«Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ»: Βιβλιοπαρουσίαση και προβολή της ομώνυμης ταινίας στην Αλκυονίδα

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ «Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ» του Τζινγκίζ Αϊτμάτωφ, εκδόσεις ΚΟΡΟΝΤΖΗ, Tετάρτη 22 Φεβρουαρίου 20.00, στο ΑΛΚΥΟΝΙΣ new star art cinema. Το βιβλίο θα παρουσιάσει ο Μπάμπης Μπαλτάς, εκπαιδευτικός, παιδαγωγική ομάδα «ΤΟ ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ».

Ακολουθεί προβολή της ταινίας «Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ» το συγκλονιστικό ντεμπούτο του μεγάλου μετρ του παγκόσμιου κινηματογράφου, Αντρέι Κοντσαλόφσκι βασισμένο στο ομότιτλο, κλασικό έργο του Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ, από τη NEW STAR. Είσοδος δωρεάν.

Ήρθα κοντά σας σαν δάσκαλος. Και σαν δάσκαλος θα μπορούσα να φύγω. Μα  επειδή μάθαινα, έμεινα.

Το συγκλονιστικό ντεμπούτο του μεγάλου μετρ του παγκόσμιου κινηματογράφου, Αντρέι Κοντσαλόφσκι,  βασισμένο στο ομότιτλο, κλασικό έργο του Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ. Μια λυρική ταινία που έχει στοιχεία του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και η οποία έκανε γνωστό τον Κοντσαλόφσκι.

Η βία είναι αναγκαιότητα της εποχής και η σκέψη αυτή εκφράζεται από τον σκηνοθέτη ξεκάθαρα, με απόλυτα καλλιτεχνικό τρόπο.

Η είσοδος νεωτερικών ιδεών μέσα σ' ένα παραδοσιακό και συντηρητικό περιβάλλον.

Το παλιό αντιστέκεται με σθένος, αλλά και το νέο παλεύει για τα νομοτελειακά δικαιώματά του.

«Η δύναμη νικιέται με δύναμη».

Ο σκηνοθέτης μετέφερε με εξαιρετική ακρίβεια την κύρια ιδιαιτερότητα της νουβέλας:

Την εντυπωσιακή σύνθεση της πραγματικότητας με την ρομαντική ανάταση. Παρουσιάζει με πραγματικά συγκλονιστικό τρόπο, τα τεράστια προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει η νέα εργατική εξουσία στο χτίσιμο του κράτους της. Είναι ένα ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό σχόλιο πάνω στην σχέση και την σύγκρουση της προόδου με την καθυστέρηση.

"Επιβιβάστηκα σ' ένα αεροπλάνο, που είχε προορισμός την Κιργισία. Ήταν γεμάτο από ανθρώπους που μιλούσαν μια ξένη γλώσσα με βαριά προφορά -σχεδόν μπορούσα να μυρίσω το κοπάδι με τα πρόβατα τους… Σκεφτόμουν: "Θα έρθει ποτέ ο καιρός που θα μπορέσω να επιστρέψω στη Μόσχα έχοντας γυρίσει 25 χιλιάδες μέτρα φιλμ;""

Αντρέι Κοντσαλόφσκι.

Στην ουσία, η ταινία, όπως και το βιβλίο του Αϊτμάτοφ, είναι ένα ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό σχόλιο πάνω στην σχέση και την σύγκρουση της προόδου με την καθυστέρηση. Από αυτή την άποψη, είναι κλασική. Επιπλέον, όμως, παρουσιάζει με πραγματικά συγκλονιστικό τρόπο, τα τεράστια προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει η νέα εργατική εξουσία στο χτίσιμο του κράτους της. Δείχνει, έτσι όπως μόνο ο σπουδαίος κινηματογράφος μπορεί να κάνει, τι σήμαινε να προσπαθήσεις να λύσεις, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, κοινωνικά προβλήματα αιώνων, υπέρ αυτών που τα υφίστανται και οι οποίοι, μέσα στην απόλυτη άγνοια και τον σκοταδισμό που τους επιβλήθηκε από αιώνες εκμετάλλευσης, δεν κατανοούν καν το γεγονός ότι πρόκειται για προβλήματα.

Η υποδοχή της ταινίας, τόσο από την σοβιετική, όσο και από την διεθνή κριτική, ήταν ενθουσιώδης.

«Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ»

Σινεφίλ –Σοβιετική Ένωση – Α/Μ – 1965 – Διάρκεια 82΄

Σκηνοθεσία: Αντρέι Κοντσαλόφσκι

Σενάριο: Τσινγκίζ Αϊτμάτοφ, Μπορίς Ντομπροντέγιεφ, Αντρέι Κοντσαλόφσκι

Κάμερα: Γκεόργκι Ρέρμπεργκ

Καλλιτεχνική διεύθυνση - Κοστούμια: Μιχαήλ Ρομάντιν

Μουσική: Βιατσεσλάβ Οβτσίνικοφ

Παίζουν: Νατάλια Αρινμπασάροβα (Αλτινάι), Μπολότ Μπεϊσεναλίεφ (δάσκαλος Ντιουσέν), Νταρκούλ Κουγιούκοβα, Ιντρίς Νογκαϊμπάγιεφ κ.ά.

Σύνοψη

Η ταινία βασίζεται στην νουβέλα του Τζινγκίζ Αϊτμάτοφ, «Ο πρώτος δάσκαλος». Η δράση ξετυλίγεται τα πρώτα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας στην Κριγιζία, λίγο μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Σε ένα χωριό, παρουσιάζεται ο δάσκαλος Ντιουσέν – στον ρόλο ο Μπολότ Μπεϊσεναλίεφ – πρώην στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού. Προσπαθώντας να μάθε τα παιδιά κάτι παραπάνω από το να βόσκουν πρόβατα, έρχεται αντικειμενικά σε σύγκρουση με τις βαθιά ριζωμένες παραδόσεις. Η πολιτισμική παρεξήγηση θα μετατραπεί σε μίσος, όταν ο δάσκαλος, προσπαθώντας να σώσει την αγαπημένη του, θα αγγίξει πολύ σοβαρότερα θεμέλια.

Η σύγκρουση μεταξύ των ανθρώπων οι οποίοι βρίσκονται ακόμη κάτω από την εξουσία των παλιών αντιλήψεων και των μεγάλων ιδεών της επαναστατικής προόδου, φτάνει στο όριο. Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους, ξετυλίγεται η ιστορία της 16χρονης Αλτινάι – στον ρόλο η συγκονιστική Ν. Αρινμπασάροβα – η μοίρα της οποίας κινεί την υπόθεση.

Ο δάσκαλος προσπαθεί να την προστατεύσει από έναν αναγκαστικό γάμο, που θα καταστρέψει τα νιάτα της και τα όνειρά της για μια καλύτερη ζωή, για γνώση και ελευθερία. Ταυτόχρονα, ο δάσκαλος πολεμάει και για το σχολείο του, τους μαθητές του. Ωστόσο, καταφέρνοντας να σώσει την Αλτινάι και να την φυγαδεύσει στην Τασκένδη, με την επιστροφή στο χωριό βλέπει το καμένο σχολείο του και μαθαίνει, ότι στην μάχη για να το σώσει, σκοτώθηκε ένας από τους καλύτερους μαθητές του, ο Σουβάν.

Διακρίσεις

1967: Διεθνές Φεστιβάλ νέων κινηματογραφιστών του Ιέρ (Γαλλία), Ειδικό Βραβείο των Κριτικών

1966: Πανσοβιετικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Βραβείο του περιοδικού «Σοβιετική Οθόνη»

1966: Φεστιβάλ Βενετίας, Κύπελλο Βόλπι καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στην Νατάλια Αρινμπασάροβα.

1966: Φεστιβάλ Ρώμης, Βραβείο του Ινστιτούτου Κοινωνικών επιστημών.

«Ανοίγω τα παράθυρα διάπλατα. Στο δωμάτιο ξεχύνεται χείμαρρος ο φρέσκος αέρας. Στο ήρεμο και γαλαζωπό φως της χαραυγής περιεργάζομαι με προσοχή τα σκίτσα του καινούργιου μου πίνακα. Είναι πολλά, όσες και οι φορές που τ' άρχισα. Όμως για τον πίνακα είναι ακόμη το βασικότερο... Πηγαινοέρχομαι στη σιγαλιά του πρωινού κι όλο σκέφτομαι. Κι αυτό γίνεται κάθε φορά. Και κάθε φορά πείθομαι πως ο πίνακάς μου είναι ακόμα μια ιδέα. Δεν είναι καπρίτσιο. Όμως δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά. Αισθάνομαι πως δεν θα τα βγάλω πέρα μόνος μου. Η ιστορία που αναστάτωσε την ψυχή μου, η ιστορία που με παρακίνησε να πιάσω το πινέλο, μου φαίνεται τόσο πελώρια, που μόνος μου δεν θα μπορέσω να τη μεταφέρω όπως ακριβώς έχει και πως θα μου χυθεί σαν μια ξεχειλισμένη κούπα. Θα ήθελα οι άνθρωποι να με βοηθήσουν με τη συμβουλή τους, να μου υποδείξουν μια λύση ή τουλάχιστον να μου συμπαρασταθούν νοερά κοντά στο τρίποδο και να ανησυχούν μαζί μου. Μη λυπηθείτε τη θέρμη της καρδιάς σας, ελάτε πιο κοντά, έχω υποχρέωση να σας διηγηθώ αυτή την ιστορία»,

(απόσπασμα από το βιβλίο).

Μπάμπης Μπαλτάς από την Παιδαγωγική Ομάδα «Το Σκασιαρχείο»

Ο κόσμος των αισθήσεων και της αφής είναι αντισταθμιστικός σ’ αυτόν που ζούμε σήμερα. Είναι ιδέες που δοκιμαζόμενες μπορούμε να τις οικειοποιηθούμε και να μας κάνουν να μιλήσουμε για το σχολείο της κοινότητας, μια έννοια που τον ίδιο τον δυσκόλεψε πολύ.

Η παιδαγωγική του Freinet θα μπορούσε να εφαρμοστεί στον οπτικό αλφαβητισμό και στη διδακτική της εικόνας, καθώς είναι ο πρώτος που εισάγει τον κινηματογράφο στην εκπαίδευση. Πρόκειται για ένα αγωνιστικό πεδίο της παιδαγωγικής, θεσμικής και κριτικής, το οποίο δεν βάζει τη γραφή να ξιφουλκεί κατά της εικόνας, αλλά καλείται να συμφιλιώσει και τις δύο πολιτισμικές πρακτικές χάριν της αλλαγής του κόσμου.

H παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρχείο», η οποία συγκεντρώνει ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, εκπαιδευτικούς από τους χώρους της Πρωτοβάθμιας, της Δευτεροβάθμιας και της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ανθρώπους του κινηματογράφου στα σχολεία και της αρχιτεκτονικής, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και προτάσεων για το σχολείο του λαού, για ένα σχολείο ομάδων εργασίας, αντισταθμιστικό στις ανισότητες και πολιτικό στα χαρακτηριστικά του, για ένα σχολείο της κοινότητας, στο οποίο η κριτική και η θεσμική παιδαγωγική θα βρει τη θέση της. Δουλεύουν για μια ενότητα των ανθρώπων της παιδείας, με σκοπό τις δημιουργικές σχέσεις πολιτισμού κι εκπαίδευσης με κύρια χαρακτηριστικά το πολιτισμό του βιβλίου και των Μέσων Επικοινωνίας, προκειμένου να μεταβούν στο σχολείο της κοινότητας. Η έγνοια τους είναι να αντιστρατευτούν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές μέσα από τα ιδεώδη τις κοινότητας και να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός κινήματος για τη παιδεία μας στο οποίο θα είναι ορατή η εναντίωση στην ηγεμόνευση της διοίκησης επί της παιδαγωγικής και θα συνοδεύεται από δουλειά.

Στόχος είναι ένα μικρό «συνεργείο» ανθρώπων έτοιμο να προσφέρει τη μικρή κιβωτό που κουβαλά σ’ ένα ρεύμα ιδεών και παιδαγωγικών αντιλήψεων θεσμικής και κριτικής παιδαγωγικής στα σχολεία μας και στο πανεπιστήμιο. Ένα μικρό «συνεργείο» ανθρώπων που θα συνδέει τη διανοητική με την χειρωνακτική εργασία στα νέα περιβάλλοντα μάθησης, υιοθετώντας τις παιδαγωγικές αρχές του υλισμού και της αφής που θα μπορούν να αντισταθμίζουν πολιτισμικά και ταξικά τα νέα εικονικά περιβάλλοντα.