά η Μαριάννα Δημητρούλη

-- Υπάρχουν αντιστοιχίες στην εποχή που έδρασε η Αποστόλου με το σήμερα; Αποτελεί μια καλή αφορμή για να δούμε τι στάση είχαν κρατήσει τότε οι καλλιτέχνες και το ρόλο τους στο σήμερα;

-- Γ. Κ.: Ναι, μια απ' αυτές η άνοδος του φασισμού. Σίγουρα μιλάμε για πιο δύσκολες συνθήκες από αυτές που ζούμε μέχρι στιγμής, αλλά προοπτικά δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθούν. Γι' αυτό έχει σημασία να μελετάμε αυτήν την περίοδο, να δούμε ότι οι σύντροφοι τότε μέσα σε αυτές τις συνθήκες και από την ιδεολογία του Κόμματος διαμορφώθηκαν.

-- Μ. Δ.: Σχεδόν το 90% των καλλιτεχνών ήταν οργανωμένο στο ΕΑΜ, οργάνωναν συσσίτια για τους άνεργους του κλάδου. Σήμερα έχεις βαθιά συνεχιζόμενη καπιταλιστική κρίση, έχεις πείνα, αποστρατευμένους και βλέπεις πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος. Μέσα σ' αυτό πρέπει να δουν το ρόλο τους και οι καλλιτέχνες. Είμαστε σε φάση οπισθοχώρησης, αυτήν τη στιγμή, αλλά πρέπει να ετοιμάζεσαι. Να αξιοποιήσεις, να μελετήσεις τέτοια παραδείγματα για να θωρακίζεσαι, να ανασυνταχθείς και να καθυστερείς τα πράγματα όσα μπορείς. Υπάρχει ανάγκη για έμπρακτη αλληλεγγύη και μέσα στον κλάδο των καλλιτεχνών που πολλοί είναι άνεργοι, δεν έχουν να φάνε, με ασφράγιστα βιβλιάρια Υγείας. Να ανταποκριθούμε και σε αυτές τις συνθήκες.

-- Η μελέτη γύρω από την Ηλέκτρα Αποστόλου φαίνεται να σας έχει συνεπάρει. Πώς έχει "γράψει" μέσα σας; Νιώθετε κάτι να αλλάζει;

-- Γ. Κ.: Μου έδωσε πολύ θάρρος και προοπτική για πολλά ζητήματα. Βλέποντας τις ανησυχίες, τη δράση των συντρόφων τότε, μου δίνει απάντηση στην ανυπομονησία, στο ότι δρούμε και δεν βλέπω γρήγορα αποτελέσματα. Βλέπω πόση σημασία έχει η δουλειά του μυρμηγκιού, το «σιγά σιγά και θα φτάσουμε και παρακάτω». Παίζουμε τον δικό μας ρόλο στην εξέλιξη της Ιστορίας. Δεν υπάρχει τέλος στην πορεία της ταξικής πάλης. Ακόμη και πριν την εκδήλωση το συζητάω με κόσμο, μου έχει διδάξει πολλά πράγματα.

-- Β. Δ.: Η Ηλέκτρα δε θα υπήρχε αν δεν υπήρχε το ΚΚΕ. Ο ρόλος του Κόμματος, της επαναστατικής κοσμοθεωρίας του Μαρξισμού - Λενινισμού και της ταξικής πάλης παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα. Είναι τόσο δυνατή και απελευθερωτική κοσμοθεωρία που πεθαίνεις για αυτή.

-- Η Ηλέκτρα Αποστόλου στάθηκε συνεπής στα ίδια της τα λόγια όταν κάποτε είχε πει «εγώ όταν πιάνομαι, δεν νιώθω καμιά ανησυχία για την απολογία μου, γιατί μόλις περάσω εκείνα τα κατώφλια, βάζω στο νου μου πως δεν έχω πια μνήμη, δεν έχω αυτιά, δεν έχω γλώσσα. Δεν έχω ούτε μια μέρας παρελθόν». Είναι ένα μάθημα αντοχής στα δικά μας ερωτήματα;

-- Μ.Δ.: Τα έχουμε μέσα μας αυτά τα ερωτήματα: Κι αν με βγάλουν στην παρανομία τι; Κι αν με ανακρίνουν τι; Κι αν με βασανίσουν, ποιο βασανιστήριο θα αντέξω και ποιο όχι; Και μετά θυμάμαι από το Β' Δοκίμιο Ιστορίας μαρτυρίες από άλλες γυναίκες εξόριστες που τους έφερναν μπροστά το παιδί τους και τους έλεγαν ή θα σπάσεις ή θα στο σκοτώσω. Κι εκείνες διάλεγαν να μην λυγίσουν και να πουν στο παιδί τους ότι είναι λίγα δευτερόλεπτα και δεν θα καταλάβεις τίποτα. Οχι επειδή δεν το αγαπούσαν, αλλά επειδή ο μόνος δρόμος και τρόπος για να ζήσουν με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες ήταν η θυσία μέχρι το τέλος. Αυτά τα ιστορικά παραδείγματα σε κάνουν να παίρνεις έμπρακτα μέτρα για όταν έρθει η κρίσιμη στιγμή. Να σταθώ αντάξια και του Κόμματός μου που έχει 95 χρόνια ιστορία κι όλων αυτών των ανθρώπων.

-- Β. Δ.: Να δει ο καθένας μας το καθήκον του απέναντι στην Ιστορία. Να δει πώς δένεται το ατσάλι και πώς πάει μπροστά η ανθρωπότητα. Πόσο αίμα χρειάζεται για να φύγεις και να αφήσεις πίσω σου κάτι καλύτερο. Να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της εποχής μας. Ολα τα ιστορικά γεγονότα αποδεικνύουν ότι χωρίς οργάνωση δεν πετυχαίνεις τίποτα. Να δουν ποιος είναι ο δρόμος.

-- Δύσκολος δρόμος...

-- Β. Δ: Και τι δεν είναι δύσκολο; Με τι είναι ποτισμένο το δέντρο της εξέλιξης; Με ανθρώπινο αίμα.

-- Γ. Κ.: Να ζεις με 200 και 300 ευρώ κι αυτό δύσκολο είναι. Να είσαι απολυμένος, να έχεις παιδιά, ενοίκια, δάνεια και να μην ξέρεις τι να κάνεις. Μέσα από αυτό τον δρόμο τουλάχιστον υπάρχει προοπτική στην πάλη για την κοινωνία, όπου ο κόσμος θα μπορεί να ζει, να έχει την υγεία του, μόρφωση, τους καλλιτέχνες στην υπηρεσία του.

Ελένη ΤΖΙΒΡΑ

Ριζοσπάστης