40 χρόνια ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΝΕ - «ΟΔΗΓΗΤΗ». Ψηλαφώντας την Ιστορία του μοναδικού νεανικού θεσμού - ΑΦΙΕΡΩΜΑ (Β' ΜΕΡΟΣ)

Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει σήμερα το αφιέρωμα στην ιστορία του Φεστιβάλ. Την περασμένη Κυριακή μιλήσαμε για τα πρώτα βήματα του θεσμού που ξεκίνησε το 1976 με ανέλπιστη επιτυχία και πολύ γρήγορα μεγάλωσε και αγκαλιάστηκε πλατιά από τη νεολαία.

Μπαίνοντας στη δεκαετία του '80 το Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» είναι ήδη ένας κατοχυρωμένος και καταξιωμένος νεανικός θεσμός. Φτιάχνεται αποκλειστικά με το μεράκι και την εθελοντική δουλειά χιλιάδων μελών και φίλων της ΚΝΕ και ειδικά στο κατασκευαστικό κομμάτι έχει να επιδείξει καινοτομίες και εντυπωσιακές κατασκευές. Μετά από 8 χρόνια παραμονής στο άλσος Περιστερίου αλλάζει χώρο και πηγαίνει στην Καισαριανή, ενώ μέσα σε αυτήν την περίοδο που εξετάζουμε μεγαλώνει και κατά μια μέρα παραπάνω και γίνεται πενθήμερο.

Κοινό χαρακτηριστικό των Φεστιβάλ της περιόδου είναι η μεγάλη μαζικότητά τους. Ο κόσμος το περιμένει, ρωτάει γι' αυτό, κάθε που τελειώνει ένα Φεστιβάλ αρχίζει η αναμονή αλλά και η δουλειά για το επόμενο. Την Κυριακή της κορύφωσης του κάθε Φεστιβάλ, με την ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Χαρίλαου Φλωράκη, μια λαοθάλασσα πυκνώνει σ' όλους τους χώρους.

Μεγάλες μορφές, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Μίκης Θεοδωράκης, στηρίζουν και συμβάλλουν στις εκδηλώσεις του, την ίδια περίοδο, όμως, μετράμε και σημαντικές απώλειες, όπως του Μάνου Λοΐζου και του Μάνου Κατράκη που είχαν στηρίζει το Φεστιβάλ στα πρώτα του βήματα.

Στο σημερινό δεύτερο μέρος του αφιερώματός μας παρουσιάζουμε και αποσπάσματα από δηλώσεις των συνθετών Θάνου Μικρούτσικου και Χρήστου Λεοντή, βασικών συντελεστών του Φεστιβάλ τόσο στις αρχές του θεσμού όσο και σήμερα, που μίλησαν στην ΚΝΕ για το Φεστιβάλ, τη σημασία του και τις εμπειρίες τους, στο πλαίσιο του υλικού που συγκεντρώνει η Οργάνωση για το ντοκιμαντέρ που φτιάχνει και θα είναι αφιερωμένο στα 40 χρόνια του θεσμού.

7ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Πλατύ κάλεσμα ενίσχυσης του ΚΚΕ

10, 11, 12 και 13 Σεπτέμβρη 1981 - Αλσος Περιστερίου

Το 7ο Φεστιβάλ διαλαλεί τον εκλογικό στόχο του ΚΚΕ για 17% στις επικείμενες εκλογές. Τα περισσότερα περίπτερα του Φεστιβάλ ονομάζονται «πολιτικά κέντρα» και με τα κατάλληλα διαμορφωμένα ταμπλό τους δίνουν το ερέθισμα να ξεκινήσει η συζήτηση με τους επισκέπτες για τις επικείμενες εκλογές, ενώ η κεντρική συζήτηση του Φεστιβάλ ήταν για τις εκλογές και κράτησε δύο από τις τέσσερις μέρες των εκδηλώσεων. Η κοσμοπλημμύρα στις εκδηλώσεις δίνει μήνυμα αισιοδοξίας.

Ανάμεσα στις ξένες αντιπροσωπείες ξεχωρίζει η παρουσία του ΓΓ του ΚΚ ΗΠΑ, Γκας Χολ, που όχι μόνο ξεναγήθηκε αλλά και μίλησε στο Φεστιβάλ, ενώ ενθουσιάστηκε από τις εκδηλώσεις και την άρτια οργάνωσή τους. Στη Διεθνούπολη υπήρχαν τρία πατάρια συζητήσεων: Των καπιταλιστικών χωρών, των σοσιαλιστικών χωρών και των απελευθερωτικών κινημάτων.

Καλύτερα οργανωμένη είναι η δουλειά στα παιδιά ηλικίας μέχρι 15 χρόνων, στους νέους πρωτοπόρους, που έχουν το δικό τους χώρο στο Φεστιβάλ, παρουσίασαν σκετς και θεατρικές παραστάσεις και διαδήλωσαν την τελευταία μέρα στέλνοντας το δικό τους εκλογικό μήνυμα.

Ενδιαφέρουσες ήταν και οι λογοτεχνικές εκδηλώσεις που απλώθηκαν σε όλους τους χώρους του Φεστιβάλ και ανέδειξαν ποιητές και λογοτέχνες από την Αφρική, την Τουρκία, τη Λατινική Αμερική, την ΕΣΣΔ κι αλλού. Επίσης, δεν έλειψαν οι αγώνες σκακιού, μπριτζ, πινγκ πονγκ κ.ά.

Ωστόσο, διαφοροποίηση σημειώθηκε σε σχέση με παλιότερα Φεστιβάλ στο συναυλιακό μέρος του, καθώς και τις τέσσερις μέρες εμφανίστηκαν οι ίδιοι πάνω - κάτω καλλιτέχνες σε διαφορετικού θέματος μουσικά αφιερώματα.

8ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ - 9ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Διαγωνισμοί με καλλιτεχνικό ενδιαφέρον

8ο Φεστιβάλ

16, 17, 18 και 19 Σεπτέμβρη 1982 - Αλσος Περιστερίου

Οι ημερομηνίες και ο χώρος διεξαγωγής του Φεστιβάλ ανακοινώθηκαν από το Γενάρη του 1982 και τον επόμενο μήνα μάλιστα έγιναν οι πρώτες εκδηλώσεις στο πλαίσιό του.

Επίσης, στο πλαίσιο του 8ου Φεστιβάλ διοργανώθηκε το καλοκαίρι διαγωνισμός έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, όπου πήραν μέρος 56 δημιουργοί με 140 τραγούδια (ανάμεσά τους γνωστοί και καταξιωμένοι καλλιτέχνες της εποχής) και τελικά επιλέχτηκαν 38 τραγούδια που παρουσιάστηκαν στο κεντρικό τετραήμερο. Την Κριτική Επιτροπή του διαγωνισμού αποτελούσαν οι: Γιάννης Ρίτσος, Μίκης Θεοδωράκης, Φοίβος Ανωγειανάκης (μουσικολόγος), Γιαννης Κακουλίδης (στιχουργός), Γ. Μανιάτης (φιλόλογος), Α. Αλαβάνου (αρχισυντάκτρια του «Οδηγητή»), Θ. Μπαλωμένος (εκπρόσωπος εργατικού σωματείου). Ο διαγωνισμός τραγουδιού θα συντροφέψει το Φεστιβάλ και τα επόμενα χρόνια. Αντίστοιχα οργανώθηκε διαγωνισμός ποιήματος - διηγήματος όπου πήραν μέρος 86 δημιουργοί με 217 έργα, αλλά και διαγωνισμός θεατρικού έργου.

Το Φεστιβάλ προϋπάντησε το 11ο Συνέδριο του ΚΚΕ με έναν κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο όπου συζητούνταν οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το Συνέδριο και πλαισιώνονταν με καλλιτεχνικό πρόγραμμα.

Ο χώρος της εργαζόμενης νεολαίας ονομάζεται «το σωματείο» και ο χώρος του πολιτισμού ονομάζεται «πολιτιστικός σύλλογος» και μέσα από τη λειτουργία τους και το πρόγραμμά τους αυτοί οι χώροι αναδεικνύουν την πρόταση της ΚΝΕ για το πώς πρέπει να λειτουργεί ένα σωματείο κι ένας πολιτιστικός σύλλογος. Ιδιαίτερα μεγάλος και φροντισμένος ήταν ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπροστά στις επικείμενες τοπικές εκλογές. Παράλληλα, λειτούργησε ένα λογοτεχνικό πατάρι που περιελάμβανε μια βιβλιοθήκη με εκατοντάδες βιβλία που συνέλεξε η ΚΝΕ και μετά το Φεστιβάλ τα δώρισε στο Δήμο Περιστερίου.

9ο Φεστιβάλ

Η ΚΝΕ τύπωσε και κυκλοφόρησε στο 8ο Φεστιβάλ μια πολύ ενδιαφέρουσα Ανθολογία λαϊκού παραμυθιού.

Στις εκδηλώσεις του τετραημέρου μίλησε, μεταξύ άλλων, ο Λουίς Κορβαλάν, ΓΓ του ΚΚ Χιλής, ενώ εντυπωσιακή ήταν, για άλλη μια χρονιά, η Διεθνούπολη, που ονομαζόταν «ειρηνούπολη».

Η είδηση του θανάτου του Μάνου Λοΐζου την Παρασκευή, 17 Σεπτέμβρη, απλώθηκε και «πάγωσε» τους επισκέπτες του Φεστιβάλ και τις επόμενες δυο μέρες συναυλίες και τραγούδια από τις σκηνές και τους χώρους του Φεστιβάλ αφιερώνονταν στη μνήμη του. Ο Μ. Θεοδωράκης κάνει πρόταση που υιοθετείται από την ΚΝΕ να πάρει ο διαγωνισμός τραγουδιού, τιμητικά, το όνομα «Μάνος Λοΐζος».

8, 9, 10 και 11 Σεπτέμβρη 1983 - Αλσος Περιστερίου

Για άλλη μια φορά εξαπολύεται μια κυβερνητικά ενορχηστρωμένη προσπάθεια παρεμπόδισης του Φεστιβάλ με αιχμή την παραχώρηση του χώρου του άλσους από το Δήμο Περιστερίου. Και πάλι (όπως και στο 3ο Φεστιβάλ) η προσπάθεια πέφτει στο κενό λόγω της μαζικής αντίδρασης του κόσμου.

Σημαντικές επέτειοι για το νεολαιίστικο κίνημα σημαδεύουν τη χρονιά του 9ου Φεστιβάλ και δένονται με τις εκδηλώσεις του: 40 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ, 20 χρόνια από την ίδρυση της Νεολαίας Λαμπράκη, 10 χρόνια από το Πολυτεχνείο και 15 χρόνια ζωής και δράσης της ΚΝΕ. «Ενότητα - αγώνας για την ειρήνη, την πραγματική αλλαγή και το σοσιαλισμό» είναι το σύνθημα του Φεστιβάλ, όπου έγιναν 23 συζητήσεις, συμμετείχαν 45 ξένες αντιπροσωπείες, ενώ στο καλλιτεχνικό μέρος δόθηκε ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην ερασιτεχνική δημιουργία με τη συμμετοχή δεκάδων μουσικών, χορευτικών και θεατρικών σχημάτων από γειτονιές της Αθήνας και σωματεία, με συμμετοχή συγκροτημάτων από άλλες χώρες, αλλά με σαφώς υποβαθμισμένη τη συμμετοχή γνωστών Ελλήνων καλλιτεχνών.

10ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ - 11ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Επιστροφή στην Καισαριανή

10ο Φεστιβάλ

13, 14, 15 και 16 Σεπτέμβρη 1984 - Σκοπευτήριο Καισαριανής

Στα 10 του χρόνια το Φεστιβάλ αλλάζει γειτονιά. Επιστρέφει στην ανταρτομάνα Καισαριανή και στήνεται στο Σκοπευτήριο με μεγάλες κατασκευές και όμορφα χρώματα. Ανάμεσά τους μια νέα πρωτότυπη κατασκευή: «Ο λαβύρινθος της ταξικής συνεργασίας». Αυτά συνιστούν για το Φεστιβάλ μια ανανέωση, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί όλα εκείνα τα στοιχεία που το έχουν ήδη καταστήσει ένα μαζικό νεανικό θεσμό.

Στη Διεθνούπολη, που είναι αφιερωμένη στο 12ο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών, που θα γίνει την επόμενη χρονιά στη Μόσχα, συμμετέχουν 53 Οργανώσεις Νεολαίας. Ο «Ριζοσπάστης» έχει ξεχωριστό πρόγραμμα στο περίπτερό του, γιορτάζοντας τα 66 του χρόνια και 10 χρόνια αδιάκοπης (και νόμιμης) κυκλοφορίας του. Λειτουργεί και πάλι το κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης του Φεστιβάλ, γίνονται εκθέσεις, διαγωνισμοί και η κλασική μουσική έχει και πάλι το δικό της χώρο στο Φεστιβάλ με πολύ σημαντικές ελληνικές συμμετοχές. Στον κινηματογράφο γίνεται αφιέρωμα στον Μάνο Κατράκη, που είχε πεθάνει στις αρχές του μήνα.

Η ΚΝΕ κυκλοφορεί στο Φεστιβάλ ένα λεύκωμα για τα 10 χρόνια του θεσμού, αλλά και έναν οδηγό δίσκων κλασικής μουσικής και έναν οδηγό για την παγκόσμια λογοτεχνία.

Ο Γιάννης Ρίτσος με την απαγγελία του και ο Μίκης Θεοδωράκης με τη συναυλία του «κλείνουν» για άλλη μια χρονιά το τετραήμερο.

11, 12, 13, 14 και 15 Σεπτέμβρη 1985 - Καισαριανή

Τα 140 στρέμματα του Φεστιβάλ γεμίζουν πάλι με όμορφες κατασκευές και πυκνώνουν από τα περίπτερα και τους επιμέρους χώρους της γιορτής. Με μεγάλη καθυστέρηση ομολογουμένως (αφού εκτός των άλλων η Πανσπουδαστική είχε για χρόνια πάρει κεφάλι στο φοιτητικό κίνημα) στο Φεστιβάλ οι φοιτητές και οι σπουδαστές αποκτούν για πρώτη φορά το δικό τους χώρο.

Στο πρόγραμμα ξεχωρίζουν οι συζητήσεις που φτάνουν τις 32 (!) και απλώνονται σε διάφορα θέματα, που έχουν να κάνουν με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Παιδεία, τον Πολιτισμό, τον Αθλητισμό, τη στρατευμένη νεολαία κ.ά.

Επίσης, στα 16 φτάνουν τα ξένα μουσικά συγκροτήματα που έχουν τη δική τους σκηνή για το τετραήμερο και παρουσιάζουν τζαζ, λατινοαμερικάνικους ρυθμούς και αγωνιστικά τραγούδια από τις χώρες τους. Ξεχωρίζει ακόμα μια επιθεώρηση σε κείμενα του Μποστ που πλαισιώνεται και από γνωστούς ηθοποιούς, καθώς και η παράσταση του Μαύρου Θεάτρου της Βάρνας.

Βέβαια, τη δική τους θέση έχουν σταθερά οι αθλητικές επιδείξεις (άρση βαρών, πάλη), οι εκθέσεις, η ερασιτεχνική δημιουργία, αλλά οι συναυλίες γνωστών Ελλήνων καλλιτεχνών είναι λιγότερες από κάθε άλλη φορά και ξεχωρίζουν αυτές της Χ. Αλεξίου (που μαζί με τον Χρ. Νικολόπουλο, τον Γ. Σαρρή και άλλους θυμίζουν στους επισκέπτες του Φεστιβάλ τραγούδια του Μάνου Λοΐζου κ.ά.), του Δ. Μητροπάνου, του Λ. Χαλκιά και του Δ. Κοντογιάννη.

12ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ - 13ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Εντονα αντιιμπεριαλιστικά μηνύματα

12ο Φεστιβάλ

10, 11, 12, 13 και 14 Σεπτέμβρη 1986 - Καισαριανή

Στο πλαίσιο του 12ου Φεστιβάλ εκδηλώσεις ξεκινούν από το Δεκέμβρη του 1985 και απλώνονται με συναυλίες, εκθέσεις κι αφιερώματα όλο το χρόνο. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν δυο συναυλίες συμφωνικής μουσικής τον Απρίλη στον Περισσό και μια μεγάλη συναυλία έντεχνου - λαϊκού τραγουδιού στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στα τέλη Μάρτη με γνωστούς καλλιτέχνες.

Ο χώρος που φιλοξένησε τις εκδηλώσεις του κεντρικού πενθήμερου ήταν πιο μεγάλος και έφτανε τα 250 στρέμματα, ενώ παράλληλα έγινε προσπάθεια η κατασκευές να περιλάβουν και άλλα υλικά πέρα από σωλήνες και πανί.

Ο χώρος της Αντίστασης αφιερώνεται στα 40 χρόνια του ΔΣΕ, όπου γίνεται και ειδική συζήτηση με εισηγήτρια τη Ρούλα Κουκούλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Ο «Ριζοσπάστης» κυκλοφορεί στο Φεστιβάλ μια ειδική έκδοση για το Τσερνομπίλ και γίνεται μάλιστα και σχετική συζήτηση για το ατύχημα με τη συμμετοχή της σοβιετικής αντιπροσωπείας, ενώ σε ειδική πολυθεματική έκδοση για το Φεστιβάλ κυκλοφορεί και ο «Οδηγητής», που στο περίπτερό του έχει μια εντυπωσιακή γιγάντια αναπαράσταση του πιεστηρίου της εφημερίδας.

Οι συζητήσεις φτάνουν τις 40, ενώ εντυπωσιακός είναι και ο αριθμός των προβολών κινηματογραφικών ταινιών και ντοκιμαντέρ.

13ο Φεστιβάλ

Από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα ξεχώρισε βέβαια και έμεινε στην Ιστορία η συναυλιακή εμφάνιση της Μερσέντες Σόσα. Παράλληλά, όμως, γίνεται μια προσπάθεια αναβάθμισης του συναυλιακού προγράμματος με την Πόλυ Πάνου, τον Γιώγο Νταλάρα, που εμφανίστηκε με τη νοτιοαφρικανή Λέττα Μ' Μπούλου, και τον Χρήστο Νικολόπουλο, τον Μπάμπη Γκολέ, τον Λεωνίδα Βελή, τη Γλυκερία, τον Μάριο Τόκα και άλλους παλιούς και νέους καλλιτέχνες να συναντιούνται στο πενθήμερο του Φεστιβάλ, ενώ ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας, καθώς και ο Διονύσης Τσακνής, κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ.

16, 17, 18, 19 και 20 Σεπτέμβρη 1987 - Καισαριανή

Νέοι χώροι εμφανίζονται στο Φεστιβάλ, όπως ο χώρος «Κοινωνία και διανόηση», που φιλοξενεί συζητήσεις, μόνιμες εκθέσεις, συναυλίες κι αφιερώματα, αλλά και ο χώρος της «αμερικανικής βάσης», όπου γίνονται αντιιμπεριαλιστικές συζητήσεις πέρα από αυτές που αναπτύσσονται στους άλλους χώρους (όπως στο χώρο του Σοσιαλισμού και σ' αυτόν των απελευθερωτικών κινημάτων). Τα αντιιμπεριαλιστικά μηνύματα του 13ου Φεστιβάλ είναι έντονα, αφού πρέπει να σημειώσουμε ότι οι εκδηλώσεις του ξεκίνησαν με μια διαδήλωση και συναυλία έξω από την αμερικανική πρεσβεία.

Ακόμα σημειώνουμε ότι στη σοβιετική αντιπροσωπεία συμμετείχε ο Α' Γραμματέας της ΚΕ της ΚΟΜΣΚΜΟΛ Βίκτορ Μιρονένκο.

Το πενθήμερο πρόγραμμα του Φεστιβάλ εμπλουτίστηκε με παράσταση φλαμένγκο, ρυθμούς ρέγγε, παραδοσιακούς ήχους της Ανατολής από τον Ρος Ντέιλι και το συγκρότημά του, αλλά και λαϊκά γλέντια με τον Δ. Κοντογιάννη και τον Χρ. Νικολόπουλο και έντεχνη μουσική από τον Χρ. Λεοντή, τον Μάριο Τόκα, τον Νότη Μαυρουδή με τη Νένα Βενετσάνου, τον Γιάννη Θωμόπουλο. Οι συζητήσεις συγκέντρωσαν για άλλη μια χρονιά το ενδιαφέρον του κόσμου, το καλλιτεχνικό πρόγραμμα όμως παρέμενε πολύ πιο φτωχό, με ελάχιστα ξένα συγκροτήματα αλλά ακόμα και την ερασιτεχνική δημιουργία να υποεκπροσωπείται.

Ριζοσπάστης 

(Το Α΄ ΜΕΡΟΣ εδώ).