Από τη δράση της ΕΠΟΝ στην περιοχή των Ιωαννίνων

" Επίκεντρο της Αντίστασης στην  Ήπειρο τα Γιάννινα. Η οργανωτική κατάσταση της Ηπείρου , όπως προκύπτει από επίσημες εκθέσεις της εποχής και προσωπικές μαρτυρίες συμπολιτών μας, βρίσκεται σε υψηλό βαθμό. Και δεν μπορούσε άλλωστε να γίνει διαφορετική. Τα Γιάννινα, από παλιά, είχαν δημοκρατικές παραδόσεις.
Το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης αγκάλιασε και πολιτικοποιούσε ακόμα πλατύτερες μάζες απ' όλα τα κοινωνικά στρώματα, που περίμεναν, ύστερα απ' τον πόλεμο και την Αντίσταση, έναν κόσμο καινούριο, πιο διαφορετικό απ' τον κόσμο της προπολεμικής περιόδου και της μεταξικής δικτατορίας... Σ' αυτή τη μαζική λαϊκή αντίσταση της πόλης σημαντικός υπήρξε ο ρόλος της νεολαίας μας. Ξεσηκώνεται, δίπλα και μαζί με το λαό μας, και προσανατολίζεται στα μεγάλα προβλήματα που την απασχολούν,κάτω από την καθοδήγηση και το ζωντάνεμα της ΕΠΟΝ που είχε ιδρυθει στις 23 Φλεβάρη του 1943. Η δράση της σε ζητήματα του λαού και της νεολαίας σημειώνει σοβαρές επιτυχίες. Προεξέχουν οι αγώνες του λαού μας και της νεολαίας ενάντια στην τρομοκρατία. Φοιτητές και διανοούμενοι κινητοποιούνται. Δεν άργησαν να φανούν τα πρώτα συλλαλητήρια που έσπασαν τον πάγο της τρομοκρατίας. Λαϊκές συνοικιακές επιτροπές σχηματίζονται στα Γιάννινα. Μαζικές επιτροπές καταφθάνουν απ' την ύπαιθρο. Χωριά και πόλεις της Ηπείρου κινητοποιούνται με αποτέλεσμα το γενικό ξεσήκωμα των κατοίκων. Η Ιταλο - γερμανική Κατοχή και τα φοβερά επακόλουθά της συσπείρωσαν τους Ηπειρώτες σε πανεθνική Αντίσταση. Αγώνας διεξάγεται για την επιβίωση , πρώτα. Αγώνας, παράλληλα, για να μείνει αδούλωτη η ψυχή. Η γονατισμένη Ελλάδα ξανάβρισκε το περήφανο αγωνιστικό της φρόνημα με τον παράνομο τύπο. Πριν ακόμα κάνουν την εμφάνισή τους στα βουνά οι πρώτοι αντάρτες, στις πόλεις τολμηροί πατριώτες με μυστικές ραδιοφωνικές συσκευές κατέγραφαν τις νυχτερινές εκπομπές των συμμαχικών ραδιοσταθμών, του Λονδίνου και της Μόσχας, και τις κυκλοφορούσαν το πρωί σε πολυγραφημένα δελτία. Κάθε βράδυ, λίγο πριν σταματήσει η κυκλοφορία τα μεγάφωνα των καταχτητών στην κεντρική πλατεία της πόλης μας, μεταδίδανε σε δυνατούς τόνους τα πολεμικά τους ανακοινωθέντα και διαλαλούσαν τις νίκες του άξονα σε όλα τα μέτωπα. Οι Γιαννιώτες όμως περίμεναν το πρωί το πολυγραφημένο δελτίο για να μάθουν την αλήθεια. Δελτία ειδήσεων, πολεμικά ανακοινωθέντα, προκηρύξεις και μικρές εφημερίδες διοχετεύονταν από χέρι σε χέρι και έφταναν σε κάθε σπίτι, μαγαζί ή γραφείο. Στην έκδοση, διακίνηση και διανομή του παράνομου τύπου πρωτοστατούσαν οι νέοι και οι νέες της πόλης μας... ....Στη χαράδρα του Βίκου λειτουργούσε τυπογραφείο και τυπωνόταν σ' αυτό η εφημεριδούλα " Λεύτερα Νιάτα", προκηρύξεις και άλλα έντυπα. Τέτοιες προκηρύξεις, μεταφέρονταν από νέους - παλικάρια της ΕΠΟΝ, που περπατούσαν ώρες ολόκληρες μέσα στα χιόνια, και τις διοχέτευαν στην πόλη. Άλλοι συμπολίτες μας, που παρέμεναν στην πόλη, ζούσαν τις εφιαλτικές νύχτες με τα μπλόκα των καταχτητών και τις ομαδικές συλλήψεις που εντάθηκαν προς το τέλος του 1943. Τότε εκατοντάδες συμπολίτες μας, ανάμεσα στους οποίους η Ευτυχία Πρίντζου, ο Γιώργος Μελανίδης, η Νίνα Μελανίδη, οδηγήθηκαν, κάτω από άθλιες συνθήκες, ως όμηροι στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, στη Θεσσαλονίκη, με προορισμό τα στρατόπεδα συγκεντρώσεων. Εκεί πέρασαν στιγμές φρίκης, μέσα στην πείνα  και στην αρρώστια, με εικονικές εκτελέσεις και άλλα φριχτά βασανιστήρια. Αρκετοί συμπολίτες μας οδηγήθηκαν ως όμηροι στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων στην Αυστρία, στη Γερμανία και στην Πολωνία. Μερικοί απ' αυτούς άφησαν εκεί την τελευταία πνοή τους. Στις πόλεις και στα χωριά της Ηπείρου, παρά τη σκληρή τρομοκρατία των καταχτητών και των συνεργατών τους, η νεολαία βρίσκει τον κανονικό οργανωτικό της δρόμο και τα μέλη της ΕΠΟΝ αυξάνονταν συνεχώς κι έφτασαν τις 30.000. Είναι δύσκολο να απαριθμήσει κανείς όσα έγιναν απ' τους νέους της Ηπείρου στα χρόνια της Κατοχής. Οι Επονίτες της Ηπείρου ξεπέρασαν σε ηρωισμό και σε εξυπνάδα, τους νέους προηγούμενων εποχών.Το κάθε τμήμα της ΕΠΟΝ έχει τη δική του συμβολή. Καθημερινές σχεδόν πολιτιστικές βραδιές οργανώνονται στα Γιάννινα και στην Πρέβεζα. Θεατρικά συγκροτήματα δίνουν μια καινούρια ζωή στα χωριά μας. Με επιμονή εξετάζονται τα προβλήματα του λαού και των νέων και καταβάλλεται προσπάθεια να τεθούν οι βάσεις για μια μορφωμένη, χαρούμενη και αισιόδοξη νεολαία.Στην πρωτεύουσα της Ηπείρου επικεντρώνεται και εντείνεται ο αγώνας των νέων. Οι σκηνές που καθημερινά παρατηρούνται στην πόλη, όπως ακριβώς τις θυμούνται οι παλιότεροι, δίνουν μια εικόνα μονάχα απ' την πλούσια δραστηριότητα της νεολαίας μας. Σε κάποια γωνιά του δρόμου κάποιος νέος παρακολουθεί τη δράση των κατχτητών και των συνεργατών τους. Στις συνοικίες νέοι Γιαννιώτες γεμίζουν τους δρόμους και τους τοίχους με συνθήματα υπέρ του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ. Άλλοι μαζεύουν χρήματα, τρόφιμα, φάρμακα, και με πολλή προσοχή επισκέφτονται φτωχές οικογένειες και αρρώστους , προσπάθώντας να απαλύνουν τον πόνο τους. Οι φυλακές του Αγίου Κοσμά, στο μεταξύ ( στο μέρος που σήμερα βρίσκεται το κτίριο του ΟΤΕ) είναι γεμάτες από πατριώτες που υφίστανται πολλά βασανιστήρια. Στις 21 Φλεβάρη του 1944, μια προκήρυξη για την τριακοστή πρώτη επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης, τυπωμένη στα Ζαγοροχώρια σε χιλιάδες αντίτυπα, γέμισε τους δρόμους των Γιαννίνων. Η Γκεστάπο, σ'ένα φοβερό μπλόκο, απ' τα μεγαλύτερα που γνώρισε η πόλη , πραγματοποίησε διακόσιες συλλήψεις εκείνη τη νύχτα. Νεαρά παλληκάρια της ΕΠΟΝ αναλαμβάνουν επικίνδυνες αποστολές. Μπαινόβγαιναν στην κατεχόμενη πόλη, όργωναν τα βουνά ως αγγελιαφόροι και ταχυδρόμοι από χωριό σε χωριό και από φυλάκιο σε φυλάκιο. Με τη δράση τους αυτή πέτυχαν κοινή, σε πανελλήνια κλίμακα αναγνώριση... Όπως σε ολόκληρη την Ελλάδα, έτσι και στην  Ήπειρο, η ΕΠΟΝ έχει να παρουσιάσει ολόκληρη στρατιά μαχητών της λευτεριάς και της δημοκρατίας, που είχαν σαν σύνθημα στη ζωή  τους " πολεμάμε και τραγουδάμε" κι έγραψαν υπέροχες σελίδες της Εθνικής μας Αντίστασης"

Σπύρος Εργολάβος, Η δίκη της Πρίντζου και οι εκτελεσμένοι των Ιωαννίνων, Εκδόσεις Σοκόλη, 2006 , 2η έκδοση

Πηγή: ofisofi