Η Βασίλω, η γίδα και το «πριτσιάλισμα» (Τα Τζουμέρκα σε πολιορκία...)

«Σύγνεφο οι ακρίδες στα σπαρτά και ροκανάν τον κάμπο» (Γ. Ρίτσος)

Η λέξη πολιορκία σημαίνει τον αποκλεισμό οχυρωμένης θέσεως από πολεμικές δυνάμεις που την περιστοιχίζουν, κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να κάμψουν την αντίσταση των υπερασπιστών της και να την κατακτήσουν. Κάπως έτσι, τα τελευταία χρόνια πολιορκούνται τα Τζουμέρκα. Και πιστεύω πως οι πολιορκητές θα είναι «αδίστακτοι» μέχρις οριστικής κατάκτησης. Γιατί, η μερική άρχισε ήδη. Έγινε δηλαδή η αρχή με το νερό. Στο όνομα της εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, άρχισε η αρπακτική διαδικασία.

Συνολικά η κατάσταση έχει ως εξής:

Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.) πάνω από 21 άδειες φραγμάτων στην περιοχή των Τζουμέρκων και δύο άδειες αιολικών πάρκων στα Τζουμέρκα και στο Ξηροβούνι. Και έπεται συνέχεια.

Το ποτάμι του Καταρράκτη δεν υπάρχει. Μόνο σωλήνες υπάρχουν για να εξυπηρετήσουν τα τρία μικρά ιδιωτικά υδροηλεκτρικά έργα. Στο Ζίφκο άλλο ιδιωτικό υδροηλεκτρικό έργο.

Το νερό του Αγναντίτη με σχετικά άδεια δόθηκε σε ιδιωτική εταιρεία. Στον Καλαρρίτικο «βιομηχανία μικρών ιδιωτικών υδροηλεκτρικών έργων». Ο Λεπιανίτικος και ο Χωσεψίτικος ποταμός και το νεράκι τους ανήκει σε ιδιωτικές εταιρείες. Στα Θοδώριανα, χρόνια τώρα επιχειρείται η άλωση!

Με λίγα λόγια τα πήραν όλα. Μέρος της πολιορκίας είναι και η ενημέρωση! 

Και οι Τζουμερκιώτες -έτσι τους θέλουν- «πολιορκημένοι» από παντού, σήμερα το νερό, αύριο τα δάση, μεθαύριο αφού απομείνει τίποτε, όχι ηρωικοί σαν τους «Ελεύθερους πολιορκημένους» του Σολωμού, ούτε οργισμένοι σαν τους «Σκλάβους πολιορκημένους» του Βάρναλη, άπραγοι που δέχονται την «κατάσταση», μένουν, περιμένουν, χωρίς τίποτε να προσμένουν.

Πολιορκημένοι από την αδιαφορία μας, για όσα μας απειλούν, από την αστοχασιά μας για το αύριο, πλήρεις από «υπεροψία και μέθην» για όσα νομίζουμε ότι χαιρόμαστε, γεμάτη αψηφισιά και άνοια για όσα χάνουμε σαν κοινωνία και για όσα θα χάσουμε «κοπαδιαστά». Αλλόκοτη, αλλοπρόσαλλη πολιορκία, όπου οι πολιορκητές κατέχουν όλες τις συνταγές επίθεσης, και οι πολιορκούμενοι δε δίνουν δεκάρα για τις στοιχειώδεις επιταγές της άμυνας.

Σ' εμένα, γράφοντας αυτά, μού ήρθε στο μυαλό η απίθανη τζουμερκιώτικη ιστορία. Είναι μια απάντηση στους «πολιορκητές» έτσι για να μάθουν κι αυτοί ότι μιλώντας για Τζουμέρκα δεν αναφερόμαστε μόνο στα γεωγραφικά όρια, αλλά και σε ό,τι αφορά την τζουμερκιώτικη πολιτιστική κληρονομιά.

Για πόσο ακόμα θ' αντέχει ο Άραχθος;

Η Βασίλω, η γίδα και το «πριτσιάλισμα»

Η Βασίλω, χαϊδιάρα κοπέλα, έφτασε στα δεκαοχτώ της. Στο χωριό που ζούσε ασχολούνταν με τις καθημερινές ασχολίες του σπιτιού. Πέρα από αυτά, μερικές φορές πήγαινε στο λόγγο για ξύλα. Παράλληλα έπαιρνε μαζί της και τις λίγες σπιτικές κατσίκες να βοσκήσουν. Μια μέρα που ετοιμάζονταν να πάει στο λόγγο, της λέει η μάνα της: «Βασίλω πάρε μαζί σου και την παρδαλή τη γίδα για να πριτσιαλιστεί. Όντας η Βασίλω γυναίκα για χειρωνακτικές εργασίες -στην ουσία δεν είχε βγει έξω από το σπίτι της- δεν είχε αναπτύξει ακόμα τα ένστικτο του έρωτα παραβιάζοντας ουσιαστικά και τον αρχαίο κανόνα: «έρως έμφυτος τοις ανθρώποις». Οι ανάγκες για επιβίωση της εποχής εκείνης ήταν μεγαλύτερες από κάθε τι άλλο και οι συνθήκες ζωής εντελώς διαφορετικές.

Πράγματι, αφού έδεσε με μια τριχιά αργανέλι τη γίδα, πήρε και το κλαδευτήρι με την τριχιά τυλιγμένα στο σαγκούνι και ξεκίνησε για το λόγγο προκειμένου να εκτελέσει και την αποστολή που της είχε αναθέσει η μάνα της. Περπατώντας περίπου μισή ώρα αντίκρισε στα λιβάδια τη θεια Ρίνα που έβοσκε τα πρόβατα και τα γίδια της. Σύντομα έφτασε κοντά της και τη βρήκε να γνέθει μια τλούπα μαλλί για να το κάνει γνέμα, γιατί πλησίαζε ο χειμώνας και θα χρειάζονταν όλοι στο σπίτι τσουρέπια, να φορέσουν. Δεν ήταν και λίγοι. Οκτώ νοματαίοι.

-Καλησπέρα θεια Ρίνα, λέει η Βασίλω και τραβούσε από το αργανέλι τη γίδα που κι αυτή με τη σειρά της αντιδρούσε, προσπαθώντας να φύγει και να βοσκήσει ελεύθερα στο λιβάδι.

-Καλώς τη Βασίλω, ήταν η απάντηση της θεια Ρίνας. Μέρες έχω να σε δω να πας στο λόγγο για κλαρί. Όπως καταλαβαίνω έφερες τη γίδα για το τραΐ. Περίμενε ένα λεφτό. Πήρε στο χέρι της λίγη ξερή κουλούρα και κατευθύνθηκε προς το μέρος των τράγων, που βοσκούσαν λίγο πιο πέρα μαυλώντας τους να έρθουν προς το μέρος τους. Πράγματι ο μεγαλύτερος των τράγων πλησίασε και η θεία δείχνοντάς του πάντα το ξεροκόμματο, τον οδήγησε κοντά στη γίδα λέγοντας στη Βασίλω: «κράτησέ την γερά μη σου φύγει από την τριχιά».

Η Βασίλω αυτή τη σκηνή, παρά την ηλικία της δεν την είχε ξαναδεί. Κρατούσε γερά την τριχιά και ο τράγος όλο και γυρόφερνε την παρδαλή. Κάποια στιγμή πατώντας στις μύτες των ποδιών του πλησίασε την παρδαλή στο δεξιό αφτί και το ακούμπησε με τη μουσούδα του, λες και ήθελε κάτι να της πει.

Μετά από μια γύρα πηγαίνει στα αριστερά της κατσίκας και με τον ίδιο τρόπο πλησίασε το αριστερό της αφτί. Στη συνέχεια κάνει ένα είδος φταρνίσματος και πλησιάζει τα ρουθούνια του στον πισινό της γίδας. Αυτόματα ανασηκώνεται στα πισινά του πόδια και απλώνει τα μπροστινά του καβαλικεύοντας στη ράχη της κατσίκας και αρχίζει να πηγαίνει μια μπρος μια πίσω για ένα περίπου λεπτό της ώρας.

Μόλις ξεκαβαλίκεψε από τη ράχη της παρδαλής, λέει η θεια Ρίνα στη Βασίλω: «δέσε τη γίδα εκεί κοντά στη γκορτσιά για να μη φύγει με τα δικά μου, γιατί μετά θα αναγκαστείς να έλθεις κάτω στο σπίτι για να την πάρεις, όταν μαζευτούν τα δικά μου γίδια στο μαντρί. Για να μην αργήσεις και βραδιάσεις στο δρόμο, τι είσαι και νέα κοπέλα πήγαινε εκεί παρακάτω στο δικό μου μέρος του λόγγου, κόψε κλαρί και γύρνα να πάρεις τη γίδα και να φύγεις όσο πιο γρήγορα μπορείς».

Πράγματι, έτσι έγινε. Η Βασίλω γύρισε φορτωμένη ένα βάσταμα κλαρί για τις υπόλοιπες γίδες, πήγε την παρδαλή και ξεκίνησε για το σπίτι. Μπήκε στην αυλή του σπιτιού, ξεφόρτωσε το κλαρί και μάζεψε την τριχιά διπλώνοντας το σιαγκούνι. Μπήκε στο σπίτι και βρήκε τη μάνα της να ετοιμάζει το φαγητό για το βράδυ.

-Τι έγινε Βασίλω, ήταν η πρώτη ερώτησή της. Πριτσιαλίστηκε η παρδαλή;

-Δεν ξέρω μάνα. Εγώ την πήγα στο τραΐ της θειας Ρίνας. Αυτό πλησίασε την παρδαλή. Ακούμπησε τη μύτη και το στόμα του στο ένα αφτί της γίδας και κάτι της είπε κρυφά. Μετά πήγε στο άλλο αφτί και της είπε πάλι κάτι κρυφά. Στη συνέχεια φταρνίστηκε, πήγε στον πισινό της, έβγαλε ένα κοντύλι (κόκκινο), την καβαλίκεψε με τα μπροστινά της πόδια και κάτι έγραψε στον πισινό της.

Μου είπε η θεια Ρίνα να τη δέσω στη γκορτσιά, για να μη φύγει παρέα με τα δικά της γίδια. Τώρα, αν πριτσιαλίστηκε ή όχι δεν ξέρω...

Κάπως έτσι, λοιπόν, και εμείς θα απολογηθούμε στα παιδιά μας…

« Δεν ξέραμε, δεν είδαμε, αδιαφορούσαμε, πού να ασχοληθούμε με τέτοια. Εμείς, απλά, συμφωνούσαμε.»

Όνειρα. Οι Τζουμερκιώτες θα δώσουν αληθινή απάντηση...

Ευχαριστούμε για την ενημέρωση. Υπόχρεοι, γιατί μάθαμε και «τους μύθους και τις αλήθειες για τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα».

Χρίστος Α. Τούμπουρος, Αγναντίτης-Τζουμερκιώτης

Πηγή