Επίσκεψη στη βίλα-μουσείο Βάνζεε του Βερολίνου, όπου στις 20 Γενάρη του 1942 σχεδιάστηκε το ολοκαύτωμα των Εβραίων

Σαν σήμερα, στις 20 Γενάρη του 1942, στο προάστιο Βάνζεε του Βερολίνου οι Ναζί αποφασίζουν τη λεγόμενη «Τελική Λύση στο Ζήτημα των Εβραίων», δηλαδή την εξολόθρευση όλων των Εβραίων της Ευρώπης. Παραθέτουμε  κείμενο και φωτογραφίες από την επίσκεψη του δημοσιογράφου Ηρακλή Κακαβάνη στη βίλα – μουσείο όπου σχεδιάστηκε το ολοκαύτωμα των εβραίων. Η πρώτη δημοσίευση έγινε  στο περιοδικό «Εθνική Αντίσταση».

Αναδημοσιεύουμε από την ιστοσελίδα Βαθύ Κόκκινο:

ΦΑΣΙΣΜΟΣ:«Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν, μα όχι και το μίσος του για μένα»

Με αφορμή την επίσκεψη στη βίλα – μουσείο όπου σχεδιάστηκε το ολοκαύτωμα των εβραίων

Γράφει ο Ηρακλής ΚΑΚΑΒΑΝΗΣ

Βερολίνο. Παντού μνημεία. Με μνήμες οδυνηρές μα ταυτόχρονα διδακτικές. Ένα τέτοιο μνημείο είναι το Σπίτι της Διάσκεψης του Βάνζεε. Ο τόπος όπου ανώτερα στελέχη του Τρίτου Ράιχ σχεδίασαν το ολοκαύτωμα των εβραίων. Σε αυτή τη βίλα συγκεντρωθήκαν στις 20 Γενάρη 1942 υπουργοί και υψηλόβαθμα στελέχη του ναζιστικού κόμματος, των SS και της Αστυνομίας για να συζητήσουν «την τελική λύση του εβραϊκού ζητήματος». Επρόκειτο για την υλοποίηση απόφασης που είχε παρθεί σε ανώτερο επίπεδο. Από τον ίδιο τον Χίτλερ. Κατάληξη της Διάσκεψης αυτής, κανένας εβραίος δεν έπρεπε να επιζήσει μετά τον πόλεμο.

Η Βίλα Βάνζεε σε φωτογραφία εποχής

Η εκκαθάριση των εβραίων είχε ήδη ξεκινήσει με τα Gaswagen (φορτηγά αερίων) το καλοκαίρι του 1940 αλλά και με τα Einsatzgruppen, μονάδες δηλαδή της SD (υπηρεσία ασφαλείας των SS) που από το 1939 διέπρατταν στην Πολωνία μαζικές σφαγές εναντίον των Εβραίων. Μετά την έναρξη των μαζικών δολοφονιών των Εβραίων στις κατακτημένες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης τον Ιούνιο του 1941, το πρωτόκολλο της Συνθήκης του Βάνζεε αποκαλύπτει τη μετάβαση στο συστηματικό σχεδιασμό μιας ολοκληρωτικής γενοκτονίας. Εδώ ο Αϊχμαν συνέταξε το Πρωτόκολλο που περιγράφει με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες το σχέδιο για την «Τελική Λύση», την εξόντωση δηλαδή των Εβραίων της Ευρώπης.

. Σύλληψη κομμουνιστών το 1933

Φτάνοντας στο χώρο και αφού από πριν είχα πληροφορηθεί τι θα δω, η πρώτη σκέψη στο μυαλό: πώς είναι δυνατόν σε έναν τόσο όμορφο μέρος να πάρθηκε μια τόσο τρομερή απόφαση! Αφελής η σκέψη, κι όμως σχεδόν αυθόρμητη. Περιηγούμενος τους χώρους της βίλας και βλέποντας το φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό μου ήρθαν στο νου τα λόγια (ναι, δεν είναι ποίημα) του γερμανού πάστορα Martin Niemoller (Μάρτιν Νιμέλερ) που στα 1937 περιέγραφε τις συνέπειες της «απάθειας» για όσα διαδραματίζονταν στη ναζιστική Γερμανία: «Στη Γερμανία οι ναζιστές πρώτα ήρθαν για τους κομμουνιστές, αλλά εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής. Μετά ήρθαν για τους Εβραίους, αλλά εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος. Μετά ήρθαν για τους συνδικαλιστές, αλλά εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής. Μετά ήρθαν για τους καθολικούς, αλλά ήμουν προτεστάντης και γι’ αυτό δεν μίλησα. Μετά ήρθαν για μένα, αλλά τότε δεν είχε μείνει πια κανείς να μιλήσει για κανέναν».

Τα λόγια του Martin Niemoller είναι βγαλμένα από την ίδια του την εμπειρία στη ναζιστική Γερμανία επέζησε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Νταχάου και του Σάτσενχαουζεν. Η αρχή έγινε με τους κομμουνιστές. Στις 30 Ιανουαρίου 1933 ο Αδόλφος Χίτλερ ορίστηκε καγκελάριος του Ράιχ. Στις αρχές Μάρτη 1933 το χιτλερικό καθεστώς ξεκίνησε τις συλλήψεις κομμουνιστών. Στα 3 Μάρτη συνελήφθη ο κομμουνιστής ηγέτης του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, Ερνεστ Τέλμαν. Σκοπός τους να να σταθεροποιήσουν και να ενισχύσουν τη δικτατορία τους, σμπαραλιάζοντας την αντίσταση της εργατικής τάξης, του λαού και, φυσικά, του συνόλου των αντιφασιστικών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων της Γερμανίας. Ο ίδιος ο Χίτλερ είχε ξεκαθαρίσει, σε μια από τις πρώτες συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, πως ο θρίαμβος του Ναζισμού περνούσε μέσα από τη συντριβή του Γερμανικού ΚΚ.

Στις 22 Μάρτη 1933 η SS διαμόρφωσε το πρώτο στρατόπεδο στο Νταχάου, με σκοπό τον εγκλεισμό των κομμουνιστών και άλλων πολιτικών κρατουμένων. Το σύστημα οργάνωσης αυτού του στρατοπέδου αποτέλεσε το πρότυπο για τα υπόλοιπα που αναπτύχθηκαν αργότερα.

Αυτή την περίοδο η χιτλερική κυβέρνηση επικεντρώθηκε στον αποκλεισμό και δίωξη των εβραίων. Αρχικά τρομοκρατία και μποϊκοτάζ αντισημιτική προπαγάνδα και στη συνέχεια νομικές και διοικητικές διατάξεις. Το πρώτο πογκρόμ της Γκεστάπο έγινε στα τέλη Οκτώβρη του 1938 όταν εκτόπισε 17.000 εβραίους. Με αφορμή την απόπειρα δολοφονίας ενός Γερμανού διπλωμάτη στο Παρίσι στις 9 Νοέμβρη 1938 ξεκίνησε ένα πογκρόμ σε όλη την επικράτεια. Εκτός από τις καταστροφές σε σπίτια και συναγωγές Εβραίων, εκείνη τη νύχτα 100 εβραίοι πέθαναν και 3.000 στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Η στρατιωτική επίθεση της Γερμανίας στην Πολωνία, στη Γιουγκοσλαβία και τη Σοβιετική Ενωση τη διετία 1939-1941 προανήγγειλε την κλιμάκωση των διώξεων εναντίον των εβραίων της Ευρώπης που σταδιακά μετατράπηκαν σε ολοκαύτωμα.

Διακριτικά σύμβολα διαφόρων ομάδων κρατουμένων. 1η στήλη: πολιτικοί κρατούμενοι 9δηλαδή κομμουνιστές). 2η στήλη: καθ’ έξιν εγκληματίες. 3η στήλη: μετανάστες. 4η στήλη: Μάρτυρες του Ιαχωβά. 5η στήλη: ομοφυλόφιλοι. 6η στήλη: κοινωνικά απροσάρμοστοι

Την άνοιξη του 1941 ο Χίτλερ και οι επιτελείς του καθόρισαν τους στόχους για το σχεδιαζόμενο «ιδεολογικό πόλεμο» εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Στόχος δεν ήταν όνο η κατάκτηση της ΕΣΣΔ. «1ο Μπολσεβικισμός είναι ο θανάσιμος εχθρός του εθνοσοσιαλιστικού γερμανικού λαού. Η Γερμανία πρέπει να αγωνιστεί ενάντια σε αυτή την καταστροφική κοσμοθεωρία και τους φορείς της. Η Γερμανία πρέπει να πολεμήσει αυτήν την καταστροφική κοσμοθεωρία και τους φορείς της. 2. Αυτός ο αγώνας απαιτεί ανηλεή και την ενεργητική μάχη ενάντια στους μοχθηρούς ταραξίες, τους αντάρτες, τους σαμποτέρ, τους Εβραίους και την πλήρη εξάλειψη οποιασδήποτε παθητικής αντίστασης» (απόσπασμα από τι «Οδηγίες για την συμπεριφορά των στρατιωτών» της ανώτερης διοίκησης της Βέρμαχτ, 19Μαάη 1941).

Το κείμενο αυτό του Ηρακλή ΚΑΚΑΒΑΝΗ δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Εθνική Αντίσταση», τεύχος 160 (Οκτ. – Νοε. – Δεκ. 2013).

Από την ειδική ελληνόγλωσση έκδοση αντλήσαμε πληροφορίες και από την γερμανόφωνη έκδοση τις φωτογραφίες.