Ύπουλες ανατροπές στην ασφάλιση των οικοδόμων - Οι αλλαγές που προωθούνται στον Κανονισμό Ασφάλισης εξυπηρετούν τα συμφέροντα των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών

Ο νέος Κανονισμός επηρεάζει πολύμορφα κυρίως όσους απασχολούνται σε τεχνικές εταιρείες που αναλαμβάνουν κατασκευαστικά έργα

Στη δίνη της καπιταλιστικής κρίσης και της επίθεσης των κυβερνήσεων στα εργασιακά και στα ασφαλιστικά τους δικαιώματα, βρίσκονται οι οικοδόμοι. Το τελευταίο χτύπημα που μεθοδεύτηκε είναι οι αλλαγές που προωθούνται στον Κανονισμό Ασφάλισης των οικοδόμων, με δυσμενείς συνέπειες στην ασφάλισή τους, αλλά και στις υπόλοιπες παροχές που δικαιούνται.

Οι αλλαγές αυτές, που σχεδιάστηκαν για λογαριασμό των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών, γίνονται ακόμα πιο επώδυνες στο φόντο της συντριπτικής συρρίκνωσης της οικοδομικής δραστηριότητας, αλλά και επιδείνωσης του χρόνιου προβλήματος της ανασφάλιστης εργασίας, που ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε δραστικά από τις κυβερνήσεις και τις διοικήσεις του ΙΚΑ, ακόμα και σε περιόδους που οι προϋποθέσεις ήταν πιο ευνοϊκές απ' ό,τι σήμερα.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο άλλοτε ισχυρός και αναπτυσσόμενος τομέας των οικοδομικών έργων σήμερα δεν απασχολεί πάνω από 35.000 οικοδόμους, ενώ η μέση απασχόληση των οικοδόμων είναι μόλις 12,8 ημερομίσθια το μήνα! (Στοιχεία ΙΚΑ, Απρίλης 2014).

Ωστόσο, αντί να ενισχυθούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση του μόνιμου προβλήματος της ανασφάλιστης εργασίας στον κλάδο - όπως και σε άλλους κλάδους - η κυβέρνηση κινείται ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση, σχεδιάζοντας νέα προνόμια για τους μεγαλοκατασκευαστές, που θα τους μειώσουν παραπέρα το κόστος ασφάλισης για τους οικοδόμους που απασχολούν.

Σ' αυτό το πλαίσιο, το υπουργείο Εργασίας ετοιμάζει Υπουργική Απόφαση, μετά από απόφαση του ΔΣ του ΙΚΑ και σχετική εισήγηση που ετοίμασε για τον Κανονισμό Ασφάλισης των οικοδόμων το τμήμα Ελέγχου Οικοδομοτεχνικών Εργων του Ταμείου. Οπως πάντα, οι ανατροπές που ετοιμάζονται προβάλλονται ως δήθεν «εξορθολογισμός» και «αποκατάσταση αδικιών» που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, επιχειρούνται να δικαιολογηθούν ως «λογική» συνέπεια της χρήσης νέων οικοδομικών υλικών και εφαρμογών από εταιρίες με στεγασμένο προσωπικό.

Οι βασικές αλλαγές που προωθούνται είναι:

• Η μείωση του αριθμού των ελάχιστων ενσήμων που προβλέπονται με βάση το σημερινό Κανονισμό. Συγκεκριμένα, με το πρόσχημα της χρήσης νέων υλικών από εταιρείες με στεγασμένο προσωπικό (τεχνικές εταιρείες), μπορεί να μειωθούν τα ελάχιστα ένσημα που απαιτούνται για τις συγκεκριμένες εργασίες. Ετσι, για παράδειγμα, η χρήση έτοιμου σοβά αναμεμειγμένου με χρώμα δικαιολογεί - σύμφωνα με το νέο σκεπτικό - τη μείωση του ελάχιστου αριθμού που απαιτούνται για ελαιοχρωματισμούς. Συνεπώς, με έμμεσο τρόπο μειώνονται τα ελάχιστα ένσημα της οικοδομής με βάση τον αντικειμενικό συντελεστή που εφαρμόζεται στα υπόλοιπα τετραγωνικά μέτρα της οικοδομής, που δε γίνονται τέτοιου είδους εργασίες.
• Μετατροπή σε κοινή ασφάλιση της ασφάλισης σε οικοδομικά έργα. Και εδώ η αλλαγή αφορά κατά κύριο λόγο μεγάλες εταιρείες με στεγασμένο προσωπικό, με πρόσχημα και πάλι τη χρησιμοποίηση νέων υλικών ή και νέων εφαρμογών. Σε αυτήν την περίπτωση, τα ελάχιστα οικοδομικά ένσημα μπορούν να μειωθούν, μέχρι και να μηδενιστούν, και στη θέση του οικοδομικού ένσημου να μπαίνει κοινή ασφάλιση, αφού αρκεί μια σχετική μελέτη μηχανικού. Δηλαδή αυτόματα η ασφάλιση φεύγει από τον οικοδόμο και μετατρέπεται σε κοινή.

Γίνεται λοιπόν φανερό ότι οι αλλαγές στον Κανονισμό Ασφάλισης για τους οικοδόμους υπηρετούν το γενικό στόχο του κεφαλαίου για ακόμη πιο φθηνή εργατική δύναμη, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της αύξησης των επιχειρηματικών κερδών στις πλάτες των εργαζομένων.

Οι συνέπειες για τους εργαζόμενους

Ταυτόχρονα, η μετατροπή της ασφάλισης από οικοδομική σε κοινή ασφάλιση, και μάλιστα στα μεγάλα έργα, που καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος από την περιορισμένη ήδη οικοδομική δραστηριότητα, προσθέτει επιπλέον χρόνια στη δυνατότητα για θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης με το ειδικό καθεστώς του κλάδου. Και αυτό γιατί, ενώ πρόκειται για εργασία οικοδομική, η ασφάλιση - όταν γίνεται - δε θα είναι τέτοια.

Επιπλέον, αυτό έχει αντανάκλαση και σε άλλες παροχές. Ως παράδειγμα, για επίδομα ανεργίας οι οικοδόμοι χρειάζονταν 100 ένσημα το τελευταίο 14μηνο, οι εργαζόμενοι όμως με κοινή ασφάλιση χρειάζονται 125 μέρες ασφάλισης.

Οι αλλαγές αυτές είναι ταυτόχρονα σε βάρος του ίδιου του ΙΚΑ, αφού με τον τρόπο αυτό χτυπιέται ένας κλάδος που για δεκαετίες αποτέλεσε έναν από τους βασικούς «αιμοδότες» για τους πόρους του μεγαλύτερου ασφαλιστικού Ταμείου. Είναι όμως συμβατές με τη στρατηγική επιδίωξη του κεφαλαίου, των κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, για το χτύπημα της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης, γεγονός που αποτυπώνεται και στη μείωση κατά πέντε ολόκληρες μονάδες των εργοδοτικών εισφορών, αλλά και στον οικονομικό στραγγαλισμό του ΙΚΑ με τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης.

Ερχονται ταυτόχρονα να προστεθούν στην είσοδο εταιρειών με ενοικιαζόμενους εργάτες για οικοδομικά έργα της Τοπικής και Περιφερειακής Διοίκησης, με αρχικό προϋπολογισμό μέχρι 10.000.000 ευρώ, όπως προωθήθηκε με πολυνομοσχέδιο τον περασμένο Μάη.

Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές στον Κανονισμό μαζί με τους αντεργατικούς νόμους που έχουν υλοποιηθεί διευρύνουν τις προϋποθέσεις εισόδου στην οικοδομή εταιρειών που θα λειτουργούν και θα εξυπηρετούν καλύτερα τα συμφέροντα των μεγαλοκατασκευαστών, με τραγικές συνέπειες για την ασφάλιση των οικοδόμων, ενισχύοντας ταυτόχρονα την τάση συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης και σε αυτόν τον κλάδο, σε βάρος των μικρών επιχειρήσεων.

Να οργανωθεί η αντίσταση

Παρά τη σθεναρή αντίσταση της Ομοσπονδίας Οικοδόμων, που μπλόκαρε την πρώτη συζήτηση στο ΔΣ του ΙΚΑ, παρά την τεκμηριωμένη κριτική που ασκήθηκε εκ μέρους του Συνδικάτου στις αντιδραστικές αυτές αλλαγές και τη διαφωνία που διατυπώθηκε, τελικά η γνώμη των οικοδόμων αγνοήθηκε επιδεικτικά από την κυβέρνηση και τη διοίκηση του ΙΚΑ. Είναι φανερό ότι στην ταξική ζυγαριά του κράτους αυτό που βαραίνει δεν είναι βέβαια τα συμφέροντα δεκάδων χιλιάδων οικοδόμων και των οικογενειών τους, αλλά τα συμφέροντα μιας χούφτας μεγαλοκατασκευαστών.

Από αυτήν τη σκοπιά, ακόμα και κάποιες θετικές αλλαγές που γίνονται στον Κανονισμό, όπως η προσθήκη στον υπολογισμό των ελάχιστων ενσήμων κάποιων εργασιών που δεν προβλεπόταν έως σήμερα, δεν αναιρούν το γεγονός της γενικής χειροτέρευσης στην ασφάλιση των οικοδόμων.

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, στην όλο και μεγαλύτερη χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας και ασφάλισης και ενώ η κυβέρνηση ετοιμάζεται για νέο πακέτο μέτρων στο Ασφαλιστικό, με βασική ανατροπή την αύξηση των ελάχιστων ημερών ασφάλισης από τις 4.500 στις 6.000 μέρες ασφάλισης για το δικαίωμα στη σύνταξη, στους οικοδόμους, όπως και σε όλους τους εργαζόμενους, πρέπει να σημάνει συναγερμός. Να βρεθούν στην πρώτη γραμμή για να υπερασπίσουν την ασφάλιση, να αποτρέψουν τα χειρότερα, να διεκδικήσουν διεύρυνση και όχι συρρίκνωση των ασφαλιστικών - εργασιακών τους δικαιωμάτων.

Γ. ΖΑΧ.

Τι ισχύει μέχρι τώρα με τον Κανονισμό Ασφάλισης

Με το μέχρι τώρα Κανονισμό Ασφάλισης, το ΙΚΑ προϋπολόγιζε στην έναρξη του κάθε οικοδομοτεχνικού έργου τον ελάχιστο αριθμό ενσήμων που απαιτούνταν για την κατασκευή του. Τα ελάχιστα ένσημα προϋπολογίζονταν με βάση έναν αντικειμενικό συντελεστή, που ήταν 1,35 ένσημα ανά τετραγωνικό μέτρο. Δηλαδή για 100 τετραγωνικά μέτρα οικοδομής, απαιτούνταν κατ' ελάχιστο 135 ένσημα. Ο συντελεστής 1,35 ανά τετραγωνικό μέτρο προέκυπτε από επιμέρους ποσοστά ανά φάση οικοδομικών εργασιών (μπετό, τοιχοποιία, σοβατίσματα, ελαιοχρωματισμοί, πλακάκια, περιβάλλων χώρος).

Οταν εφαρμόστηκε αρχικά, ο αντικειμενικός συντελεστής ήταν 1,5 ένσημο ανά τετραγωνικό μέτρο. Μειώθηκε όμως με παρέμβαση των εργοδοτών στα επίπεδα του 1,35 ανά τετραγωνικό μέτρο. Ο αντικειμενικός συντελεστής, αν και συνέβαλε όλα αυτά τα χρόνια στη βελτίωση της ασφάλισης των οικοδόμων και κατ' επέκταση στα έσοδα του ΙΚΑ, δεν έλυσε το πρόβλημα της ανασφάλιστης εργασίας, του πλιάτσικου των ενσήμων των οικοδόμων, που δούλευαν στις οικοδομές και δεν τους κολλούσαν τα ένσημα και που ο κατασκευαστής τα πουλούσε σε άλλους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι και «εμπόριο» ενσήμων υπήρξε στον κλάδο της οικοδομής, με αγγελίες για πώληση ενσήμων στις εφημερίδες. Τέτοια φαινόμενα, η Ομοσπονδία και συνολικά τα συνδικάτα οικοδόμων τα έχουν καταγγείλει πολλές φορές.

Ούτε βέβαια ο συντελεστής αντιμετώπισε το πρόβλημα της ασφάλισης των πραγματικών ημερών εργασίας, που συνήθως ξεπερνούσαν τις ελάχιστες του αντικειμενικού συντελεστή. Ομως, όπως και για τους υπόλοιπους κλάδους, με ευθύνη των κυβερνήσεων, το ΙΚΑ δεν έκανε τίποτα γι' αυτό.

Οι έλεγχοι στους χώρους δουλειάς είναι ανύπαρκτοι. Εδώ και χρόνια οι αποφάσεις των αρμόδιων επιτροπών του ΙΚΑ, που απέρριπταν γραπτές καταγγελίες οικοδόμων για μη επικόλληση ενσήμων, πολλαπλασιάστηκαν, με την τεκμηρίωση ότι έχουν καλυφτεί τα ελάχιστα ένσημα που προβλέπονταν ή απαιτώντας (!) από τον εργαζόμενο επιπλέον αποδείξεις για την απασχόλησή του, πέραν των συγκεκριμένων μαρτύρων, που συνήθως είναι συνάδελφοι στο χώρο δουλειάς ή κάποιοι που γνώριζαν την απασχόλησή του. Στην πράξη δηλαδή, το ΙΚΑ καταργούσε τη βασική αρχή ασφάλισης «κάθε μέρα δουλειάς και μέρα ασφάλισης», χάνοντας με αυτόν τον τρόπο έσοδα και οι οικοδόμοι την ασφάλισή τους.

Συνέπεια όλων αυτών και των συνεχόμενων απαιτήσεων των μεγαλοεργοδοτών ήταν να φτάσουμε στις αρνητικές αλλαγές που γίνονται σήμερα, οι οποίες θα χειροτερεύσουν την ασφάλιση των οικοδόμων και σε πολλές περιπτώσεις θα την μετατρέψουν σε κοινή ασφάλιση ή και ανύπαρκτη, παρόλο που θα έχουν εργαστεί.

Ριζοσπάστης