Όταν η επιστήμη - τεχνολογία είναι καπιταλιστική ιδιοκτησία

Διαβάζουμε στο ηλεκτρονικό «Βήμα» 27/11/2014 την είδηση: «Επειτα από δυόμισι δεκαετίες πειραματισμών και απογοητεύσεων, η πρώτη γονιδιακή θεραπεία που εγκρίνεται στο δυτικό ημισφαίριο είναι σχεδόν έτοιμη για χρήση. Ομως το κόστος της θεραπείας ξεπερνά το ένα εκατομμύριο ευρώ ανά ασθενή, ποσό ρεκόρ για θεραπεία που προορίζεται για σπάνια ασθένεια.

Η θεραπεία Glybera εγκρίθηκε στην Ευρώπη πριν δύο χρόνια, ωστόσο η κυκλοφορία της αναβλήθηκε μέχρι να ολοκληρωθεί η παρακολούθηση των ασθενών για μια εξαετία.

Η θεραπεία, η οποία αναπτύχθηκε από την ολλανδική UniQure, προορίζεται για τη σπάνια πάθηση της έλλειψης λιποπρωτεϊνικής λιπάσης (LPLD), μια κληρονομική διαταραχή που εμποδίζει τη διάσπαση των λιπαρών οξέων. Η ασθένεια πλήττει μόλις έναν άνθρωπο στο εκατομμύριο.

Το Glybera είναι ένας αβλαβής ιός, σχεδιασμένος να μεταφέρει στα κύτταρα ένα λειτουργικό αντίγραφο του ελαττωματικού γονιδίου της ασθένειας.

Η περίπτωση του Glybera δείχνει ότι οι γονιδιακές θεραπείες θα μπορούσαν να συμπληρώσουν το επιχειρηματικό μοντέλο των φαρμακοβιομηχανιών, σχολιάζει το πρακτορείο "Reuters".

Η ιταλική εταιρεία Chiesi, που ανέλαβε την εμπορική διάθεση της θεραπείας κατόπιν συμφωνίας με την UniQure, σκοπεύει να λανσάρει το Glybera στη Γερμανία. Οπως επιβεβαίωσε η Chiesi στο "Reuters", η τιμή που προτείνεται είναι 53.000 ευρώ ανά φιαλίδιο. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος για το μέσο ασθενή, ο οποίος έχει βάρος 62,5 κιλών και χρειάζεται 21 φιαλίδια, φτάνει τα 1,1 εκατομμύρια ευρώ.

Στην Κίνα έχει εγκριθεί από το 2003 μια γονιδιακή θεραπεία για τον καρκίνο, η οποία όμως δεν έχει κυκλοφορήσει σε άλλες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι το Glybera έχει την πρωτιά στο δυτικό κόσμο.

Η UniQure αναπτύσσει ακόμα γονιδιακές θεραπείες για την αιμοφιλία και την καρδιοπάθεια».

Διαβάζουμε επίσης στην ιστοσελίδα «Capital», 30/10/2014: «Τα τεχνολογικά projects του αμερικανικού κολοσσού της Google προκαλούν συχνά δέος και αμηχανία. Οταν όμως τα επιτεύγματα αφορούν το χώρο της υγείας και αγγίζουν ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα όπως είναι η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου ή την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, τότε η αμηχανία δίνει τη θέση της στην ελπίδα για ένα νέο ιατρικό θαύμα.

Στις αρχές του χρόνου η Google είχε παρουσιάσει τα σχέδιά της για φακούς επαφής που ενσωματώνουν ηλεκτρονικούς αισθητήρες και οι οποίοι θα μπορούν να μετρούν το επίπεδο του σακχάρου στα δάκρυα των διαβητικών. Θα είναι μάλιστα εφοδιασμένοι με ένα μικροσκοπικό ασύρματο τσιπ και ένα εξίσου μικροσκοπικό αισθητήρα μέτρησης της γλυκόζης ανάμεσα στα δύο στρώματα του υλικού τους.

Τώρα η εταιρεία προχωρά ένα βήμα παραπέρα στον τομέα της πρόληψης. Αναπτύσσει ένα χάπι με μαγνητικά σωματίδια, περίπου 10.000 φορές μικρότερα από το πλάτος μιας ανθρώπινης τρίχας, τα οποία θα επικοινωνούν με ένα ηλεκτρονικό βραχιόλι. Αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια θα έχουν πάνω τους ενσωματωμένα αντισώματα ή πρωτεΐνες και θα ανιχνεύουν την παρουσία "βιοδεικτών" στο σώμα, που υποδεικνύουν ασθένειες όπως ο καρκίνος ή μια επικείμενη καρδιακή προσβολή.

"Ουσιαστικά η ιδέα είναι απλή: Απλά καταπιείτε ένα χάπι με τα νανοσωματίδια, τα οποία φέρουν αντισώματα ή μόρια που ανιχνεύουν άλλα μόρια", εξηγεί ο Andrew Conrad, μοριακός βιολόγος και επικεφαλής της Google X, της ερευνητικής υπηρεσίας της Google.

Ο Andrew Conrad παρομοιάζει τα σωματίδια με την αποστολή χιλιάδων γιατρών μέσα στο σώμα, που θα ελέγχουν ανά πάσα στιγμή αν όλα πάνε καλά. Η παρουσία επικίνδυνων κυττάρων θα γίνεται αντιληπτή όταν το ηλεκτρονικό βραχιόλι ενεργοποιεί ένα μαγνήτη για να συγκεντρώσει όλα τα μεταλλικά νανοσωματίδια στα αγγεία του καρπού.

"Αν κοιτάξετε τον καρπό σας, μπορείτε να δείτε αυτές τις επιφανειακές φλέβες - ακριβώς με την τοποθέτηση ενός μαγνήτη εκεί μπορείτε να συγκεντρώσετε τα νανοσωματίδια", συμπληρώνει ο ερευνητής.

Τα νανοσωματίδια που θα έχουν συναντήσει "ύποπτα" κύτταρα ή ιστούς θα έχουν διαφορετική συμπεριφορά μέσα σε ένα μαγνητικό πεδίο, σε σύγκριση με αυτά που δε θα έχουν εντοπίσει κάποιο πρόβλημα. Στη συνέχεια το βραχιολάκι θα μπορεί να καταγράφει μέσα στη μέρα ενδείξεις από τα νανοσωματίδια.

Τα σωματίδια θα μπορούσαν θεωρητικά να προσφέρουν 24ωρη παρακολούθηση των βιοχημικών αλλαγών στο αίμα. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά σύμφωνα με τους ερευνητές; Μια επανάσταση στην πρόληψη του καρκίνου και των καρδιακών προσβολών και μακροπρόθεσμα τεράστια εξοικονόμηση για τους κρατικούς προϋπολογισμούς και τα ασφαλιστικά ταμεία».

Μια πρώτη παρατήρηση: Και τα δύο ρεπορτάζ αναφέρονται σε έρευνες στον τομέα Υγείας δύο μονοπωλίων, και μάλιστα με εντυπωσιακά αποτελέσματα, αν πράγματι ευσταθούν οι γνώμες των ειδικών που παρουσιάζονται στα ρεπορτάζ. Το ένα είναι μονοπώλιο φαρμάκου, το δεύτερο μονοπώλιο στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας και της πληροφορικής, αλλά με πολυκλαδική δραστηριότητα, μέχρι και για ζητήματα υγείας κάνει έρευνες, και ταυτόχρονα διεθνικό μονοπώλιο.

Μια δεύτερη παρατήρηση: Και τα δύο ρεπορτάζ συνδέουν τα αποτελέσματα των ερευνών με την καπιταλιστική οικονομία. Το πρώτο με το κόστος της θεραπείας, το δεύτερο με την εξοικονόμηση σε κόστος της πρόληψης, επομένως το προϊόν του συμφέρει. Δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά στον καπιταλισμό. Τα μονοπώλια κάνουν έρευνα όχι για τις λαϊκές ανάγκες, αλλά για να βγάλουν κέρδη.

Αν δε βγάζουν κέρδη, αν τα αποτελέσματα της έρευνας, παρόλο που μπορούν να αντιμετωπίσουν προβλήματα, δε θα φέρουν κέρδη, αυτά τα αποτελέσματα της έρευνας δεν μπαίνουν σε εφαρμογή. Βεβαίως σε μια κοινωνία χωρίς καπιταλιστική ιδιοκτησία, αλλά με κοινωνικοποιημένα τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, τα αποτελέσματα της έρευνας, της επιστήμης και της τεχνικής θα βρίσκουν εφαρμογές στην κάλυψη των αναγκών των εργαζομένων. Και στον τομέα υγείας, όλες αυτές οι εφαρμογές θα παρέχονται δωρεάν και όχι με τη λογική του κόστους.

Μια τρίτη παρατήρηση: Η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν κάνει τέτοια άλματα, που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη ζωή της εργατικής τάξης των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων, αλλά η καπιταλιστική πραγματικότητα δείχνει αμείλικτα το εντελώς αντίθετο. Οι άνθρωποι να εξαθλιώνονται και να πεθαίνουν ακόμη, να ζουν στην ανεργία, στη φτώχεια, χωρίς στέγη, χωρίς στοιχειώδεις παροχές υπηρεσιών υγείας κλπ.

Μια τέταρτη παρατήρηση: Τα μονοπώλια της ψηφιακής τεχνολογίας και της πληροφορικής έχουν αποκτήσει τεράστια δύναμη, ακριβώς λόγω της συγκεκριμένης επιστήμης και τεχνολογίας, που προσανατολίζονται ως προς την ερευνητική τους δραστηριότητα σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα.

Το προβάλλουν πολύμορφα, αφενός για να εντυπωσιάσουν τους ανθρώπους του μόχθου ως προς τη δύναμή τους δημιουργώντας ψυχολογία δέους, αφετέρου για να περάσουν την αντίληψη ότι η δύναμή τους, δηλαδή η δύναμη της επιστήμης και της τεχνολογίας, εξαρτά τους ανθρώπους, αλλά αυτή η πραγματικότητα παρουσιάζεται σκόπιμα αντεστραμμένη. Γιατί η επιστήμη και η τεχνολογία είναι δημιουργήματα του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι πάνω από την επιστήμη και την τεχνολογία. Η καπιταλιστική ιδιοκτησία κάνει το είδωλο αντεστραμμένο.

Βεβαίως το δέος δεν ταιριάζει στην εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα. Αυτή η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων δείχνει το μέλλον των ανθρώπων του μόχθου. Ας σκεφτούν ότι στη ζωή τους θα ευημερούν καλύπτοντας όλες τις ανάγκες τους, αν απελευθερώσουν τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας - που προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες - από την καπιταλιστική ιδιοκτησία και τα δεσμά της. Γιατί τότε θα αναπτύσσονται ελεύθερα ως επιτεύγματα της δουλειάς όλης της χωρίς καπιταλιστές κοινωνίας και θα είναι στη διάθεσή της, δηλαδή στη διάθεση της ζωής όλων των ανθρώπων.

Ι.

Ριζοσπάστης