Marta Lidia Ugarte Román ― Η άγνωστη ιστορία της Μάρτα Ουγκάρτε

Marta Lidia Ugarte Román (1934-1976)

Η Χιλιανή ηρωίδα Μάρτα Ουγκάρτε - Marta Lidia Ugarte Román (29 Ιούλη 1934 – 9 Σεπτέμβρη 1976) ήταν πανεπιστημιακή καθηγήτρια, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής (CPC), υπεύθυνη του τομέα Εθνικής Παδείας και συνεργάτιδα του Σαλβαδόρ Αλιέντε. Από την πρώτη στιγμή του πραξικοπήματος του στρατηγού Πινοτσέτ, στις 11 Σεπτέμβρη του 1973, η Μάρτα Ουγκάρτε καταζητήθηκε και μπήκε στην παρανομία. Πιάστηκε από πράκτορες της Χιλιάνικης μυστικής αστυνομίας DINA, στις 9 Αυγούστου του 1976.

Στις 12 Σεπτέμβρη του 1976, στην παραλία Λα Μπαλένα, βόρεια του Σαντιάγκο της Χιλής, ένας ψαράς βρήκε το κομματιασμένο πτώμα μιας γυναίκας μέσα σε ένα τσουβάλι. Το σώμα είχε πολλές πληγές και εγκαύματα από βασανιστήρια. Στον λαιμό υπήρχε ακόμα το σύρμα με το οποίο τη στραγγάλισαν. Όλα τα νύχια είχαν ξεριζωθεί. Αμέσως στο θέμα δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα. Ο κατευθυνόμενος από τη χούντα τύπος έκανε λόγο για «έγκλημα πάθους». Εκείνες τις μέρες πολλές οικογένειες αναζητούσαν δικούς τους που είχαν «εξαφανιστεί». Οι στρατιωτικοί δήλωναν «αμέτοχοι» και απαγόρευαν οποιαδήποτε έρευνα.

Οι αδελφές της Μάρτα Ουγκάρτε με τη βοήθεια του οδοντιάτρου της και μετά από επίπονη προσπάθεια μπόρεσαν να δουν το πτώμα και να το αναγνωρίσουν. Σύμφωνα με τη νεκροψία, ο θάνατος της Μάρτα ήταν αποτέλεσμα των βασανιστηρίων που υπέστη εν ζωή: κάταγμα σπονδυλικής στήλης, κοιλιακά και θωρακικά τραύματα, πολλαπλά κατάγματα πλευρών, διαλυμένο συκώτι και σπλήνας, εξάρθρωση των ώμων και των γοφών και διπλό κάταγμα στο δεξιό βραχίονα. Ξεψύχησε στις  9 Σεπτέμβρη του 1976.

Οι αρχές, στρατιωτικοί, αστυνομία και δικαστές, αρνήθηκαν οποιαδήποτε σχέση με το έγκλημα. Ωστόσο, λίγες μέρες μετά, ο συνδικαλιστής Πέντρο Χάρα Αλεγκρία (Pedro Jara Alegria), βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του, δήλωσε πως η Μάρτα Ουγκάρτε ήταν για μέρες συγκρατούμενή του στη διαβόητη Βίλα Γκριμάλντι (Villa Grimaldi), το κέντρο των βασανιστηρίων των μυστικών υπηρεσιών (DINA).

Από τον τύπο της εποχής

Η αλήθεια αποκαλύφτηκε μετά από δεκαπέντε χρόνια. Ορισμένοι βασανιστές έχοντας τύψεις περιέγραψαν με λεπτομέρειες ανατριχιαστικά εγκλήματα. Τους ομήρους, ακόμα και όσους βρίσκονταν στη ζωή, τους έδεναν μαζί με κομμάτια από σιδηροδρομικές γραμμές, τους έβαζαν σε τσουβάλια και κατόπιν τους έριχναν στη θάλασσα από ελικόπτερο. Η Μάρτα Ουγκάρτε είναι το μόνο από τα 1000 περίπου θύματα αυτής της μεθόδου που βρέθηκε.

Σύμφωνα με ομολογία βασανιστή που βρισκόταν στο ελικόπτερο από το οποίο καταπόντισαν το πτώμα της αγωνίστριας, η βιασύνη τους να εκτελέσουν την «αποστολή» τους είναι ο λόγος που δεν το έδεσαν καλά με το καλώδιο πάνω στο κομμάτι της σιδηρογραμμής, με αποτέλεσμα το άψυχο σώμα να απελευθερωθεί από το κομμάτι σίδερο και να βγει στην επιφάνεια της θάλασσας. Στο βυθό της θάλασσας στο σημείο που βρέθηκε το πτώμα της, υπήρχαν εκατοντάδες ακόμα υπολείμματα σιδηρογραμμών.

Η Μάρτα Ουγκάρτε

Στις 16 Γενάρη του 2005 ο υπεύθυνος του θανάτου της Μάρτα Ουγκάρτε και εκατοντάδων ακόμα ανθρώπων, ο αρχιβασανιστής λοχαγός του στρατού Γκέρμαν Μπαρίγκα (German Barriga) εξομολογήθηκε τα εγκλήματά του στην εκκλησία Sor Teresa de los Andes και την επόμενη μέρα αυτοκτόνησε πηδώντας από μια ταράτσα. Άφησε γράμμα λέγοντας πως η ζωή του είναι δύσκολη «τώρα που όλοι ξέρουν το παρελθόν» του και ότι δεν αντέχει στην ιδέα της φυλακής.

Την υπόθεση της Μάρτα Ουγκάρτε ανέδειξε ο Χιλιανός σκηνοθέτης Πατρίτσιο Γκουσμάν σε ταινία του.

Οι  Πατρίτσιο Μανς (Patricio Manns) και  Μανουέλ Μερίνο (Manuel Merino) συνέθεσαν το τραγούδι "Vino del mar" (κατά λέξη «σαρώθηκε από τη θάλασσα»), αφιερωμένο στη Μάρτα Ουγκάρτε, το οποίο ερμήνευσε η φημισμένη Χιλιάνικη μπάντα Inti-Illimani.

Ο Μανς δήλωσε ότι το τραγούδι του είναι ένας φόρος τιμής «στη γενναιόδωρη μαχήτρια, έξυπνη και όμορφη ακτιβίστρια που δολοφονήθηκε με σπάνιας αγριότητας τρόπο και πως το έγκλημα αυτό είναι σα να διαπράχτηκε ενάντια σε όλες τις γυναίκες της Χιλής, της ηπείρου, ενάντια σε όλες τις γυναίκες του κόσμου, και ότι δεν πρέπει να γίνει αποδεκτό».

•Ευχαριστώ τον φίλο του ιστολογίου "Οικοδόμος" oriverman για την αποστολή του βίντεο με το τραγούδι.

•Η ανάρτηση είναι βασισμένη σε πληροφορίες που πήρα από το βίντεο και την ισπανική βικιπαίδεια. Η προσπάθεια για απόδοση στα ελληνικά  κάποιων στοιχείων έγινε με τη βοήθεια της γκουγκλ. 

Δευτέρα 22 Σεπτέμβρη 2014.