«Η Σοβιετική Ενωση δεν άλλαξε τον κόσμο, έδωσε όμως μια πειστική πρόγευση από το επερχόμενο αύριο…» - Γ. Μαργαρίτης: 100 χρόνια μετά!

AP PHOTO/ DIMITRY LOVETSKY

Στα 1917 είχαν περάσει περίπου εκατό χρόνια από τον καιρό της Παλινόρθωσης. Η συντριβή του Ναπολέοντα στα 1814 και στα 1815 επανέφερε κυρίαρχους στο πολιτικό προσκήνιο τους απόλυτους μονάρχες και τη φοβισμένη από τα γεγονότα αριστοκρατία.

Ενας καθεστωτικός σύνδεσμος, η Ιερή Συμμαχία, καθώς και η επιστροφή της Θείας Πρόνοιας ως ρυθμιστή των εγκόσμιων και τοποτηρητή της κοινωνικής «ευταξίας», σφράγισαν τη φοβισμένη ετούτη επιστροφή στα πριν το 1789 πολιτικά χρόνια.

Λίγα χρόνια αργότερα, όταν οι επαναστάσεις στην ισπανική Αμερική και την Ελλάδα και οι εξεγέρσεις σε ευρωπαϊκά εδάφη προκάλεσαν νέες ανησυχίες, η αποκατασταθείσα απολυταρχία ανέστησε «ιερές» τελετουργίες, όπως η «ιεροποίηση» των βασιλέων. Η πλέον διάσημη από αυτές έλαβε χώρα στη Ρεμς στα 1825 και αφορούσε τον βασιλέα της Γαλλίας Κάρολο τον δέκατο.

Η ιδέα ήταν ότι η όποια επανάσταση θα δυσκολευόταν εάν έβρισκε απέναντί της όχι τον όποιο βασιλιά, αλλά τον Θεό τον ίδιο. Η διά του Θεού αποτροπή της επανάστασης κράτησε κάτι λιγότερο από πέντε χρόνια. Το 1830 ο «ιερός» Κάρολος, ομού μετά του προστάτη του Θεού, είδαν το καθεστώς τους να καταρρέει.

Σχεδόν Εκατό χρόνια αργότερα, στα 1917, οι «ιεροί» μονάρχες δεν βρίσκονταν πλέον στην κορυφή της πολιτικής τάξης του κόσμου. Η αστική τάξη κυριαρχούσε από καιρό και οι αυτοκράτορες που κοσμούσαν τις λαμπρές πρωτεύουσες των ευρωπαϊκών μητροπόλεων δεν ήταν παρά εκπρόσωποι και φερέφωνα καθαρά καπιταλιστικών συμφερόντων.

Στα 1917, όλοι ετούτοι ήσαν απασχολημένοι με τις δικές τους υποθέσεις. Αναζητούσαν μια νέα τάξη του κόσμου όπου τα δικά τους συμφέροντα θα ήσαν καλύτερα τοποθετημένα από τα αντίστοιχα του γείτονα. Η διαδικασία για την επανασχεδίαση της παγκόσμιας τάξης ήταν αφάνταστα αιματηρή: επρόκειτο για τον ιμπεριαλιστικό Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τον Ιανουάριο του 1917 τους αυτοκράτορες και τους ισχυρούς ιδιοκτήτες των μονοπωλιακών συγκροτημάτων -βιομηχανικών, τραπεζικών ή εμπορικών- τους απασχολούσε μόνο το πώς θα σκοτώσουν περισσότερους στρατιώτες των ανταγωνιστών τους κι όχι αν θα έχαναν τους δικούς τους αντίστοιχους: πόλεμος φθοράς λεγόταν ετούτη η στρατηγική.

Μερικούς μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο, ολότελα διαφορετικά πράγματα τους φόβιζαν και τους ανησυχούσαν. Η επανάσταση βρισκόταν και πάλι στο προσκήνιο της Ιστορίας! Και ετούτη τη φορά δεν ήταν επανάσταση των λίγων ενάντια στους λίγους, των αστών προυχόντων ενάντια στους αριστοκράτες. Ο ολοκληρωτικός πόλεμος είχε αλλάξει τις πολιτικές συνθήκες του κόσμου φέρνοντας στο προσκήνιο τις πλατιές μάζες των λαών της Ευρώπης.

Η ιμπεριαλιστική σύγκρουση είχε δημιουργήσει -ερήμην των προθέσεων των ισχυρών- μια «δημοκρατία του θανάτου» στη βάση: όλοι ήταν υπόχρεοι στην πολεμική δοκιμασία και στον θάνατο. Ετούτη όμως η «δημοκρατία του θανάτου» οδήγησε στην πλέον δημοκρατική επανάσταση που ώς τότε είχε δει η ανθρωπότητα.

Αυτοί που εργάζονταν, αυτοί που πολεμούσαν, αυτοί που πέθαιναν για τον πλούτο των άλλων, αυτοί τώρα θα γίνονταν κυρίαρχο υποκείμενο της πολιτικής. Δεν ήταν μια επανάληψη του 1789! Δεν επρόκειτο για αστούς -το 3% ώς 5% του πληθυσμού- στη θέση των αριστοκρατών –το 3% ώς 5% του πληθυσμού.

Επρόκειτο για εργάτες και αγρότες, για στρατιώτες, για το 90% του πληθυσμού της κάθε χώρας. Το 1917 αυτό συνέβη. Οι Μπολσεβίκοι, τα Σοβιέτ, οι Κομμουνιστές, οι πολιτικές οργανώσεις των εργατών και των αγροτών, πήραν οι ίδιοι στα χέρια τους την εξουσία.

Από τότε ώς σήμερα πέρασαν πάλι εκατό χρόνια. Η Σοβιετική Ενωση δεν άλλαξε τον κόσμο, έδωσε όμως μια πειστική πρόγευση από το επερχόμενο αύριο. Πιστή στη σπειροειδή της κίνηση η Iστορία απατηλά δείχνει αναλογίες με άλλες εποχές. Ζούμε πάλι μια εποχή Παλινόρθωσης. Θεοί και δαίμονες έχουν κληθεί να εξορκίσουν την επανάσταση που ηττήθηκε, να τη διώξουν από την πολιτική και από την ιστορική παρακαταθήκη των ανθρώπων. Μέσα σε αυτό το κλίμα θα κυλήσει η επέτειος για τα εκατό χρόνια...

Οι προετοιμασίες έχουν ήδη γίνει και οι στόχοι έχουν αναγγελθεί. Πλήθος δημοσιευμάτων -βαρύγδουπων επιστημονικοφανών έργων- έχουν προγραμματιστεί. Τα περισσότερα θα επικεντρωθούν στη βία, τη «στρατιωτική ισχύ», την «τρομοκρατία», που οδήγησαν το «πραξικόπημα των Μπολσεβίκων» στην επικράτηση επί των «διστακτικών» εχθρών του.

Αλλα θα εξηγήσουν το πώς αυτό που νομίζαμε ότι ήταν μια επανάσταση δεν ήταν τελικά παρά μια προσεγμένη επιχείρηση των μυστικών υπηρεσιών του Γερμανού Κάιζερ και της Σουηδίας! Αλλα ακόμα αναγγέλλουν ότι ο μπολσεβικισμός ήταν το έργο ενός και μόνο προσώπου, του Λένιν, και πέθανε μαζί του για να μην ξανάρθει πλέον. Και παρόμοια πολλά με παρονομαστή πάντοτε τον ίδιο: η επανάσταση του 1917 δεν ήταν παρά μια τερατογένεση, ένα «ατύχημα της Iστορίας».

Στην περιφερειακή μας χώρα οι βασικοί αναθεωρητές της Iστορίας είναι σταθερά προσηλωμένοι στα καθ’ ημάς «εμφύλια πάθη». Ουδείς γνωρίζει εάν θα βρουν καιρό ν’ ασχοληθούν και με τους Μπολσεβίκους. Στη θέση τους όμως έρχονται να στήσουν τον δικό τους «ανορθόδοξο» πόλεμο πάμπολλοι καλοθελητές. Πότε ανασύροντας -για ακόμα μια φορά- τον φόνο της Ελένης Παπαδάκη, τον Δεκέμβριο του 1944.

Και πότε οικτίροντας τον προσυνεδριακό διάλογο στο επικείμενο συνέδριο του ΚΚΕ. Καθότι το τελευταίο δεν ευθυγραμμίζει τη λειτουργία του με την αντίστοιχη των αστικών κομμάτων (ή του ΣΥΡΙΖΑ με τις σαράντα ερωτήσεις: «Συμφωνείς; Γίνε μέλος...»). Αυτή, δηλαδή, όπου ο όποιος περαστικός έναντι συμβολικού εισιτηρίου/τιμήματος διαλέγει τον σωτήρα Αρχηγό!

Γιώργος Μαργαρίτης

καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ

efsyn.gr