Κατάμεστη από κόσμο ήταν η αίθουσα της Ένωσης Λιθογράφων που το απόγευμα της Τρίτης 25 Απρίλη πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση από την Πανελλαδική Ένωση Λιθογράφων και την Ένωση Προσωπικού Πρακτορείων Εφημερίδων Αθηνών για την ιστορία των εργατών Τύπου και Χάρτου, που την περίοδο 1940 - 1949 εργάστηκαν στην έκδοση των παράνομων αντιστασιακών εντύπων.
Αποσπάσματα από την ομιλία του Λεωνίδα Σακκά
«Με τη σημερινή μας εκδήλωση, τιμάμε όλους τους ανώνυμους και επώνυμους που κυνηγήθηκαν, εξορίστηκαν και βασανίστηκαν, που στήθηκαν μπροστά στα εκτελεστικά αποσπάσματα και έδωσαν τη ζωή τους, για την υπεράσπιση του λαού και της εργατικής τάξης. Αυτούς που κάτω από όλες τις συνθήκες συνέβαλαν να γράφονται, να τυπώνονται και να διακινούνται εφημερίδες, προκηρύξεις και αφίσες που ενημέρωναν και οργάνωναν την πάλη του λαού, την περίοδο 1940-1949. Με την πρωτοβουλία που πήραμε σήμερα τα δύο Σωματεία, Λιθογράφων και Πρακτορείων Τύπου, θέλουμε να κάνουμε ένα ακόμα βήμα στη μελέτη και προβολή της αγωνιστικής ιστορίας του κλάδου μας. Στο πρόσωπο των εργατών που εκτελέστηκαν ή σκοτώθηκαν, θέλουμε να τιμήσουμε μία ολόκληρη γενιά. Όλους αυτούς που αψηφώντας το θάνατο, τις φυλακές και τα βασανιστήρια, αναμετρήθηκαν με τον κατακτητή και τους ντόπιους συνεργάτες του.
Δεν κάνουμε μία ακίνδυνη αναφορά στους "δικούς μας άγιους". Το τελευταίο διάστημα έχουμε δει από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, αρκετά τέτοια μνημόσυνα καπηλείας. Εκδηλώσεις που αναφέρονται στους νεκρούς αγωνιστές, προσπαθώντας να τους φέρουν στα μέτρα τους. Που άλλοτε στην Καισαριανή, άλλοτε στο σπίτι του Μπελογιάννη, τολμάνε να μιλάνε για γνήσιους λαϊκούς αγωνιστές, ενώ οι ίδιοι σήμερα υπερασπίζονται τον ευρωμονόδρομο, την ελεύθερη αγορά και τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Δίνουν Γη και ύδωρ στο ντόπιο και ξένο κεφάλαιο. Αυτοί που νομίζουν ότι πλασάροντας τα αντιλαϊκά μέτρα με φιλολαϊκό μανδύα, κρύβεται η σαπίλα του συστήματος που υπηρετούν.
Εμείς τους νεκρούς της τάξης μας, τους τιμάμε οργανώνοντας τους αγώνες του σήμερα, μέσα στα εργοστάσια και τους χώρους δουλειάς, κόντρα στην υποταγή και το συμβιβασμό. Δε χρειαζόμαστε κάμερες και τυμπανοκρουσίες για να πάρουμε κουράγιο, έχουμε μάθει τη δουλειά του μυρμηγκιού που είναι επίπονη, αλλά φέρνει αποτελέσματα. Αντλούμε δύναμη από την ακεραιότητα και την αντοχή τους για να συνεχίσουμε την επίμονη δουλειά της ανασύνταξης του εργατικού κινήματος. Έχουμε πίστη πως αυτοί που δώσανε τη ζωή τους, δε χάθηκαν άδικα και ας φαίνεται σήμερα ανίκητο το σύστημα. Ο καπιταλισμός τα έχει φάει τα ψωμιά του και έρχεται η ώρα που θα τον ανατρέψουμε, ολοκληρώνοντας το έργο που με αίμα ξεκίνησαν οι προηγούμενοι.
Με τη σημερινή εκδήλωση, θέλουμε να φωτίσουμε μία πλευρά της ιστορίας του κλάδου, για τη δράση των πρωτοπόρων εργατών τύπου στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα χρόνια της κατοχής, της δυστυχίας, του θανάτου και της πείνας. Αλλά και τα χρόνια που η εργατική τάξη και ο φτωχός λαός έγραψαν μία από τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία του τόπου μας. Να αναδείξουμε ότι στην πραγματικότητα, ποτέ δε σταματάει η ταξική πάλη ακόμα και αν η κυβέρνηση που βρίσκεται στην εξουσία, έχει επιβάλει πλήρη απαγόρευση. Ποτέ δεν υπάρχει όπως λένε "εθνική ομοψυχία" ή "εθνική ενότητα". Είτε σε συνθήκες σχετικής ειρήνης όπως ζούμε σήμερα, είτε με τα τύμπανα του πολέμου να χτυπάν στη γειτονιά μας όλο και πιο έντονα, αναμετριούνται δύο κόσμοι. Αυτός των εκμεταλλευτών και αυτός των εκμεταλλευομένων, που βρίσκονται σε ανειρήνευτο πόλεμο.
Οι εργάτες του τύπου με το παράδειγμά τους την περίοδο 40-49, θέσανε τη γνώση και την τέχνη τους στην υπηρεσία του αγώνα, πολλές φορές με τίμημα την ίδια τους τη ζωή. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες που η εργατική τάξη και ο λαός δέχτηκαν την τρομοκρατία και την απαγόρευση, στήθηκαν τα πρώτα παράνομα τυπογραφεία. Εργάτες που δούλευαν στον κλάδο αλλά και άλλοι που οι συνθήκες τους έκαναν να μάθουν τη δουλειά σε συνθήκες παρανομίας, στρατεύτηκαν στον αγώνα. Η δουλειά στον παράνομο τύπο, ποτέ δεν είχε σχέση με την προσωπική προβολή, με την άνετη ζωή, δε μετριόταν με το πόσα χρήματα παίρνεις στο χέρι. Η αποζημίωση ήταν ηθική και μόνο, ήταν αναμέτρηση με το θάνατο.
Τότε ξενύχταγες μέσα στις κρύπτες, προετοιμάζοντας τις εφημερίδες και τα άλλα υλικά της αντίστασης και ξημέρωνες στα κρατητήρια. Έψαχνες την αλήθεια για να προετοιμάσεις και να οργανώσεις το λαό και βρισκόσουν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Εκείνη η δουλειά γέννησε πολλούς ανώνυμους ήρωες. Στη μπροσούρα που εκδώσαμε τα Σωματεία, βρίσκονται μόνο κάποια από τα ονόματα αυτών που μπορέσαμε να διασταυρώσουμε.
Τι είναι αυτό όμως που κάνει έναν άνθρωπο ήρωα;
Αν σήμερα μας φαίνεται βουνό η αναμέτρηση με τον εργοδότη, η συμμετοχή στην απεργία και η επιλογή να πάμε κόντρα στα μνημόνια, το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και συνολικά τους νόμους του αστικού κράτους, ας αναλογιστούμε πόσο μεγαλύτερα ήταν τα διλήμματα εκείνη την εποχή. Τότε που η αντίσταση δεν είχε κόστος την απόλυση και την ανεργία αλλά το μεγαλύτερο αγαθό για έναν άνθρωπο, την ίδια του τη ζωή. Αν τώρα ο καπιταλιστικός δρόμος δείχνει ανίκητος, πως θα μοιάζει όταν μας σημαδεύει με το όπλο στον κρόταφο;
Ο λόγος που εκείνη η περίοδος γέννησε τους δικούς της ήρωες, ήταν γιατί ο λαός πίστεψε ότι υπάρχει προοπτική, ότι η εργατική τάξη μπορεί να φέρει μία άλλη κοινωνία και έχει τη δύναμη να το κάνει. Ότι τα πράγματα δε θα είναι για πάντα έτσι, με ντόπιους και ξένους δυνάστες, η εργατική τάξη μπορεί να ζήσει χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτό αποτυπώνεται από τα αιτήματα της εποχής, που δεν περιορίζονταν στην οικονομική βελτίωση των εργαζομένων. Αυτό τον κόσμο οραματίζονταν και αυτά έγραφε ο παράνομος τύπος, τις ελπίδες και τα όνειρα του λαού, γραμμένα με μελάνι και αίμα από απλούς ανθρώπους που λίγα ξέρανε από γράμματα, μα ζούσαν την αδικία στο πετσί τους.
Όσοι μελετούσαν τις εφημερίδες και τα βιβλία της αντίστασης, γίνονταν καλύτεροι στη θεωρία και την πράξη. Δεν απογοητεύονταν από τις δυσκολίες και τα σκαμπανεβάσματα της πάλης. Αποκτούσαν μεγαλύτερη αντοχή στην πίεση του αντιπάλου και φέρνανε καλύτερα αποτελέσματα στη δράση τους.
Χάρη στον παράνομο τύπο και με τη βοήθεια των οργανώσεων του ΕΑΜ, εργάτες έμαθαν γραφή και ανάγνωση. Άλλοι που γνώριζαν να γράφουν, έμαθαν πράγματα που δεν γνώριζαν αυτοί που τελείωσαν πανεπιστήμια, που τους γέμιζαν το κεφάλι με αναχρονιστικές σαβούρες.
Όσοι ήρθαν σε επαφή με τα έντυπα και τα βιβλία της αντίστασης, αγάπησαν την μελέτη. Έμαθαν το ότι "δεν έχω χρόνο να διαβάσω" είναι ένας μύθος που κάνει ζημιά στην πρωτοπορία του αγώνα. Οι εφημερίδες που μιλούσαν για τους αγώνες και τον πόνο του λαού, για τις ένοπλες και σιωπηλές μάχες που έδινε, ήταν και είναι μέχρι και σήμερα "ο καθημερινός σύντροφος" των εργατών και άλλων πρωτοπόρων αγωνιστών στάθηκαν οργανωτής και καθοδηγητής σε μία πολύ δύσκολη περίοδο.
Φάνηκε πως όταν η εργατική τάξη, κατανοήσει την ιστορική της αποστολή, κρύβει αστείρευτες δυνάμεις. Όταν η αναμέτρηση βρίσκει οργανωμένη την εργατική τάξη και το λαό, η έκβαση του πολέμου, δεν μπορεί να υπολογιστεί με αριθμητική υπεροχή δυνάμεων. Τότε νικάει αυτός που έχει το δίκιο. Η ιστορία του ένοπλου αγώνα της περιόδου 40-49 με το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και το ΔΣΕ, απέδειξε πως σε συνθήκες όξυνσης της διαπάλης, ο λαός καλείται να διαλέξει "ή τις αλυσίδες ή τα όπλα".
Η σημασία του κλάδου μας σε τέτοιες δύσκολες περιόδους, είναι καθοριστική για τη νικηφόρα έκβαση της μάχης. Οι εργάτες του τύπου ήταν πολύτιμοι για την ενημέρωση και την οργάνωση του λαού, για να συμβάλουν στη μαζική προπαγάνδα. Για το λόγο αυτό κυνηγήθηκαν τόσο από τους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Είναι στιγμές που ο κλάδος πρέπει να σταματάει να τυπώνει τις φυλλάδες του κράτους και της αστικής τάξης και να δουλεύει για τη μόρφωση και ενημέρωση του λαού. Αυτό είναι το δικό μας καθήκον!
Στην περίοδο που εξετάζουμε στην Αθήνα, λειτουργούσαν δεκάδες παράνομα τυπογραφεία, σχεδόν σε κάθε γειτονιά. Μηχανές κρυμμένες σε υπόγεια σπιτιών, μέσα σε τοίχους και σε κρύπτες, που οι χειριστές τους μπορεί να κάνανε μήνες να δουν τον ήλιο, για να μην προδοθούν. Ούτε στιγμή δε σταμάτησαν να τυπώνονται παράνομες εφημερίδες και ανακοινώσεις του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και άλλων αντιστασιακών οργανώσεων.
Τα παράνομα τυπογραφεία που λειτούργησαν, ήταν η "γιάφκα" οργάνωσης της πάλης. Συχνά οι Λιθογράφοι, ήταν ταυτόχρονα και δημοσιογράφοι, συντάκτες, ήταν και οι ίδιοι μαχητές που συμμετείχαν στις ένοπλες συγκρούσεις της περιόδου. Γύρω από τα σπίτια που κρύβονταν τα τυπογραφεία, λειτουργούσε ένας άψογος μηχανισμός ενημέρωσης και διακίνησης εντύπων, ώστε να υπάρχει άμεση απάντηση και κινητοποίηση του λαού σε κάθε πόλη.
Η διακίνηση των αντιστασιακών εντύπων, γίνονταν με διάφορους τρόπους, μέσα σε καρότσια με φρούτα, λαχανικά και κάρβουνο. Ένα μικρό λάθος ή ατυχία μπορούσε να οδηγήσει στο εκτελεστικό απόσπασμα. Τα παιδιά τότε έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη διακίνηση γιατί δύσκολα κινούσαν υποψίες. Τέτοια λαμπρά παραδείγματα έχουμε στην οργάνωση της απεργίας μέσα στην κατοχή ενάντια στην επιστράτευση, ή αργότερα με τα Δεκεμβριανά. Αγώνες που δε θα μπορούσαν να οργανωθούνε αν δεν υπήρχε αυτή η δουλειά.
Η εγκατάσταση και κάλυψη αυτών των παράνομων τυπογραφείων ήθελε τέχνη και μέγιστη συνωμοτικότητα. Πολλές φορές χρειάστηκε να μετατραπούν μηχανές από ηλεκτρικές σε ποδοκίνητες ή χειροκίνητες για να μην κάνουν θόρυβο και αποκαλυφθούν, όπως το τυπογραφείο του ΕΑΜ στην Καλλιθέα σε ένα υπόγειο της οδού Σκρά με τη μηχανή τύπου Βικτόρια που διασώζεται μέχρι και σήμερα. Τα παράνομα τυπογραφεία, δε θα μπορούσαν να υπάρξουν αν δε στηρίζονταν από χιλιάδες αγωνιστές. Από όλους εκείνος που ανοίξαν τα σπίτια τους για αυτό το σκοπό, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή όλης τους της οικογένειας. Από όσους φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τα αναλώσιμα χαρτί, μελάνι κλπ.
Είναι εντυπωσιακό, πως παρ όλες τις δυσκολίες της εποχής, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, τα υλικά που γράφτηκαν και τυπώθηκαν, είναι ανεκτίμητος πλούτος ακόμα και σήμερα. Δεκάδες ήταν οι εφημερίδες της αντίστασης όπως ο "Ριζοσπάστης", η "Αδούλωτη Αθήνα", η "Ελευθερία", η "Νίκη", η "Νέα Ελλάδα", ο "Ελευθερωτής", η εφημερίδα της ΕΠΟΝ "Νέα Γενιά" και πολλές ακόμα. Στην Ελεύθερη Ελλάδα τυπώθηκαν και εκδόθηκαν μία σειρά βιβλία όλων των ειδών σε χιλιάδες αντίτυπα, από αναγνωστικό για τα παιδιά του δημοτικού, λογοτεχνικά και πολιτικά βιβλία, έργα των μεγάλων φιλόσοφων, ποίηση, μέχρι και μία σειρά εγχειρίδια για τις σχολές αξιωματικών και υπαξιωματικών του ΕΛΑΣ.
Τότε δε γράφανε άρθρα μόνο οι δημοσιογράφοι, γράφανε όλοι, γιατί οι συνθήκες κάνουν τον άνθρωπο να σκέπτεται πιο πολύ, να επεξεργάζεται τα ζητήματα και να βγάζει συμπεράσματα. Αυτοί ήταν και συνεχίζουν να είναι οι καλύτεροι ανταποκριτές. Οι εργάτες που ζούνε τα προβλήματα, που αγωνίζονται και μάχονται με τις δυσκολίες κάθε μέρα. Οι συνθήκες ανάγκασαν και μία σειρά αγωνιστών να μάθουν να δουλεύουν τα πιεστήρια. Λογοτέχνες και καλλιτέχνες που στρατεύτηκαν στον αγώνα συμβάλανε με τον τρόπο τους με αξιοθαύμαστα έργα όπως ο Βάρναλης, ο Γληνός, ο Καζατζάκης και άλλοι. Παρ όλα τα πενιχρά μέσα, βλέπουμε ότι με τη συμβολή των καλλιτεχνών της εποχής, βγήκαν πολύχρωμες αφίσες με χαρακτικά και ζωγραφική, που ήταν πρωτοποριακές για την τεχνολογία της εποχής.
Το να δουλεύεις στον παράνομο προπαγανδιστικό μηχανισμό, ήταν τίτλος τιμής. Γιατί πήγαινες κόντρα στο ρεύμα κόντρα σε αυτό που παρουσιάζονταν ως "εφικτό", δηλαδή το συμβιβασμό και την υποταγή. Οι εργάτες του τύπου που δούλεψαν για λογαριασμό των αντιστασιακών οργανώσεων, κυνηγήθηκαν και πάντα θα κυνηγιούνται από το αστικό κράτος και τους μηχανισμούς του, γιατί τόλμησαν να αμφισβητήσουν την ίδια του την εξουσία.
Σήμερα που ο αντίπαλος δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια μέσα εναντίον μας, βάζει άλλου είδους εμπόδια και δυσκολίες. Χρησιμοποιεί άλλα μέσα και μεθόδους που για να αντέξεις πρέπει να είσαι δυνατός. Σήμερα υπάρχουν ολόκληρες επιστημονικές ομάδες που μελετάνε και σχεδιάζουν την καλύτερη αξιοποίηση των μέσων ενημέρωσης προς όφελος της αστικής τάξης. Οι εφημερίδες, η τηλεόραση και το διαδίκτυο, στον ακήρυχτο πόλεμο που ζούμε σήμερα, είναι κάποια από τα βασικά όπλα και εξυπηρετούν την τάξη που κάθε φορά τα ελέγχει.
Η έντυπη ενημέρωση με κάθε της μορφή, αποτελεί το βασικό μας όπλο στη μάχη που δίνουμε και σήμερα ενάντια στα δεινά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Μπορεί να προβάλλονται ως βασικός πυλώνας ενημέρωσης η τηλεόραση και το διαδίκτυο, όμως, όταν βρεθούμε σε συνθήκες όξυνσης της πάλης, ή σε εμπόλεμη κατάσταση, κάτι που πιθανών να μην είναι και πολύ μακριά, τα έντυπα είναι αυτά που θα μείνουν. Μάλιστα τότε, θα μοιράζονται συνωμοτικά χέρι με χέρι.
Όπως γίνεται και τώρα σε μία σειρά εργοστάσια του κλάδου και αλλού, που η εργοδοσία έχει εγκαταστήσει κάμερες, Security και άλλους πρόθυμους για να βάλει εμπόδια στην οργάνωση των εργατών. Εκεί που απαγορεύεται η είσοδος στα Σωματεία και όποιος συνδικαλίζεται βλέπει την πόρτα της απόλυσης. Ακόμα και σήμερα σε συνθήκες αστικής νομιμότητας και δημοκρατίας, η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, δεν είναι και τόσο ελεύθερη. Όπως και τότε, έτσι και τώρα, δεν υπάρχουν άπαρτα κάστρα για την εργατική τάξη. Οι ανακοινώσεις των Σωματείων έφταναν και θα φτάνουν πάντα στον προορισμό τους, κάτω από τη μύτη των αστών, πίσω από τους πιο σύγχρονους μηχανισμούς ελέγχου. Και εκεί που θα νομίζουν πως έσφιξαν καλά τη θηλιά στο λαιμό μας, σα φλόγες θα ανάβουν οι πυρήνες των εργατών, μέσα στο ίδιο τους το σπίτι.
Η καλύτερη τιμή προς τους συναδέλφους που δούλεψαν στον παράνομο τύπο, δεν είναι να στήσουμε μόνο μνημεία, που ασφαλώς έχει μία συμβολική σημασία, αλλά να συνεχίσουμε τους αγώνες τους. Στην ίδια αταλάντευτη γραμμή για μία κοινωνία που δε θα υπάρχει εκμετάλλευση, που ο λαός θα είναι αφέντης στον πλούτο που παράγει. Να συνεχίσουμε τον αγώνα για απαλλαγή από ξένους προστάτες, που τότε λέγονταν Γερμανοί, Ιταλοί, Άγγλοι και Αμερικάνοι σήμερα λέγονται ΕΕ και ΝΑΤΟ.
Έχουμε χρέος μέσα από τα Σωματεία μας να παλεύουμε για κάθε αναστεναγμό του εργάτη, για κάθε τι, που μπορούμε να αποσπάσουμε στις σημερινές συνθήκες. Πρέπει όμως να μη μένουμε εκεί. Όπως γράφει το καταστατικό των Λιθογράφων από το 1924, "Καθετί που ψηφίζεται υπέρ του εργάτη δεν είναι παροχή, είναι επιστροφή. Είναι μερική καταβολή έναντι ολικού χρέους προς αυτόν. Όσα κι αν του παραχωρήσετε δε θα μπορέσετε να του εξοφλήσετε όσα του χρωστάτε - ώσπου οργανωμένος και δυνατός θα πάρει πίσω το σύνολο που του ανήκει".
Για να το πετύχουμε αυτό, για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε η εργατική τάξη να δώσει την τελική αναμέτρηση και να βγει νικητής, πρέπει να κάνουμε γοργά βήματα στην ανασύνταξη του κινήματος. Πρέπει να απαλλαγούμε από τον εργοδοτικό και κυβερνητικό συνδικαλισμό, που όπως στην κατοχή συνεργάζονταν με τους κατακτητές, έτσι και τώρα συνεργάζεται με την εργοδοσία σα να είναι από την ίδια μπάντα. Αυτούς που τόλμησαν να στηρίξουν τα μνημόνια διαρκείας, το τζογάρισμα των ασφαλιστικών ταμείων, που υπογράφουνε ΣΣΕ με μισθούς πείνας και εργασιακές σχέσεις λάστιχο.
Για να σπάσει η παραίτηση και η ηττοπάθεια που έχει επικρατήσει σε μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης, για να βρει ο λαός και πάλι την ελπίδα και τη δύναμή του, πρέπει να απομονώσει τη σαπίλα των συνδικαλιστών που αποκηρύσσουν τις απεργίες ως ξεπερασμένη μορφή πάλης, που μαζί με εργοδότες και ακριβοπληρωμένους δημοσιογράφους πασχίζουν να μας πείσουν πως οι αγώνες είναι αυτοί που κλείνουν τις επιχειρήσεις.
Κάθε άλλο, οι αγώνες και μάλιστα με ανεβασμένες μορφές πάλης είναι αυτοί που θα ανατρέψουν όχι μόνο τα νέα μέτρα που σήμερα φέρνει η κυβέρνηση, αλλά τον ίδιο τον καπιταλισμό. Αγώνες που δεν αρκούνται στα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι, αλλά ζητάνε ολόκληρο το καρβέλι, που διεκδικούνε την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών του λαού.
Στην εφημερίδα της ΕΠΟΝ "Νέα Γενιά" 5 Μαΐου του 1945 γράφει για τον ΕΠΟΝίτη Σωτήρη Τζανούλινο: Ένα βράδυ αρχές του 44 τον πιάσανε μαζί με έναν άλλο ΕΠΟΝίτη στα Κουπόγια οι τσολιάδες. Τους βρήκανε παράνομες εφημερίδες και τους έσυραν προς το Γουδί για εκτέλεση. "ήτανε σκοτεινά καθώς προχωρούσαμε στο βουνό στον τόπο της εκτέλεσης" διηγιότανε αργότερα ο Σώτος "στην αρχή είμαστε μουδιασμένοι. Μα σαν είδαμε πως πλησιάζαμε αλλάξαμε. Δεν καταλάβαμε ποιος άρχισε το «Επέσατε Θύματα». Ήτανε κάτι περίεργο, πώς να σας πω… Πνιγόμαστε από ενθουσιασμό. Θα είναι από τις ωραιότερες στιγμές της ζωής μου". Εκεί πάνω σ' αυτή τη στιγμή ο Σώτος ξέφυγε από τα χέρια των δολοφόνων και από τότε τον είχε νικήσει το θάνατο.
Σε λίγο καιρό ο Σώτος ξαναπιάνεται από χαφιέδες της ασφάλειας. Σέρνεται στα μπουντρούμια, βασανίζεται, ξεκολλάνε οι σάρκες του από τα χτυπήματα μα το στόμα του βγάζει μονάχα δύο λέξεις "δεν ξέρω".
Το στρατοδικείο του Ράλλη δικάζει τώρα το Σώτο. "Μάνα αν πέσεις στα πόδια αυτού του ξαδέλφου μου του Παπαγιώργη για να με σώσεις, δε θέλω να σε ξέρω. Μην ξεφτιλιστείς μανούλα μου κι αν το κάνεις χειρότερα, θα προκαλέσω τους Γερμανούς να με σκοτώσουν". Και στο δικαστήριο ξεσπάει στις δικολαβίες των δικηγόρων. "Όχι δεν παρασύρθηκα, δεν απαρνιέμαι τον αγώνα μου. Πολέμησα για την πατρίδα μου, χτύπησα τον κατακτητή". Το δικαστήριο τον δικάζει σε οκτώ χρόνια φυλακή.
Ένα χαρούμενο ανοιξιάτικο πρωινό ήτανε 3 Μάη του 1944, δέκα παλικάρια όλοι λεβέντες διαλεχτοί φορτώθηκαν σε ένα αυτοκίνητο και κουβαλήθηκαν στο Μεγάλο Πεύκο. Καθώς φεύγει το αυτοκίνητο κάποιο χέρι απλώνεται και αφήνει να πέσει ένα σημείωμα. Είναι του Σώτου το τελευταίο γράμμα στους γονείς του:
"Αγαπημένοι μου γονείς και αδέλφια, ο Σώτος έπεσε ηρωικά στον αγώνα του λαού. Σφίχτε την καρδιά σας και μην αφήσετε να κυλήσει δάκρυ κανένα από τα μάτια σας. Εκδικηθείτε τον χαμό μου με το κεφάλι ψηλά. Σας χαιρετώ όλους με αγάπη και σας ζητώ συγνώμη για τις πίκρες που τυχόν πήρατε για μένα. Γεια χαρά Σώτος".
Αυτοί που αντί να υπογράψουν δήλωση μετανοίας, αντί να προδώσουν τους σ/φους τους πήγανε στο εκτελεστικό απόσπασμα, δεν έδωσαν τη ζωή τους για τα αντισταθμιστικά μέτρα, για να είμαστε μισθωτοί σκλάβοι με όλο και χειρότερους όρους. Δεν περιμένανε μία ανάπτυξη για τους επιχειρηματίες που θα στηρίζεται στη βαριά φορολογία και αφαίμαξη του Λαού. Αυτοί δεν πάλεψαν για να αλλάξει ένα κόμμα στην εξουσία, αλλά για να αλλάξει η τάξη που κυβερνάει».
Και καταλήγοντας ο Λεωνίδας Σακκάς υπογράμμισε:
«Οι εξελίξεις δεν μπορούνε να αφήσουν αδιάφορη την Εργατική Τάξη. Πρέπει να γίνουν αντικείμενο συζήτησης σε κάθε χώρο δουλειάς. Η μελέτη της ιστορίας του κλάδου, των εργατών που δώσανε τη ζωή τους δεν γίνεται για να θυμόμαστε πως πέρασαν από τον κλάδο και ήρωες, αγωνιστές. Θέλουμε να δούμε και τις μεγάλες ευθύνες μας για το σήμερα. Αν κάτι πρέπει να μας μείνει από τη στάση των συναδέλφων και των άλλων αγωνιστών την περίοδο 40-49, είναι η ανάγκη να μη μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Ο καθένας να αναμετρηθεί με τους φόβους του και να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Ο καθένας ατομικά και συλλογικά σαν τάξη, να ανταποκριθούμε στον ιστορικό ρόλο της πρωτοπορίας. Της τάξης που μπορεί να κάνει την επαναστατική ανατροπή και να καταργήσει μια για πάντα την καπιταλιστική εκμετάλλευση.
Τα συνεχή θερμά επεισόδια μπορεί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη όξυνση, να πυροδοτήσουν την εμπλοκή και άλλων Βαλκανικών κρατών, όπως της Αλβανίας, της ΠΓΔΜ κλπ, να οδηγήσουν ακόμα και σε μία πιο γενικευμένη πολεμική αντιπαράθεση στο Αιγαίο, τη Θράκη και αλλού.
Η Εργατική Τάξη πρέπει να έχει σαφή αντίληψη, για ποιόν γίνονται οι πόλεμοι και να καταδικάσει τους υπαίτιους. Να είναι έτοιμη για αγώνα ενάντια σε κάθε αλλαγή των συνόρων. Όπως δεν έχει καμία δουλειά ξένος στρατός πάνω σε ελληνικό έδαφος, έτσι δεν έχει και καμία δουλειά ελληνικός στρατός πάνω σε έδαφος άλλης χώρας. Αυτό πρέπει να το διασφαλίσει μόνος του ο λαός, χωρίς να έχει εμπιστοσύνη στην αστική τάξη και τις κυβερνήσεις της. Η "εθνική ενότητα" ανάμεσα στην εργατική και την αστική τάξη, ούτε υπήρξε ποτέ, ούτε πρόκειται να υπάρξει. Αντιθέτως οι εργαζόμενοι έχουμε πολλά κοινά να μοιραστούμε με τους Τούρκους εργάτες και κάθε εργάτη που δέχεται την εκμετάλλευση.
Το συμφέρον του Ελληνικού λαού αλλά και των λαών της γύρω περιοχής, είναι να ζήσουμε ειρηνικά, απαλλαγμένοι από το εκμεταλλευτικό σύστημα που γεννάει τους πολέμους. Οι λαοί της περιοχής πρέπει να υψώσουμε κοινή φωνή ενάντια στις αστικές τάξεις και τον εθνικισμό. Οι εργαζόμενοι δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα, αντίθετα έχουμε κοινά συμφέροντα ενάντια σε εκείνους που μας θέλουν θύματα για τη διασφάλιση των δικών τους επενδύσεων.
Αν νομίζει κάποιος πως η μελέτη της Ιστορίας μας είναι μια διαδικασία που αφορά τους ειδικούς, κάνει λάθος. Την ιστορία μας τη μελετάμε από τη σκοπιά της εργατικής τάξης για να οργανώσουμε τους αγώνες του μέλλοντος.
Όταν βλέπουμε την αστική τάξη να ανασυντάσσεται, να επανεξετάζει τη σύσταση της ΕΕ, τη συμμαχία με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, την ίδρυση νέου ΣΕΒ, ένα πράγμα πρέπει να μας θυμίζει. Πως η δίψα του κεφαλαίου για κέρδος ποτέ δεν τελειώνει κι αν κάποια στιγμή κρύβει το αιμοβόρο προσωπείο του, δυο στίχοι μας το θυμίζουν ξανά:
"Ο Μπράουν ο Φίσερ κι ο Κράφτ, σκεφτήκαν και βρήκαν πως φταίει ο Μαρξ.
Ο Μπράουν ο Φίσερ κι ο Κράφτ, ξανάσμιξαν πάλι και φτιάξανε τραστ".
Τώρα που ο φασισμός, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία ξαναζωντανεύουν στη χώρα μας και στην ΕΕ, τώρα που η Χρυσή Αυγή έβαλε τα κοστούμια και υπηρετεί τα ίδια αφεντικά μέσα από τη βουλή, πρέπει να θυμίσουμε δύο πράγματα από την περίοδο που συζητάμε. Μιας και οι ίδιοι συστήνονται ως "η σπορά των ηττημένων του 1944". Ότι και τότε ο δικτάτορας Μεταξάς όχι μόνο αρνήθηκε να αφήσει τους Έλληνες κομμουνιστές να πολεμήσουν στην Αλβανία, αλλά τους παρέδωσε στους χιτλερικούς. Ο Παπαδόπουλος που υπερασπίζεται η ΧΑ, ήταν αξιωματικός των ταγμάτων ασφαλείας, υπεύθυνος να μαζεύει τη σοδειά στο νομό Αχαΐας για τα Γερμανικά στρατεύματα. Αυτοί που μετά την κατοχή βγήκαν ζάμπλουτοι, ήταν αυτοί. Οι μαυραγορίτες, οι ταγματασφαλίτες, εκείνοι που έβγαζαν ακόμα και τα δόντια των εκτελεσμένων αγωνιστών και τα πουλούσαν. Εκείνοι που εκβίαζαν ανθρώπους, μέσω της συνεργασίας που είχαν με τους Γερμανούς και έτρωγαν ολόκληρες περιουσίες για να μην εκτελεστούν οι άνθρωποι. Έτσι έγιναν ζάμπλουτοι και σήμερα παριστάνουν τους πατριώτες. Τότε Χίτες και Ταγματασφαλίτες, τώρα Χρυσαυγήτες, όπλο του συστήματος είναι πάντα οι φασίστες.
Όμως φοβούνται τον οργανωμένο λαό και καλά κάνουν, γιατί είναι αυτός που τους γνωρίζει, που όταν χρειάστηκε τους πήρε αμπάριζα μέχρι το Βερολίνο και όταν κάρφωσε την κόκκινη σημαία στο Ραιχσταχ, ο αρχηγός τους αυτοκτόνησε. Έτσι θα τους τσακίσει και πάλι ο λαός αν χρειαστεί, ό,τι και να κάνουν. Θα τους στείλει εκεί που τους αξίζει, στο σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.
Οι μέρες που η ταξική πάλη θα πάρει και πάλι τη βίαιη μορφή της έρχονται και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτές, να μην αιφνιδιαστούμε. Ο εορτασμός της φετινής πρωτομαγιάς με το ΠΑΜΕ στο Σύνταγμα, έχει σκόπιμα διαλέξει ως σύνθημα: «Με τους εργαζόμενους όλων των χωρών για ένα κόσμο χωρίς εκμετάλλευση, πολέμους και προσφυγιά».
Μιλάει για ζητήματα που το κεφάλαιο πάντα θα προσπαθεί να μας χωρίσει. Άλλοτε με βάση το χρώμα, την εθνικότητα και τη θρησκεία και άλλοτε με βάση τις εργασιακές σχέσεις. Είναι βολικό να τσακωνόμαστε δημόσιοι- ιδιωτικοί, μόνιμοι- έκτακτοι, Έλληνες και ξένοι. Αυτό που φοβούνται είναι να μας δούνε ενωμένους, σαν τάξη απέναντι σε τάξη. Αυτό γνωρίζουν πως δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν.
Την 1η Μάη του 1886 από Σικάγο ο Σπάις έλεγε στην απολογία του:
"Κύριοι δικαστές,
Αν σκέπτεστε σοβαρά ότι με τις κρεμάλες μπορείτε να σταματήσετε το κίνημα, που εξωθεί εκατομμύρια γονατισμένων από την καταπίεση εργατών προς την εξέγερση, είστε, μα την αλήθεια, «πτωχοί τω πνεύματι». Σε παρόμοια περίπτωση θα μας κρεμάσετε με το δίκιο σας. Έπειτα, αυτό είναι το καλύτερο που έχετε να κάμετε. Κρεμάστε μας. Μα να περιμένετε το τέλος. Εάν δεν το βλέπετε, εγώ σας το αναγγέλλω. Γύρω σας, κάτω σας, δίπλα σας, πάνω σας, από όλες τις μεριές σας, θεριεύει μια φωτιά. Το έδαφος σαλεύει κάτω από τα πόδια σας. Βαδίζετε, κυριολεκτικά, επάνω σε μια υπόγεια φωτιά και δε θα μπορέσετε να τη σβήσετε…"
Στη μπροσούρα που κάναμε προσπάθεια να μαζέψουμε κάποια από τα στοιχεία από τις ηρωικές σελίδες των συναδέλφων μας της περιόδου 40-49 ήταν δύσκολο να βάλει κανείς επίλογο αποτυπώνοντας όσα θέλουμε να πούμε. Διαλέξαμε λοιπόν να κλείσει με τους εξής στοίχους:
"Τον αντρειωμένο μην τον κλαις
κι αν ο χαμός του σε σπαράζει
σκύψε, αφουγκράσου κι άκουσε:
Μέσα σ’ αμέτρητες καρδιές,
αυτός δεν πέθανε ποτές,
δείχνει ένα δρόμο και προστάζει"».
(Στο συνημμένο ολόκληρη η ομιλία)
Ναι, στοεξαιρετικό αφιέρωμα του ηλε-οικοδόμου για το δεσπόζοντα ρόλο που διαδραματίζουν οι δυο απο πυλώνες της Δημοκρατίας:η Πανελλαδική Ένωση Λιθογράφων και η Ένωση Προσωπικού Πρακτορείων Εφημερίδων. Πολύ περισσότερο που χάρη σε αυτούς τους εργάτες προχωράει ή εγκλωβίζεται η ελευθερία της γνώμης του πολίτη, αναπτύσσεται μεγαλύτερη ευαισθησία στην αποποίηση και αποδόμηση των πλαστών και ψευδών ειδήσεων κι ανδριώνεται το συντροφικό κάλεσμα σε καιρούς αφιλίας, αφορίας και κρίσης μόνο για τους μη κατέχοντες, όπως η τελευταί εφταετία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌχι, στην περιστασιακή αντίσταση με την προλογική φράση:«Είναι στιγμές που ο κλάδος πρέπει να σταματάει να τυπώνει τις φυλλάδες του κράτους και της αστικής τάξης και να δουλεύει για τη μόρφωση και ενημέρωση του λαού. Αυτό είναι το δικό μας καθήκον!».
Τούτο σημαίνει πως ο κλάδος παίρνει τις αποφάσεις του και παλεύει, πριν την πτώση της Μήλος. Παλεύει πάντα, αντιστέκεται νυχθήμερα στη Γκαιμπελική διαδιδασία "διασποράς δια του τύπου". Γιατί η μόρφωση και η ενημέρωση του λαού είναι καθημερινή ΚΑΘΕ ΣΤΙΓΜΗ, συνεχόμενη, εξακολουθητική και αφυπνιστική. Την Ιστορία του Λαού δεν την γράφουν ψειροφόροι κονδυλοφόροι, μαύρο χρήμα και εντολείς - εντολοδόχοι. Η Ελευθερία του Τύπου είναι Αδιαπραγμάτευτη...η ελευθερία κάποιων "τύπων"χρειάζεται αψήφηση και της πρέπει η ανατροπή και μόνο αυτή...