Τι κάνουν τα άλογα όταν γεράσουν;

Ένα πολύ ενδιαφέρον ρεπορτάζ για τις σκοτεινές διαδρομές των κυκλωμάτων  που εκμεταλλεύονται τα γερασμένα ή άρρωστα άλογα ανά την ελληνική επικράτεια και τα διακινούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να γίνουν κρέας, που με διάφορες μορφές και τρόπους φτάνει τελικά (όπως αποδεικνύεται από την έρευνα που διενεργεί αυτές τις μέρες ο ΕΦΕΤ) και στο δικό μας τραπέζι. Είναι πολλά τα λεφτά… (Οικ.)

Τα διαβόητα κεφτεδάκια του ΙΚΕΑ, όπως ήταν λογικό, έστρεψαν τους προβολείς της δημοσιότητας σχεδόν αποκλειστικά στις εισαγωγές σκευασμάτων «γεμιστών» με κρέας αλόγου στην ελληνική αγορά. Ωστόσο, οι εξαγωγές από την Ελλάδα αποτελούν ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο στην υπόθεση της πανευρωπαϊκής διακίνησης του αλογίσιου κρέατος. Πρόκειται, μάλιστα, για μια υπόθεση που δεν είναι απλώς ενδιαφέρουσα και επίκαιρη, αλλά σκοτεινή, βίαιη και βρώμικη.

Επί χρόνια η Ελλάδα λειτουργούσε σαν κόμβος μιας τελείως ανεξέλεγκτης μεταφοράς αλόγων κάθε είδους, ακόμη και του Ελληνικού Ιπποδρόμου, στα σφαγεία της Ιταλίας και της Γαλλίας. Είναι κάτι περισσότερο από πιθανό ότι αυτό το ίδιο περήφανο και ρωμαλέο ζώο το οποίο πρωταγωνιστούσε στις κούρσες, που γεννούσε κέρδη δεκάδων χιλιάδων ευρώ σε στοιχήματα γκανιάν και φορκάστ, καταναλώθηκε τελικά σαν λουκάνικο ή κατεψυγμένη κρεατόπιτα, ενδεχομένως μάλιστα από τους ίδιους ανθρώπους που αλάλαζαν στην εξέδρα για χάρη του. Κι ακόμη χειρότερα: Προκειμένου να φτάσουν να γίνουν κιμάς στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, εκατοντάδες άλογα βασανίστηκαν και υπέφεραν, καθώς πέρασαν πολλά εικοσιτετράωρα στοιβαγμένα μέσα σε ακατάλληλα φορτηγά, χωρίς καν τα στοιχειώδη μέσα επιβίωσης.

Δεν ήταν καθόλου παράξενο ότι, όταν πριν από μερικά χρόνια κατασχέθηκε μία από αυτές τις νταλίκες-παράνομους στάβλους στην Πάτρα, ένα από τα ζώα ήταν τόσο εξαντλημένο ώστε πέθανε λίγες ώρες μετά από την απελευθέρωσή του. Ομως, δεν είναι μόνο τα άλογα που υποφέρουν σε αυτή την υπόθεση, αλλά και οι άνθρωποι, καθώς οποιοσδήποτε αποπειράται να ανοίξει το φάκελο «διακίνηση αλόγων» πολύ γρήγορα θα δεχθεί απειλές ξυλοδαρμού -στην καλύτερη περίπτωση: «Πες του γιατρού να προσέχει, μη τον βρουν σε κανένα χαντάκι» ήταν η προειδοποίηση που διαμηνύθηκε σε έναν κτηνίατρο ο οποίος επέμενε να επιδεικνύει περισσότερη περιέργεια και διάθεση δυναμικής παρέμβασης από όσο θα μπορούσε να ανεχθεί το κύκλωμα της εμπορίας αλόγων.

Πρώην στέλεχος της ΕΙΔΙΕ (Ενωση Ιδιοκτητών Δρομώνων Ιππων Ελλάδος) και παθιασμένος φίλιππος, προσέλαβε ντεντέκτιβ για να παρακολουθήσει το δρομολόγιο μιας ιταλικής νταλίκας που έκανε αλογο-μάζωμα ανά την Ελλάδα. Οταν το αμαρτωλό φορτηγό έφτασε στην Πάτρα με 25 άλογα στην καρότσα του και ενώ ήταν έτοιμο για επιβίβαση στο φέρι, οι λιμενικές αρχές επενέβησαν και, αφού διαπίστωσαν έλλειψη των νόμιμων πιστοποιητικών για τα μεταφερόμενα άλογα, συνέλαβαν τον οδηγό και έκαναν κατάσχεση στο φορτίο. Τις επόμενες ημέρες, εκτός από συγχαρητήρια τηλεφωνήματα, ο δραστήριος φιλόζωος έλαβε επίσης μια κλήση με απόκρυψη αριθμού: «Τι είναι αυτά που κάνεις; Θέλεις να σε βρουν ανάσκελα;» ήταν αυτό που άκουσε από κάποιον άγνωστο ο οποίος, φυσικά, δεν περίμενε απάντηση.

Ο κ. Αγγελος Αγγελέτος, δικηγόρος διεθνώς γνωστός για την εμπλοκή του σε σοβαρές υποθέσεις που αφορούν στα δικαιώματα των ζώων, πριν από μερικά χρόνια ξυλοκοπήθηκε άγρια από συγγενή ενός από τους πιο ισχυρούς εμπόρους αλόγων. Στη δίκη που ακολούθησε της μήνυσης για κακούργημα εις βάρος του, την οποία κατέθεσε αμέσως ο τραυματίας κ. Αγγελέτος, ο δράστης του ξυλοδαρμού καταδικάστηκε σε τρισήμιση χρόνια κάθειρξης. Εκπρόσωποι των φιλοζωικών οργανώσεων που ασχολούνται ιδιαίτερα με τα ιπποειδή, προσπάθησαν να κάνουν αυτοψία στη «φάρμα» του συγκεκριμένου εμπόρου, στο γνωστό τόπο εξορίας των κάθε είδους ανεπιθύμητων μελών του ζωικού βασιλείου της Αττικής, την περιοχή του Ασπροπύργου.

Εκτός από το αποτρόπαιο θέαμα που αντίκρυσαν, με κουφάρια αλόγων να σαπίζουν ενώ γύρω τους ήταν δεμένα διάφορα ταλαίπωρα ζωντανά και μισοθαμμένους σκελετούς μέσα σε βρωμερούς λοφίσκους κοπριάς, οι ιδιοκτήτες ήταν οπλισμένοι με ρόπαλα και πέτρες, καθ' όλα έτοιμοι για απόκρουση των παρείσακτων. Το να σημειώσει κάποιος ότι αυτό το φριχτό μέρος δεν είχε ούτε υπόνοια άδειας λειτουργίας ως στάβλου είναι, προφανώς, το λιγότερο. Ο στυγνός ζωέμπορος, παρά τις καταγγελίες, την κατακραυγή -και κάποιο υποτυπώδη ευπρεπισμό των επιχειρήσεών του για να σώσει κάπως τα προσχήματα- συνεχίζει ακόμη και σήμερα να μαζεύει άλογα στο χώρο του, κατά προτίμηση βαριά και πλούσια σε κρέας, τα οποία και εξάγει. Το παραεμπόριο της αλογίσιας σάρκας δεν σταμάτησε ούτε στις διαμαρτυρίες, ούτε στις μηνύσεις.

Αλογα από τα Βαλκάνια, κυρίως τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας δεν σταμάτησαν να στριμώχνονται στις νταλίκες δίπλα σε εκείνα που συλλέγονταν από διάφορα σημεία της Ελλάδας πριν πάρουν όλα μαζί το δρόμο για το σφαγείο, κυρίως της Ιταλίας. Σε αυτά τα φορτία περιλαμβάνονταν σαφώς άλογα ιπποδρόμου τα οποία, για οποιονδήποτε λόγο, δεν ήταν πλέον ανταγωνιστικά και αξιόμαχα, κατά πάσα βεβαιότητα, όμως, είχαν δεχτεί φαρμακευτική αγωγή για την οποίαν κανείς δεν θα λάμβανε ποτέ γνώση. Με περίπου 300 ευρώ το κεφάλι οι ζωέμποροι που λυμαίνονταν το χώρο, αναλάμβαναν να απαλλάξουν τον εκάστοτε ιδιοκτήτη από το πάλαι ποτέ άπιαστο άτι του, να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα πιστοποιητικά και να το εξαγάγουν πουλώντας το με το κιλό στην ευρωπαϊκή κρεαταγορά.

Κι ο παρατατικός δεν ταιριάζει σε μια υπόθεση που γινόταν αλλά έχει πλέον τελειώσει. Σήμερα απλώς η πλειονότητα των ιπποειδών που μεταφέρεται εκτός ελληνικών συνόρων δεν έχει αγωνιστική καριέρα. Τα ελληνικά άλογα εξακολουθούν να εξάγονται υπό ένα ομιχλώδες καθεστώς μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, παρά τους αυξημένους ελέγχους και τις αυστηρές προδιαγραφές που προσπαθεί να επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ενωση και, φυσικά, ενάντια στη θέληση των φιλίππων που αρνούνται σθεναρά να διανοηθούν ότι μπορεί ποτέ άνθρωπος να τρέφεται από τη σάρκα ενός ζώου όπως το άλογο.

Τρώνε τα άλογα  όταν γεράσουν

Το πώς η  Ευρώπη ή ολόκληρος ο κόσμος μπορεί να έχει γευθεί το κρέας αλόγων που  έχουν τρέξει είτε στον ελληνικό Ιππόδρομο, είτε στην ελληνική ύπαιθρο, πιστοποιείται  από το γεγονός ότι για μια  μεγάλη περίοδο οι εξαγωγές μόνο των  τέως αγωνιστικών αλόγων ξεπερνούσαν τα 100 ζώα το μήνα. Λόγω της εντελώς εξειδικευμένης αποστολής τους, τα άλογα κούρσας λάμβαναν τακτικά τουλάχιστον κάποια παυσίπονα, όπως την φαινυλβουταζόνη (ή «bute») γύρω από την επικινδυνότητα της οποίας σήμερα γίνεται μεγάλη συζήτηση λόγω του ανοικτού διατροφικού σκανδάλου. Αλλά και το Finixin (Φλουνιξίνη), ένα άλλο κοινό αναλγητικό-αντιφλεγμονώδες για ιπποειδή, σύμφωνα με επιστήμονες του πανεπιστημίου του Δουβλίνου, μπορεί να προκαλέσει αλλεργικό σοκ και θάνατο σε έναν ανθρώπινο οργανισμό.

Πριν από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, οι στάβλοι του ελληνικού Ιπποδρόμου φιλοξενούσαν περισσότερα από 1.500 άλογα. Σήμερα ο πληθυσμός τους δεν υπερβαίνει τα 500 ζώα, επομένως, οι ζωέμποροι που προηγουμένως έκαναν χρυσές δουλειές με τα άλογα που κρίνονταν ακατάλληλα για κούρσες, αναγκάστηκαν να στραφούν στα υπόλοιπα ιπποειδή της ελληνικής επικράτειας. Για μια μεγάλη περίοδο, ο κύριος διακινητής των αλόγων του ιπποδρόμου ήταν ένας συγκεκριμένος έμπορος, ο οποίος μάλιστα είχε επενδύσει στην αγορά ενός ειδικά διαμορφωμένου φορτηγού, απολύτως νόμιμου και κατάλληλου για μεταφορά εννέα ίππων. Η ελληνική νομοθεσία δεν υποχρεώνει τον ιδιοκτήτη ενός ιπποειδούς να φροντίζει για το μέλλον του ζώου.

Επομένως ο επιτήδειος έμπορος αγόραζε τα άλογα κούρσας, τα στάβλιζε στην έδρα του για λίγο καιρό, φρόντιζε για τα αναγκαία έγγραφα που θα καθιστούσαν νομότυπη την «αλλαγή χρήσης» των ζώων και από αγωνιστικά τα έκανε έτοιμα για την τροφική αλυσίδα. Κατόπιν, είτε τα μετέφερε ο ίδιος στην Ιταλία, είτε έδινε ραντεβού με το ευρωπαϊκό δίκτυο των διακινητών, οι οποίοι αναλάμβαναν να στείλουν φορτηγά μεγάλης χωρητικότητας ώστε να παραλάβουν τα άλογα απευθείας από την πηγή. Η ιδιαίτερα προσοδοφόρα αυτή επιχείρηση συνεχίστηκε επί σχεδόν μία δεκαετία, στο πλαίσιο τόσο μιας χαλαρότητας εκ μέρους των ελληνικών αρχών για την τύχη των παροπλισμένων αγωνιστικών αλόγων, όσο και μιας ευρωπαϊκής νομοθεσίας η οποία βρισκόταν ακόμη στο εμβρυακό στάδιο της εξέλιξής της.

Σήμερα υποτίθεται ότι όλα τα άλογα κούρσας φέρουν ηλεκτρονική κάψα (τσιπ) με το ιστορικό τους, έχουν διαβατήριο και ιατρικό μητρώο με όλα τα φάρμακα που τους έχουν χορηγηθεί. Χωρίς αυτά η διακρατική τους διακίνηση δεν επιτρέπεται. Αφ' ενός όμως πάντα υπάρχουν παραθυράκια και παρακαμπτήριες οδοί, αφ' ετέρου οι επιτήδειοι ζωέμποροι βρίσκουν τον τρόπο να αναμιγνύουν τα του ιπποδρόμου με τα απλά, «πολιτικά» άλογα, δεδομένου ότι για αυτά δεν υπάρχει η υποχρέωση της ταυτότητας-μικροτσίπ. Και μολονότι υπάρχουν φήμες ότι σε κάποια ελληνικά σφαγεία εκτελούνται παρανόμως άλογα, επί ελληνικού εδάφους απαγορεύεται ρητά η σφαγή τους. Οπως απαγορεύεται, επίσης, η ταφή τους:

Ο ιδιοκτήτης ενός αλόγου, μόλις αυτό καταλήξει, οφείλει να φροντίσει για την καύση του. Καθώς όμως αυτή η διαδικασία κοστίζει συνολικά περί τα 3.000 ευρώ, ιδιαίτερα κατά την τρέχουσα περίοδο της οικονομικής στενότητας, προκρίνεται σαφώς η εύκολη λύση του καλοθελητή που αναλαμβάνει να εξαφανίσει το κουφάρι του ζώου έναντι μόλις 2-3 εκατοντάδων ευρώ. Κατ' αυτό τον τρόπο, πολλά άλογα βρίσκουν άδοξο τέλος σε κάποια ερημιά, ακόμη και σε ακτίνα ελάχιστων χιλιομέτρων από τον Ιππόδρομο.

Ιταλοί και  Γάλλοι έμποροι στην Ελλάδα

Λόγω της  γεωγραφικής της θέσης, η Ελλάδα αποτελεί κόμβο της διακίνησης ιπποειδών  προς σφαγή για όλη τη Βαλκανική, κυρίως όμως από τη Βουλγαρία και  τη Ρουμανία. Πρόσφατα, δε, εντοπίστηκαν μεγάλα φορτηγά μεταφοράς αλόγων με ιταλικές και γαλλικές πινακίδες να κυκλοφορούν σε δρόμους της ελληνικής επαρχίας. Οι Ελληνες ζωέμποροι, καθώς αντιμετωπίζουν όλο και πιο αυστηρούς ελέγχους, σύμφωνα με πληροφορίες που φτάνουν στους κύκλους των φιλίππων, αναζητούν τρόπους να μεταφέρουν το εμπόρευμά τους στις αγορές της Ευρώπης. Πρόσφατα, ένας έμπορος που ασχολείται με αιγοπρόβατα, βοοειδή και χοίρους, ζήτησε από έναν εξειδικευμένο μεταφορέα ιπποειδών να του δώσει προσφορά για εξαγωγή αλόγων. «Οι Ιταλοί μάς σταματάνε συνέχεια και μας ταλαιπωρούν. Μας λένε ότι δεν μπορούμε να κουβαλάμε 25 άλογα στη νταλίκα. Δεν μας αφήνουν να κάνουμε τη δουλειά μας» είπε ο ζωέμπορος, προκαλώντας σοκ στον μεταφορέα, ο οποίος αρνήθηκε έστω και να συζητήσει οποιοδήποτε ενδεχόμενο συνεργασίας.

Τα άλογα, εκ φύσεως, χρειάζονται ιδιαίτερο χώρο το καθένα και υποφέρουν όταν μετακινούνται  μαζικά. Εάν λοιπόν τηρηθούν οι προδιαγραφές, μια επικαθήμενη νταλίκα δεν  μπορεί να μεταφέρει άνω των 15 αλόγων ή 19 εάν το φορτηγό σύρει τρέιλερ. Ο συνωστισμός 25 ή και περισσότερων ζώων σε ένα φορτηγό, το οποίο δεν έχει την κατάλληλη διαρρύθμιση, ούτε τις ειδικές θήκες για τροφή, νερό κ.λπ. συνιστά βασανιστήριο για τα άλογα. Παραβιάζει, δε, τη σχετική νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης -εξού και οι αλλεπάλληλες επιστολές διαμαρτυρίας των ιταλικών προς τις ελληνικές αρχές, οι οποίες αφορούν τις πολύ κακές συνθήκες μεταφοράς των ζώων. Ωστόσο, αυτό αποτελεί πταίσμα μπροστά στη γενική εικόνα του κυκλώματος εμπορίας κρέατος από άλογα και ιπποειδή.

Ενα χώρο τόσο σκοτεινό και επικίνδυνο, ώστε εκπρόσωποι φιλοζωικών σωματείων να δηλώνουν, σχεδόν εν χορώ, «ξέρουμε από πού παίρνουν τα άλογα, ξέρουμε από πού φεύγουν για την Ευρώπη. Αλλά δεν μπορούμε να μιλήσουμε, δεν έχουμε όλες τις αποδείξεις που χρειαζόμαστε, κυρίως όμως δεν διαθέτουμε τη δύναμη που πρέπει για να καθαριστεί αυτή η κόπρος του Αυγείου. Το εμπόριο αλογίσιου κρέατος, έστω και εάν στην Ελλάδα δεν απαγορεύεται, ελέγχεται από έναν κόσμο πολύ σκοτεινό. Και πολύ επικίνδυνο».

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΑΚΙΡΟΓΛΟΥ