Λατινική Αμερική - «Λάδι στη φωτιά» το ενδιαφέρον των ρωσικών μονοπωλίων

Στιγμιότυπο από την «ξαφνική» επίσκεψη 

Πούτιν στη Νικαράγουα. Η Ρωσία θα εμπλακεί 

στην κατασκευή της νέας διώρυγας που θα 

συνδέει τον Ειρηνικό με τον Ατλαντικό ωκεανό

Στα μέσα του Ιούλη ανακοινώθηκε επίσημα ότι σύντομα θα ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής διώρυγας στη Νικαράγουα που, ανταγωνιστικά στη διώρυγα του Παναμά, θα συνδέει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό. Η είδηση πυροδότησε πολλές συζητήσεις στις έδρες επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο, αφού πρόκειται για ένα γιγάντιο εγχείρημα που θα προκαλέσει νέα δεδομένα στις επενδύσεις των μονοπωλίων σε πολλούς τομείς και πολλές χώρες.

Αλλες τόσες συζητήσεις πυροδότησε και το ότι στην κατασκευή της διώρυγας εμπλέκεται η Κίνα, αλλά και η Ρωσία. Η προσπάθεια των ρωσικών μονοπωλιακών ομίλων να διεισδύσουν στη Λατινική Αμερική, στη «γειτονιά» δηλαδή των ΗΠΑ, σε μια περίοδο που η μεταξύ τους αντιπαράθεση ήδη κλιμακώνεται όπως δείχνουν και οι εξελίξεις γύρω από την Ουκρανία, είναι ακόμα μια απόδειξη για την ολόπλευρη όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών σε κάθε πλευρά του πλανήτη.

Η κατασκευή της νέας διώρυγας δεν είναι το μοναδικό «σημάδι» για το αυξημένο ενδιαφέρον που πλέον έχει η Ρωσία για τη Λατινική Αμερική.

Ωστόσο, είναι χαρακτηριστικό: Για να καταλάβει κανείς τη «διάσταση» του νέου έργου και των συνεπειών του, αρκεί μια σύγκριση με αντίστοιχα μεγάλα έργα. Η σχεδιαζόμενη διώρυγα της Νικαράγουα αναμένεται να έχει συνολικό μήκος 286 χιλιόμετρα, την ώρα που η διώρυγα στο Σουέζ (που συνδέει τη Μεσόγειο Θάλασσα με την Ερυθρά) έχει συνολικό μήκος 195 χλμ. και η διώρυγα του Παναμά έχει μήκος 82 χλμ. Το βάθος της νέας διώρυγας αναμένεται να είναι 22 μέτρα, έναντι 13,8 μ. και 21 μ. σε Σουέζ και Παναμά, αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει ότι από τη Νικαράγουγα θα μπορούν να διέρχονται πλοία πολύ μεγαλύτερα, αυξάνοντας τα φορτία που καθημερινά θα μπορούν να διέρχονται από εκεί και άρα τα έσοδα, είτε για όσους εκμεταλλεύονται το πέρασμα είτε για όσους το αξιοποιούν για τις μπίζνες τους.

Χωρίς περιστροφές, ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Ενέργειας της Ρωσίας Σεργκέι Πραβοσούντοφ δήλωνε στις 14 Μάη 2014: «Η Αμερική ελέγχει τα κύρια σημεία από τα οποία περνούν οι θαλάσσιες διαδρομές, τις διώρυγες του Παναμά και του Σουέζ, όπως επίσης και εμπορικές διαδρομές μέσω Σιγκαπούρης, Γιβραλτάρ κ.τ.λ. Είναι λοιπόν επείγουσα ανάγκη ένας εναλλακτικός θαλάσσιος διάδρομος σε απευθείας πρόκληση με τις ΗΠΑ».

Αν και τόσο Νικαραγουανοί όσο και Ρώσοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι σημείωναν από πέρυσι ότι «η συμμετοχή ρωσικών κρατικών εταιρειών στην κατασκευή της διώρυγας είναι πολλά υποσχόμενη» όπως και ότι ρωσικές εταιρείες «θα μπορούσαν να προμηθεύσουν ειδικό εξοπλισμό, δομικά υλικά», δεν έχει γίνει γνωστό ποιες εταιρείες θα πάρουν μέρος στην κατασκευή (εκτός φυσικά από την «HKND» με έδρα το Χονγκ Κονγκ που έχει πάρει άδεια για την κατασκευή αλλά και τη λειτουργία του καναλιού για τα επόμενα 100 χρόνια). Αυτό που έχει γίνει γνωστό είναι ότι Ρωσία και Νικαράγουα έχουν υπογράψει συμφωνία, με την οποία επιτρέπεται η διέλευση ρωσικών πλοίων και αεροσκαφών, τα οποία θα περιπολούν στα χωρικά ύδατα της Νικαράγουα, στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό Ωκεανό μέχρι τις 30/6/2015 (προς το παρόν;) ώστε «να συμβάλει στην επιτήρηση και την προστασία του έργου», όπως εξηγούν σχετικά δημοσιεύματα.

«Περιοχές με μεγαλύτερη δυναμική ανάπτυξης»

Στις 23/7, το ρωσικό πρακτορείο ITAR-TASS μετέδιδε ότι το υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης ετοιμάζεται να δημιουργήσει νέες εμπορικές αντιπροσωπείες της Ρωσίας σε χώρες όπως η Κούβα και η Βενεζουέλα (αλλά και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Νιγηρία, Μογγολία, Σιγκαπούρη), με τον αρμόδιο υπουργό Αλεξέι Ουλιουκάεφ να εξηγεί σχετικά: «Επιδιώκουμε να μετατοπίσουμε το ενδιαφέρον μας σε περιοχές με μεγαλύτερη δυναμική οικονομικής ανάπτυξης, όπου μπορούμε να βρούμε περισσότερες ευκαιρίες για τις εξαγωγές μας και όπου οι επενδύσεις μας μπορούν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στην οικονομία άλλων χωρών».

Ο ίδιος ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, στην πρόσφατη περιοδεία του στη Λατινική Αμερική, περιέγραψε ως εξής το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Μόσχας για την περιοχή: «Ενδιαφερόμαστε για την παραγωγή τεχνολογίας και συνεταιριστικά προγράμματα με τις χώρες της περιοχής, ώστε να μεγεθύνουμε τη δυναμική της οικονομικής συνεργασίας σε κρίσιμους τομείς όπως το πετρέλαιο και το αέριο, η υδροηλεκτρική και η πυρηνική ενέργεια, η κατασκευή αεροπλάνων και ελικοπτέρων και οι υποδομές, καθώς επίσης η βιοφαρμακευτική και η τεχνολογία που αφορά την πληροφόρηση... Η Λατινική Αμερική είναι μια πλούσια πηγή φυσικών πόρων, πετρελαίου και βωξίτη, φρέσκου νερού και τροφίμων».

Καθόλου τυχαίο δεν ήταν το ότι στο επιχειρηματικό Φόρουμ που έγινε στο περιθώριο της πρόσφατης 6ης Συνόδου των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) στη Φορταλέζα της Βραζιλίας, πήραν μέρος 30 ρωσικές εξαγωγικές εταιρείες από την αγροτική παραγωγή και τη βιομηχανία τροφίμων, τις μεταφορές, τις κατασκευές, τη μηχανολογία, την εξόρυξη, τη φαρμακευτική, φυσικά την Ενέργεια.

Αλλωστε, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κάποιος ότι η ρωσική κυβέρνηση θα «αξιοποιήσει» και τη συμμετοχή της στους BRICS για να «πατήσει πόδι» σε Λατινική και Κεντρική Αμερική, με δεδομένο ότι οι BRICS καθιστούν «βασικό εταίρο» της Ρωσίας τη Βραζιλία, η οποία με τη σειρά της είναι η σημαντικότερη καπιταλιστική δύναμη στην περιφέρεια. Μάλιστα, στην πρόσφατη συνάντηση, ο Πούτιν κάλεσε σε ενίσχυση της συνεργασίας στους τομείς της εξόρυξης και της μεταποίησης, αφού «τα κράτη των BRICS θα έπρεπε να συνεργαστούν πιο στενά στις αγορές ακατέργαστων υλικών, αφού διαθέτουν μια μοναδική βάση ακατέργαστων υλικών, 30% - 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων διαφόρων πόρων».

Αναδεικνύοντας πόσο ευρύτερα κλιμακώνονται οι ανταγωνισμοί, ο Πούτιν δήλωσε ότι στις αρχές του 2015 η Ευρωπαϊκή Οικονομική Ενωση, πρόκειται να υπογράψει συμφωνία συνεργασίας με τη MERCOSUR. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Ενωση είναι διακρατική οικονομική ένωση που συγκρότησαν τον περασμένο Μάη Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν. Η MERCOSUR είναι άλλη αντίστοιχη ένωση στην οποία συμμετέχουν Βραζιλία, Αργεντινή, Παραγουάη, Ουρουγουάη, Βενεζουέλα και Βολιβία.

Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι συζητιέται ήδη το ενδεχόμενο να ενταχθεί και η Αργεντινή στους BRICS. Κάτι στο οποίο η Ρωσία φαίνεται να διαδραματίζει ενεργό ρόλο, αφού το ζήτημα συζήτησε και ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ με τον Αργεντίνο ομόλογό του, Εκτορ Τίμερμαν, στη Μόσχα, όπως μετέδωσε το πρακτορείο RIA NOVOSTI στις 28 Μάη.

Προχωρούν σημαντικές επενδύσεις

Στη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού Πούτιν στη Βραζιλία, Μόσχα και Ρίο ντε Τζανέιρο δεσμεύτηκαν να αυξήσουν τον ετήσιο όγκο των διμερών εμπορικών συναλλαγών τους στα 10 δισ. δολάρια (από 5,56 δισ. δολάρια το 2013).

Ανάμεσα στις επενδύσεις που ενισχύουν την επιχειρηματική συνεργασία των δύο πλευρών είναι αυτή που υπέγραψαν η «Rusatom Overseas» (που ανήκει στη μεγάλη ρωσική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας «Rosatom») με τον βραζιλιάνικο όμιλο «Camargo Correa» για την κατασκευή εγκαταστάσεων αποθήκευσης καταναλωθέντων καυσίμων, αλλά και σταθμό παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Αντίστοιχα, οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να δραστηριοποιηθούν στη Βραζιλία, αφού - όπως τόνιζαν και στελέχη ρωσικών τραπεζών «με τη Βραζιλία, οι υποδομές είναι μια μεγάλη ευκαιρία». Εξάλλου, η ίδια η Βραζιλιάνα Πρόεδρος Ντίλμα Ρουσέφ είχε σημειώσει στην κοινή συνέντευξη που έδωσε με τον Πούτιν ότι «η Βραζιλία προσφέρει αναρίθμητες ευκαιρίες στις υποδομές και την Ενέργεια».

Στην Αργεντινή, στη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού Πούτιν υπογράφτηκαν συμφωνίες όπως: Πάλι η «Ροσατόμ» εκδήλωσε ενδιαφέρον να κατασκευάσει τρίτο εργοστάσιο στην «Ατούτσα» (πυρηνική ενέργεια). Η ρωσική «Silovye Mashiny» θα προμηθεύσει με τουρμπίνες υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Πούντα Νέγρα. Οι δύο χώρες συμφώνησαν όμως να δυναμώσουν και τη στρατιωτική τους συνεργασία, «με προμήθεια στρατιωτικών ελικοπτέρων και αεροσκαφών μεταφοράς φορτίου στην Αργεντινή για κοινή εργασία στην Ανταρκτική», όπως είχε πει ο Πούτιν.

Μεταξύ άλλων χωρών, ρωσικά κεφάλαια ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν και στην Κούβα, όπου συμφωνήθηκε ότι οι ρωσικές εταιρείες «Ροσνέφτ» και «Ζαρουμπεσνέφτ» θα συνεργαστούν με τη δημόσια κουβανική εταιρεία «Κουπέτ» στην εξερεύνηση και εκμετάλλευση κοιτασμάτων αργού πετρελαίου της Κούβας. Ακόμα, εκφράστηκε ενδιαφέρον για τη νέα «ειδική οικονομική ζώνη» στο λιμάνι Μαριέλ, κοντά στην Αβάνα.

Τα ρωσικά σχέδια επεκτείνονται σε όλη τη λατινοαμερικανική περιφέρεια. Στις αρχές του καλοκαιριού, ο Λαβρόφ είχε επισκεφτεί εκτός από Κούβα - Νικαράγουα και το Περού, όπως και τη Χιλή. Μάλιστα με τη Χιλή, που εδώ και χρόνια αποτελεί έναν πολύ στενό σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή, φαίνεται ότι υπάρχουν σκέψεις για επενδύσεις σε πολύ σημαντικούς τομείς. Στις αρχές του Ιούλη, το ITAR TASS μετέδωσε ότι η χιλιανή κυβέρνηση έχει διατυπώσει πρόταση στη «Lukoil» (τη δεύτερη μεγαλύτερη ρωσική εταιρεία πετρελαίου) για να την προμηθεύει απευθείας με ρωσικό πετρέλαιο. Σήμερα, η «Lukoil Pan American's unit» διαμεσολαβεί για να έρθει στη Χιλή πετρέλαιο από Ευρώπη, Νότια Κορέα, και Κόλπο του Μεξικό. Μάλιστα, το πρακτορείο ισχυριζόταν ότι υπάρχει επίσημο έγγραφο σύμφωνα με το οποίο, η Ρωσία ίσως εξασφαλίσει τα δικαιώματα για την εξόρυξη αλλά και εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου και αερίου στη Χιλή.

Α. Μ.

Ριζοσπάστης