Αποτυπώνοντας το μαρτύριο, την κοινωνική δοκιμασία... - Έκθεση ζωγραφικής του Τάκη Βαρελά

Μετά από 4 χρόνια, ο ζωγράφος Παναγιώτης (Τάκης) Βαρελάς παρουσιάζει, σε τρεις ζωγραφικές ενότητες με γενικό τίτλο «Μετ' άλλων ανθρώπων έργο ΙΙ», τη νέα του δουλειά στην έκθεση που φιλοξενείται, από τις 16 έως και τις 30 Σεπτέμβρη, στο Κέντρο Τεχνών «Μελίνα Μερκούρη» (Ηρακλειδών 66 και Θεσσαλονίκης), στο Θησείο. Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και του ΟΠΑΝΔΑ. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν την Τρίτη 16 Σεπτέμβρη, ώρα 7.30 μ.μ.

Με στόχο μια «ζωντανή» τέχνη, ο δημιουργός μιλά για τον «πολίτη του μόχθου», την καθημερινότητα, την αγωνία και τον αγώνα του. Εργα φιλοτεχνημένα με μεικτή τεχνική, παστέλ, ακριλικό και λάδι, «χωρίς ιδιαίτερους ρεαλιστικούς φορμαλισμούς», όπως σημειώνει στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση ο Χρίστος Σκαλκώτος, «αποδίδουν τονικές και πλαστικές αξίες, άλλοτε με την κυβιστική δυναμική της γραφής του και άλλοτε με τη χρωματική του ρεαλιστική αντικειμενικότητα».

Στην πρώτη ενότητα, το άσπρο και το μαύρο οδηγούν τα «γιομάτα κούραση και ικανοποίηση» χέρια των ανθρώπων της αγροτικής γης, «όταν ο ήλιος γέρνει πάνω απ' τα βουνά... πάνω από τα ποτάμια και τα λιόδεντρα», όπως αναφέρει στο ποίημά του ο Γ. Μπίμης. Εδώ, οι «Θεριστές», η «Σπορά», η «Συγκομιδή»... συναντούν τα έργα της σειράς «Μάζεμα της ελιάς». Ακολουθούν «κραυγές από πέτρα... φωνές της ψυχής...» , με την κυριαρχία του σύγχρονου και απρόσωπου αστικού τοπίου. Την έκθεση ολοκληρώνει μια μεγάλη ενότητα που είναι άρρηκτα δεμένη με τη σκληρή δουλειά στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη. Το κόκκινο του πόνου και της δύναμης συντροφεύει το «αδούλωτο φως του ήλιου», δίνοντας σάρκα και οστά στα έργα «Διαδήλωση», «Καρνάγιο», «Μεταλλεργάτης», τη σειρά με το «Πέραμα», αλλά και στο εμβληματικό έργο «Μαζί». Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά. Τρίτη έως Σάββατο 10.00 - 20.00, Κυριακή 10.00 - 14.00. Δευτέρα κλειστά.

Χρειάζεται τόλμη

Και στις τρεις ζωγραφικές ενότητες τις οποίες μας παρουσιάζει ο Τάκης Βαρελάς, όπως σημειώνει ο καθηγητής εργαστηρίων γλυπτικής, στη σχολή θεωρητικών σπουδών των Πλαστικών Τεχνών, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Χρίστος Σκαλκώτος, «πραγματεύεται με συνέπεια το "σύγχρονο", αυτό που ο σημερινός κοινωνικός, λαϊκός ιστός βιώνει στην καθημερινότητα, αγωνιά και αγωνίζεται. Μου έρχεται στο νου η δεδηλωμένη πρόθεση του G. Courbet: "...θέλω να αποτυπώσω τα ήθη, τις αντιλήψεις, τα τεκταινόμενα της εποχής μου, με τον τρόπο που εγώ βλέπω και αντιλαμβάνομαι τα πράγματα, να κάνω ζωντανή τέχνη και αυτός είναι ο μοναδικός μου στόχος". Σε αντίθεση με την επικρατούσα σύγχρονη κουλτούρα του "φαίνεστε" και την επιταχυνόμενη "κενο-τομία" και "ευτέλεια" ιδεών και υλικών, ακούω - νιώθω τον Τάκη να έρχεται και εικαστικά να μου καταθέτει: "θέλω να αποτυπώσω αυτό το μαρτύριο, αυτή την κοινωνική δοκιμασία, το βάσανο..." (Αστικά τοπία, Πέραμα), διατηρώντας άθικτες τις παραστάσεις της αγροτικής γης και των ανθρώπων της, που στις δύσκολες στιγμές έδωσαν και θα δώσουν λύσεις στο πρόβλημα των προβλημάτων, "το διατροφικό" (Μάζεμα της ελιάς). Μου είναι ξεκάθαρη η απόρριψη του "μεταπρατισμού" και των σύγχρονων παραγώγων αυτής της έννοιας στο συνολικό έργο του Βαρελά. Ο πρωτογενής τομέας, η ζωτικότητα του "πολίτη" του μόχθου ξεδιπλώνονται στη ζωγραφική του εικόνα αντιδρώντας στη βαρβαρότητα της "μεταμοντέρνας κατάστασης"».

«Στην εποχή μας», σημειώνει ο ζωγράφος Τάκης Βαρελάς, «εποχή δύσκολή κατά κοινή ομολογία, ακούγονται και γράφονται πολλά για την τέχνη, τις τάσεις και τα ρεύματά της. Οι ζωγράφοι και οι καλλιτέχνες δεν έχουν πολλούς δρόμους να ακολουθήσουν για να εμπνευστούν, πέρα από το να παρατηρούν, να αναλύουν, να συνθέτουν το έργο με βάση αυτά που συμβαίνουν γύρω τους. Από την άποψη αυτή ο δημιουργός είναι το ένα μέρος. Το άλλο είναι η αντανάκλαση της κοινωνικής πραγματικότητας όπως αυτή την αντιλαμβάνονται να συντελείται και να επικαιροποιείται στην εποχή της. Τίποτε δεν μπορεί να γίνει μόνο παρατηρώντας, αναλύοντας και συνθέτοντας αν όλα αυτά δεν συνοδεύονται από τη δράση των κοινωνικών δυνάμεων που με τη δυναμική τους έπαιζαν ρόλο καταλύτη στις εξελίξεις. Ο όρος "Τέχνη της Αντίστασης" είναι όρος που διατυπώθηκε αρχικά στη χώρα μας. Πραγματώθηκε με τη συμμετοχή χιλιάδων καλλιτεχνών που στήριξαν το λαό σε δύσκολες φάσεις και περιόδους, όπως της ναζιστικής κατοχής, της μεταπολεμικής εποχής, στην πάλη για τη δημοκρατία. Οι καλλιτέχνες δημιούργησαν για τις ανάγκες των αγώνων του λαού εμπνευσμένα έργα, παρακαταθήκη σήμερα και για τις επόμενες γενιές. Κάθε εποχή λοιπόν έχει τους δικούς της σταυρούς και απαιτεί τους δικούς της σταυρωμένους και εδώ στους δύσκολους καιρούς του ψέματος η αλήθεια για να λάμψει είναι έργο και των καλλιτεχνών. Ετσι λοιπόν το πρώτο που χρειάζεται σε δύσκολους καιρούς, είναι η τόλμη. Το δεύτερο για ποιας τάξης το συμφέρον θα μιλήσεις. Το τρίτο, αυτό που θα πεις, να γίνεται εύχρηστο όπλο, πυροκροτητής των εξελίξεων για το συμφέρον της τάξης που γράφεις. Το τέταρτο, να βρεις τον τρόπο, για το πώς θα φτάσει το έργο όσο γίνεται πιο μακριά. Το πέμπτο, να είσαι συνοδοιπόρος, με αυτούς για τους οποίους γράφεις, ζωγραφίζεις και μιλάς».

Σ. Α.

Ριζοσπάστης