Αχιλλέας Πυλιώτης (1923-1998), αγωνιστής της ζωής και της ποίησης

Αχιλλέας Πυλιώτης (1923-1998)

«Το μαχητικό πνεύμα και το αγωνιστικό στοιχείο κυριαρχούν και διαποτίζουν το έργο του Κύπριου ποιητή Αχιλλέα Πυλιώτη, όπως ακριβώς ήταν η καθημερινή του δράση σε όλα τα χρόνια της ζωής του.

Ο Αχιλλέας Πυλιώτης, γεννημένος το 1923 στην Ορμήδεια της Λάρνακας, έζησε από νεαρή ηλικία σε συνθήκες φτώχιας και κοινωνικής αδικίας και από νωρίς μπήκε στους δρόμους της βιοπάλης. Αυτά τον οδήγησαν να στρατευτεί στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη και λευτεριά της Κύπρου και να ενταχθεί στο λαϊκό κίνημα της Κύπρου και το ΑΚΕΛ.

Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αχιλλέας Πυλιώτης συμμετέχει στον αντιφασιστικό αγώνα των λαών και το 1943, ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ, εντάσσεται στο Κυπριακό Σύνταγμα για να πολεμήσει για την ελευθερία των λαών στα μέτωπα της Αφρικής και της Ιταλίας.

Με την ήττα του φασισμού, ο Αχιλλέας Πυλιώτης πρωτοστατεί στον αγώνα που έδωσαν οι ΑΚΕΛιστές για την αποστράτευση των Κυπρίων πολεμιστών, τους οποίους οι Άγγλοι αποικιοκράτες ήθελαν να χρησιμοποιήσουν ενάντια στα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα που ξέσπασαν μεταπολεμικά.

Σ’ αυτή τη φάση διαδραματίστηκαν και τα γεγονότα του Βαρωσιού, όπου οι Κύπριοι στρατιώτες αρνήθηκαν να δεχθούν τη μεταφορά τους στο εξωτερικό και οι Βρεττανοί απάντησαν με τα όπλα σκοτώνοντας το λοχία Τάκη Κυθραιώτη και τραυματίζοντας άλλους.»

ΕΤΣΙ ΘΑ ΖΟΥΜΕ

Έτσι θα ζούμε του λοιπού σ' αυτή τη ρημα­γμένη γή.

Χωρίς ύπνο, χωρίς ανάσα,

διπλά και τρίδιπλα προδομένοι — από ξέ­νους και δικούς

ξαγρυπνημένοι να πλανιόμαστε μες στο πη­χτό σκοτάδι

αλαφιασμένοι να πλανιόμαστε μες στα συν­τρίμμια

ψάχνοντας απελπισμένα για τα παιδιά μας

ανάμεσα στα παραμορφωμένα πτώματα

ανάμεσα στα παραφθαρμένα ονόματα των καταλόγων.

Έτσι θα ζούμε του λοιπού σ' αυτό τον κατα­σπαραγμένο τόπο.

Με παραμορφωμένο πρόσωπο από τον τό­σο πόνο

αλλόφρονες από τις τόσες πληγές της ψυχής μας

θα ψάχνουμε ανάμεσα στα χαλάσματα

να βρούμε τους κρυμμένους τάφους

θα σκάβουμε με τα νύχια

να βρούμε τους δικούς μας

να βρούμε ένα σημάδι τους — ένα ρούχο

ένα παπούτσι, ένα χαρτί με τ' όνομά τους

κι ύστερα σιωπηλά — πού δύναμη να τους

κλάψουμε,

έτσι απλά, έτσι κρυφά να τους ξανασκεπάσουμε με χώμα.

(Ύστερα πολύ θα 'ρτουν οι ακολουθίες

οι τελετές, οι επικήδειοι λόγοι και τα μνημόσυνα).

Τώρα, έτσι θα ζούμε σ' αυτή την «ολόμαυρη ράχη».

Άστεγοι, άσκεποι, άγρυπνοι όλες τις νύχτες

να φυλάγουμε τον ύπνο των παιδιών μας

—αυτών που μας απόμειναν

άγρυπνοι,   ν' αφουγκραζόμαστε ανήσυχοι

κάθε ύποπτον ήχο

βιγλάτορες στις πιο «ακριτικές περιοχές»

βιγλάτορες πικραμένοι και μουγκοί από την

τόσην εγκατάλειψη.

Βογκά κι αιμάσσει η ψυχή μας γιατί ξέρει:

τούτη η καταστροφή δεν ήρθε μονάχη της.

Χρόνια πολλά τη σχεδίαζαν

αυτοί που έλεγαν είναι φίλοι μας

κι αυτοί που έλεγαν είναι αδελφοί μας.

Εμείς τη φέραμε τη συμφορά με τα χέρια

μας

από μέσα μας βγήκεν ο σίφουνας του χαλα­σμού.

Βογκά η ψυχή μας γιατί βλέπει:

μέσα στα ερείπια

μέσα στη δυσοσμία των άταφων πτωμάτων

και τα όνειρά μας.

Έτσι θα ζούμε του λοιπού.

Βιγλάτορες πικραμένοι

μα πάντοτε πιστοί στο χρέος μας

ετοιμάζοντας στάλα - στάλα την καθαρτή­ρια βροχή

ετοιμάζοντας σπίθα - σπίθα την καθαρτήρια φωτιά

που θα λυτρώσουν την ψυχή μας και τη γη

μας.

Γιατί από μέσα μας θα βγει και ο άνεμος

του λυτρωμού.

«Στις 12 του Οκτώβρη του 1945, εκατοντάδες στρατιώτες με αρχηγό τον Πυλιώτη, βγαίνουν από τους στρατώνες και κατεβαίνουν σε πορεία προς τη Λεμεσό για να τιμήσουν το νεκρό σύντροφο, τραγουδώντας αντιφασιστικά τραγούδια, που σήμανε την αρχή του αγώνα για αποστράτευση.

Την επόμενη μέρα ο λόχος του Πυλιώτη καλείται να αναχωρήσει για το εξωτερικό, αλλά ο μεγάλος όγκος του λόχου αρνείται, προκαλώντας την αγανάκτηση των Βρετανών αξιωματικών. Όταν μάλιστα κατέφτασαν Ινδοί στρατιώτες για να τους αναγκάσουν να επιβιβαστούν στα αυτοκίνητα, οι Κύπριοι απάντησαν με τραγούδια και συνθήματα.

Οι στρατιώτες δήλωσαν ότι θα πάνε πεζοί στο λιμάνι της Αμμοχώστου κι έτσι άρχισε η ιστορική πορεία των 208 του λόχου 1015, ανάμεσα τους και 6 Τουρκοκύπριοι, με αρχηγό τον Αχιλλέα Πυλιώτη. Η διήμερη αυτή πορεία, από τη Λεμεσό στη Δεκέλεια, μετατράπηκε σε μια παλλαϊκή αντιαποικιακή εκδήλωση, αφού σε κάθε πόλη και χωριό που έμπαιναν γίνονται δεκτοί με ενθουσιασμό από τον κόσμο.

Μπροστά στο ξεσηκωμό που προκαλούσε η «πορεία των 208» οι Άγγλοι αναγκάστηκαν να αναθεωρήσουν τα σχέδια τους και να μεταφέρουν τους στρατιώτες πίσω στη Λεμεσό, θέτοντας τους υπό περιορισμό. Έτσι οι στρατιώτες, μαζί τους και ο Πυλιώτης, καταδικάστηκαν σε ανυπακοή και παραπέμθηκαν σε στρατοδικείο, το οποίο έκρινε 1 με 3 χρόνια φυλάκιση  με καταναγκαστικά έργα και μεταφέρθηκαν στην Αίγυπτο στις φυλακές της Αλ μάζα. Εκεί ο Πυλιώτης έγραψε τα πρώτα ποιήματα του, της ποιητικής συλλογής «Αφουγκραστείτε».

Στην πρώτη αυτή ποιητική του συλλογή (εκδόθηκε το 1955), μεταφράζει σε στρατευμένους στίχους τα προσωπικά του βιώματα από την περίοδο του πολέμου και παράλληλα εξυμνεί τον αγώνα των λαϊκών κινημάτων της Κύπρου, της Ελλάδας κι ολόκληρου του κόσμου. Γράφει για τη θυσία του Μπελογιάννη και το 1955 βραβεύεται από το Διεθνές Φεστιβάλ Νεολαίας στη Βαρσοβία για το ποίημα του «Το ρώτημα».

Το 1955 η πνευματική δραστηριότητα του Πυλιώτη διακόπτεται με τη σύλληψη και φυλάκιση του από τους Άγγλους αποικιοκράτες, μαζί με δεκάδες άλλα στελέχη του ΑΚΕΛ, το οποίο ταυτόχρονα κηρύχθηκε παράνομο από το καθεστώς.

Το 1959 εκδίδεται η δεύτερη ποιητική του συλλογή «Φωνή μεσ’ απ’ τη γη μας», ανήμερα της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της Κύπρου, η οποία περιλαμβάνει βιώματα από τον αντιαποικιακό αγώνα. Τοπίο ποιητικής οπτικής και πραγμάτωσης και των δύο συλλογών του Πυλιώτη είναι η Κύπρος.

Από το 1959 κι έπειτα, η πνευματική δραστηριότητα του Πυλιώτη είναι άμεσα συνδεδεμένη με το περιοδικό «Νέα Εποχή», στο οποίο διετέλεσε υπεύθυνος συντάκτης και αργότερα διευθυντής, θέση που κατείχε για σαράντα συνεχόμενα έτη.»

ΠΟΡΕΙΑ ΑΕΝΑΗ

Πορευόμαστε με κουρασμένο βήμα

κάτω από τον άδειο, τον θολό ουρανό.

Από τους πληγωμένους ώμους μας

ρέει πηχτόν αίμα και τα πέλματα μας

βάφουν πορφυρά τα χαλίκια του δρόμου μας.

Για μας και τους αδελφούς μας

έχουν περάσει πια οι μεγάλες ώρες.

Με μεγάλες, οργισμένες δρασκελιές

πέρασαν το κατώφλι μας

αφήνοντας τη ντροπή και την περιφρόνηση σ' εμάς

που σταθήκαμε ανάξιοι της προσφοράς τους.

Κι όμως οι σάλπιγγές μας δε σιγούν.

Με ξέπνοο παράφωνον ήχο

προπορεύονται στις θλιβερές παράτες

επιμένοντας να μας θυμίζουν

αυτό που ήταν κάποτε:

την εγερτήρια φωνή.

Ωραία μιλούν οι ρήτορές μας

και αρχοντικές και επιβλητικές οι κινήσεις

τους

καθώς ανεμίζουν τις χλαμύδες τους

πάνω από τ' απαστράπτοντα «βήματα».

Κι οι νεκροί μας,

μάρμαρο, γύψος και σίδερο,

ακούσιοι και ανήμποροι ακροατές

των κενών λόγων.

Μοίρα κακή και παμπάλαια του τόπου μας:

ο εμπαιγμός και η εγκατάλειψη.

Αλίμονο

Δεν είναι αυτοί

δεν είναι αυτοί οι φίλοι μας

δεν είναι αυτοί οι χτεσινοί μας σύντροφοι

οι εκλιπαρούντες ανταμοιβή

οι αδημονούντες να κυβερνήσουν

και να εμπορευθούν

Μόνοι

κάτω από τον άδειο

τον θολό ουρανό.

Μόνοι

μέσα στη χλεύη των επιτηδείων

μέσα στην ασυδοσία των ασεβών

Την αέναη πορεία μας

θα τη συνεχίσουμε μόνοι

Με πεισμωμένο βήμα θα πορευτούμε

σηκώνοντας το βάρος των προδομένων ιδα­νικών μας

προσμένοντας το ξαναγύρισμα του χρόνου.

«Η σφραγίδα του Πυλιώτη στη διαμόρφωση της «Νέας Εποχής», ως ένα από τα πιο αξιόλογα βήματα πνευματικής έκφρασης και διαλόγου, το οποίο μάλιστα ήταν σπίτι μεγάλων μορφών της κυπριακής Τέχνης, όπως ο Πιερίδης και ο Ανθίας.

Παράλληλα αναπτύσει πνευματική δραστηριότητα στο χώρο της κριτικής θεάτρου και βιβλίου, γίνεται μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου, της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του ΘΟΚ κι άλλων πολιτιστικών οργανισμών. Η σύζυγος του, Μαρία Πυλιώτη, είναι μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της κυπριακής λογοτεχνίας, με έμφαση στο παιδικό βιβλίο.

Ο Πυλιώτης υπήρξε μάλιστα γραμματέας του Κυπροσοβιετικού Συνδέσμου Φιλίας, γιατί όπως έλεγε «δεν αρκεί να μιλά κανείς αφηρημένα για το ιερό αγαθό της ειρήνης, θέτοντας τις δύο υπερδυνάμεις στην ίδια μοίρα. Πρέπει όλοι να επισημαίνουμε τις δυνάμεις που με παρρησία και ειλικρίνεια προτείνουν συγκεκριμένα, ουσιαστικά κι αποτελεσματικά μέτρα προς όφελος της ειρήνης».

Όταν το 1998, ο Αχιλλέας Πυλιώτης έφυγε από τη ζωή, είχε ήδη καταξιωθεί ως ο στρατευμένος ποιητής που μιλούσε, έγραφε και στιχουργούσε με πάθος για την ειρήνη, την αγάπη για τη ζωή, την ελευθερία και θεωρούσε ότι η θέση των πνευματικών ανθρώπων ήταν στην πρωτοπορία αυτού του αγώνα. Ο ποιητής που έδενε τον πόθο για λευτεριά της πατρίδας του, με τους αγώνες για το ψωμί και το μεροκάματο. Γι’ αυτόν άλλωστε, ο στίχος ήταν το μετερίζι του, το πόστο του στην πάλη για απελευθέρωση του λαού της Κύπρου, των λαών του κόσμου και της εργατιάς.»

Πηγές: Τα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή τα έγραψε η Μαριάννα Μάριου στην ιστοσελίδα της Προοδευτικής Κίνησης Κυπρίων Φοιτητών Αθήνας (www.proodeftiki-athinas.gr).

Τα ποιήματα τα πήρα από το τεύχος 14-15 (αφιερωμένο στην Κύπρο) της μηνιαίας επιθεώρησης τέχνης «ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ», (από το προσωπικό μου αρχείο).

Τα ποιήματα μπορείτε επίσης να τα διαβάσετε   και εδώ: http://www.sarantakos.com/kibwtos/pol/puliwths_poreia.html